Μάικ Πομπέο
γράφει ο Σίμος Ανδρονίδης
Τις τελευταίες ημέρες, έγιναν αρκετές αναφορές, από πολιτικούς και δημοσιογράφους, για την δεύτερη μέσα σε έναν χρόνο, επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Μάικ Πομπέο, στην Ελλάδα.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε διαδοχικά την Θεσσαλονίκη και τα Χανιά, όπου και μετέβη συγκεκριμένα στη στρατιωτική βάση που διατηρούν οι ΗΠΑ στη Σούδα, προβαίνοντας έτσι, στην επισημοποίηση της ενίσχυσης της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας που έχουν υπογράψει οι ΗΠΑ με την ελληνική κυβέρνηση.
Μάλιστα, ο Μάικ Πομπέο, φιλοξενήθηκε και στην πατρική οικία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη που ευρίσκεται στα Χανιά. Όσον αφορά αυτό καθαυτό το συμβάν της επίσκεψης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στην Ελλάδα, εκκινούμε από μία διαφορετική αφετηρία, κάτι που ουσιαστικά σημαίνει πως θέλουμε να τοποθετήσουμε αυτό το συμβάν στις πραγματικές του διαστάσεις, πέραν της διάστικτης ‘θριαμβολογίας’ που αναπαρήχθη στην ελληνική δημόσια σφαίρα.
Έτσι, μπορούμε να επισημάνουμε πως η επίσκεψη Πομπέο στην Ελλάδα, άπτεται των ευρύτερων διαστάσεων που προσλαμβάνει ο γεω-πολιτικός ανταγωνισμός που εν προκειμένω, εμπλέκει, πέραν των Ηνωμένων Πολιτειών, την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και την Ρωσική Ομοσπονδίας. Πιο συγκεκριμένα, η έλευση Πομπέο θέτει ως στρατηγικό διακύβευμα την άμεση εμπλοκή και παρουσία των ΗΠΑ στο πεδίο του γεω-πολιτικού ανταγωνισμού, πλαίσιο στο οποίο εισέρχεται και η Γαλλία την τελευταία χρονικά περίοδο προσιδιάζοντας προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της θέσης της στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, κάτι που λαμβάνει υπόψιν δύο παραμέτρους: Η πρώτη παράμετρος, έχει να κάνει με την ενίσχυση του στρατιωτικού-στρατηγικού ‘αποτυπώματος’ των ΗΠΑ στη βάση της Σούδας η οποία και λειτουργεί ως σημείο αναφοράς της Αμερικανικής παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Αφρικής, εκεί όπου η Αφρική και δη τα παράλια της καθίστανται πεδίο εκδήλωσης στρατηγικών προθέσεων (βλέπε Λιβύη).
Η δεύτερη παράμετρος τώρα, έχοντας ως ‘προγεφύρωμα’ την Σούδα και την επιδίωξη μεγέθυνση δυνατοτήτων και ισχύος, ακόμη και με όρους αποτροπής, σχετίζεται με την διεύρυνση της παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, σε μία ζώνη που από την Σούδα φθάνει έως την Αλεξανδρούπολη, συμπεριλαμβάνοντας την Λάρισα, διεύρυνση που εδράζεται πάνω στην επικαιροποίηση και ενίσχυση έως εμβάθυνση της ελληνο-αμερικανικής αμυντικής συμφωνίας που δρομολόγησε η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ., και υπέγραψε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Εάν η επιχειρησιακή ενίσχυση της βάσης της Σούδας που φέρει ένα εν ευρεία εννοία στρατηγικό-γεω-πολιτικό ‘αποτύπωμα’ θέτει στο επίκεντρο την ζώνη Αφρική-Μεσόγειος θάλασσα (αλλά και Μέση Ανατολή), τότε η διεύρυνση της παρουσίας των ΗΠΑ σε άλλα σημεία της χώρας διαπερνά προκλήσεις ασφαλείας που έχουν ενσκήψει την τελευταία περίοδο. Και ένα από αυτά τα σημεία είναι η Αλεξανδρούπολη και η αξιοποίηση του λιμανιού της, κάτι που αναδεικνύει και την στροφή του γεω-πολιτικού ανταγωνισμού στο τρίγωνο ΗΠΑ-Ρωσία-Κίνα στην περιοχή των Βαλκανίων και της Ευρώπης.
Η κίνηση είναι ‘λελογισμένου ρίσκου,’ και λαμβάνει χώρα με φόντο το πρόσφατο μεσολαβητικό εγχείρημα που ανέλαβαν οι ΗΠΑ για την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ της Σερβίας και του Κοσόβου. Σε αυτή την περίπτωση, εισερχόμαστε σε ένα από τα σημεία-κλειδιά της όλης συμφωνίας που ταυτόχρονα αποκαλύπτει τις διαστάσεις που προσλαμβάνει η διεύρυνση της παρουσίας των ΗΠΑ στη χώρα, έτσι όπως διαφαίνεται μέσω της δυνατότητας αξιοποίησης του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.
Η συμφωνία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων προβλέπει ό,τι σε λίγα χρόνια οι δύο χώρες θα προμηθεύονται φυσικό αέριο Αμερικανικής παραγωγής που θα μεταφορτώνεται στον σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου που σχεδιάζουν να αποκτήσουν οι ΗΠΑ στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, ζήτημα που εντός του ανταγωνισμού που έχει αναφερθεί, αφορά την διαφοροποίηση των πηγών παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας προς τα Βαλκάνια και προς την κεντρική και την Βόρεια Ευρώπη.
Υπό αυτό το πρίσμα, προβάλλεται εναργώς, σχηματοποιείται και συστηματοποιείται η αντίθεση των ΗΠΑ στην μεταφορά και πώληση Ρωσικού φυσικού αερίου προς τα Βαλκάνια και προς την κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, ή με άλλα λόγια, η αντίθεση στο Ρωσικό δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου που έχει συγκροτηθεί.
Η ενίσχυση της αμυντικής συμφωνίας Ελλάδας-ΗΠΑ, ‘διαλέγεται’ στρατηγικά, γεω-πολιτικά, με την διαμεσολάβηση που ανέλαβαν οι ΗΠΑ όσον αφορά την υπογραφή συμφωνίας βελτίωσης και ομαλοποίησης των σχέσεων μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας, με τις δύο πλαισιώσεις, ήτοι την ενίσχυση-εμβάθυνση και την υπογραφή της συμφωνίας να συγκροτούν ένα αναβαθμισμένο Βαλκανικό και Ευρωπαϊκό, εάν συνυπολογίσουμε το ό,τι η Ελλάδα αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ‘μπλοκ.’
Η ανα-διαμόρφωση των όρων της Αμερικανικής παρουσίας και λειτουργίας στην περιοχή, όπως δεικνύουν οι δύο πρόσφατες ενέργειες, έχουν στόχο να ανακόψουν την περαιτέρω αύξηση της Ρωσικής και της Κινεζικής επιρροής, συμπεριλαμβάνοντας και την, από χαμηλά μέτρα, επιτήρηση της δράσης διαφόρων περιφερειακών δυνάμεων.
Η επίσκεψη Πομπέο δεν απόσχει από αυτό, στο βαθμό που επιθυμεί να προσδώσει περισσότερο γεω-πολιτικό ‘βάθος’ στην Αμερικανική παρουσία και στην συμμετοχή της σε έναν ανταγωνισμό που δεν είναι στατικός και μηχανικός, αλλά, αντιθέτως, αποκτά φυγό-κεντρη δυναμική, επενεργώντας με συμμαχικά μπλοκ, και με τον αντίκτυπο που εγγράφουν οι κινήσεις περιφερειακών δρώντων. Και σε αυτό το σημείο, που ίσως καθίσταται ενδεικτικό της πολυπλοκότητας της όλης κατάστασης, ανακύπτει ένα ιδιαίτερο παράδοξο. Και ποιο είναι αυτό;
Το ό,τι οι γεω-πολιτικές αλλά και γεω-στρατηγικές προεκτάσεις της επίσκεψης Πομπέο, δεν επισκιάζουν, αλλά και δεν επενεργούν δραστικά επί του πεδίου των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, όπως αφήνουν να διαφανεί μία σειρά αναλύσεων και προσεγγίσεων σχετικά με την συγκεκριμένη επίσκεψη, θεωρώντας ό,τι η δεύτερη έλευση στην Ελλάδα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, δείχνει ό,τι αυτές οι ίδιες οι ΗΠΑ στρέφονται υπέρ της Ελλάδος και των ελληνικών θέσεων στη διαμάχη της με την Τουρκία.
Αντιθέτως, η στρατηγική που έχουν υιοθετήσει οι ΗΠΑ για τα θέματα που άπτονται του πεδίου των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, τείνει σε αυτό που θα αποκαλέσουμε ως διπλωματικό και ισορροπημένο ρεαλισμό βραχυπρόθεσμης χροιάς, ρεαλισμός που αποδίδει έμφαση στην μέσω συνομιλιών και διαπραγματεύσεων επίλυση των ελληνο-τουρκικών διαφορών, χωρίς να στρέφεται ανοιχτά ή αλλιώς, άμεσα και δραστικά υπέρ της ελληνικής πλευράς, κάτι που απλοϊκά και μονοσήμαντα, θεωρήθηκε ως μείζον στόχος της επίσκεψης Πομπέο στην Ελλάδα. Το διπλωματικό-στρατηγικό παράδοξο φέρει τον Μάικ Πομπέο στην Ελλάδα, δίχως όμως η επίσκεψη να ενέχει αποτελέσματα ως προς αυτό που διαφημίσθηκε ως Αμερικανική “αλλαγή”.
