Ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική και προκλήσεις για την Ελλάδα

Η ΕΕ είναι υπερβολικά εξαρτημένη από τις εισαγωγές ενέργειας, κυρίως πετρελαίου και φυσικού αερίου, άρα και ευάλωτη όπως έδειξε η αυξημένη αστάθεια της αγοράς ενέργειας των τελευταίων χρόνων, ειδικά μετά την 24η Φεβ 2022 και την 7η Οκτ 2023, ενώ παράλληλα η ευρωπαϊκή παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας ευθύνεται για ένα μεγάλο μερίδιο των αερίων θερμοκηπίου, παρά τον φιλόδοξο στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Από την άλλη, η ευρωπαϊκή στροφή προς ένα σύστημα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) είναι σημαντική, αλλά δεν μπορεί να είναι μονόδρομος για τη διασφάλιση βιώσιμου και ανεξάρτητου ενεργειακού εφοδιασμού.

Σήμερα πάνω από το 20% της ενέργειας που καταναλώνει η ΕΕ προέρχεται από ΑΠΕ, ενώ παράλληλα επεξεργάζεται μέτρα όπως η επιτάχυνση αδειοδότησης νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και θέτει στόχους εξοικονόμησης ενέργειας έως το 2030, με σκοπό τη μείωση κατανάλωσης κατά τουλάχιστον 11,7%. Σύμφωνα με την “Green Deal”, τέθηκε ο στόχος του 42,5-45%  για το 2030.

Όσον αφορά τις ΑΠΕ, υφίστανται προβληματισμοί που οφείλονται στο ότι είναι διαλυπτόμενες ( νύχτα, έλλειψη ανέμου κ.α), η παραγόμενη ενέργειά τους δεν μπορεί να αποθηκευτεί σε μεγάλες ποσότητες, έχουν μεγάλο κόστος κατασκευής, χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα και υπάρχει έλλειψη πρώτων υλών για την κατασκευή των ιδίων αλλά και των απαιτούμενων συσσωρευτών. Είναι λοιπόν πρόδηλο ότι μόνες τους οι ΑΠΕ δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ενεργειακή επάρκεια, ούτε να εγγυηθούν την ενεργειακή ασφάλεια, ενώ απαιτείται ωρίμανση της τεχνολογίας για εξασφάλιση υψηλότερης απόδοσης, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζονται πόροι και χρόνος για την εξέλιξή της.

Ωστόσο παράλληλα με τις ΑΠΕ, προωθούνται και τα αέρια χαμηλών εκπομπών άνθρακα που παράγονται από βιομάζα, όπως το βιομεθάνιο, αλλά κυρίως το υδρογόνο.

Προς το παρόν το υδρογόνο αποτελεί μόνο το 2% του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ, με το 95% αυτού να παράγεται από ορυκτά καύσιμα τα οποία απελευθερώνουν 70-100 εκατομμύρια τόνους C0₂ ετησίως. Βέβαια υπάρχουν διάφορα είδη υδρογόνου, που κατηγοριοποιούνται βάσει της διαδικασίας παραγωγής τους και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το μόνο όμως που μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, διότι κατά τη διαδικασία παραγωγής του δεν εκπέμπονται αέρια του θερμοκηπίου, είναι το πράσινο υδρογόνο, που δημιουργείται από την ηλεκτρόλυση του νερού, με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.

Από τη άλλη, τα προβλήματα του υδρογόνου, αφορούν στην αποτελεσματική και ασφαλή παραγωγή, αποθήκευση, διανομή, ακόμα και στην τελική του χρήση, αφού πρέπει να τηρούνται υψηλά στάνταρ ασφαλείας για να αποφευχθεί κάθε διαρροή η οποία λόγω των χαρακτηριστικών του υδρογόνου το οποίο καίγεται στον ατμοσφαιρικό αέρα σε συγκεντρώσεις από 4 έως 75%, μπορεί να είναι μοιραία με δεδομένο μάλιστα το ότι η ευθραυστότητα που προκαλεί μειώνει σημαντικά τη διάρκεια ζωής των δεξαμενών και των αγωγών. Γι’ αυτό τα χρησιμοποιούμενα υλικά για την παραγωγή, αποθήκευση και μεταφορά του υδρογόνου θα πρέπει να αντέχουν υψηλές πιέσεις, αλλά και θερμοκρασίες κάτω από -253 °C, ενώ η εκπαίδευση των εργαζομένων και οι κανόνες για τον ασφαλή χειρισμό του, πρέπει να πληρούν αυστηρά στάνταρ ασφάλειας.

Πηγή ανησυχίας επίσης αποτελεί ο όγκος, ο χώρος και οι εγκαταστάσεις που απαιτούνται για αποθήκευση αερίου υδρογόνου, με δεδομένο ότι για τις ίδιες θερμιδικές ανάγκες χρειάζονται τριπλάσιες ποσότητες υδρογόνου σε σχέση με το φυσικό αέριο (Φ.Α), άρα και τριπλάσια ροή αερίου μέσω του δικτύου διανομής, αλλά και τριπλάσια στρατηγικά αποθέματα.

Γενικότερα όπως γίνεται αντιληπτό, τα χαρακτηριστικά του υδρογόνου δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για λάθη, διαρροές ή ατυχήματα και φυσικά υφίστανται προκλήσεις ως προς την κλίμακα παραγωγής και την ανταγωνιστικότητα του πράσινου υδρογόνου, λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής του σήμερα.

Η μετάβαση βέβαια στο υδρογόνο και τις ΑΠΕ, πρέπει να γίνει σταδιακά και με προσοχή. Υπάρχουν πολλές εκκρεμότητες που πρέπει να διευθετηθούν, όχι μόνο από τεχνική, οργανωτική, και οικονομική άποψη, αλλά και από άποψη ελλείψεων και αδυναμιών σε διάφορους άλλους τομείς.

Όμως το σημαντικότερο όλων και εκεί που επικεντρώνεται το δικό μας ενδιαφέρον και προσπάθεια, είναι ότι η πράσινη μετάβαση της ευρωπαϊκής οικονομίας, πρέπει να συνοδευτεί από τη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων και των καταναλωτών σε καθαρή, προσιτή και ασφαλή ενέργεια και παράλληλα σε πιο ανθεκτική και βιώσιμη αγορά ενέργειας.

Ιδιαίτερα σε οικονομίες όπως η ελληνική, θα χρειαστεί και θα πρέπει να διεκδικηθεί περισσότερος χρόνος και παροχή ισχυρών κινήτρων, σε σχέση με αυτά που προβλέπουν οι στόχοι της ΕΕ, για την ενίσχυση της ζήτησης, την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών και τη βελτίωση ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, οχημάτων κ.τ.λ., αλλά κυρίως για τη δυνατότητα του Έλληνα καταναλωτή να ανταποκριθεί στα κόστη αυτής της μετάβασης.

Έτσι με μια ομαλότερη ενεργειακή μετάβαση, μπορούν και πρέπει να μειωθούν οι ενεργειακοί φόροι και τα τέλη, ώστε να αποτραπεί ο αποκλεισμός ή η ανεπαρκής πρόσβαση των ελληνικών νοικοκυριών στην ενέργεια, γεγονός που επιδρά τόσο στην υγεία και την ευημερία, όσο και στο περιβάλλον, αλλά και στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

Ακόμη, για κάθε έργο παραγωγής ενέργειας θα πρέπει να πραγματοποιηθούν έγκυρες και ακριβείς περιβαλλοντολογικές μελέτες και μελέτες σκοπιμότητας, αλλά και να σταματήσουν άμεσα οι τυχοδιωκτικές πρακτικές σε βάρος του περιβάλλοντος, του κοινωνικού συνόλου και στο τέλος της επιζητούμενης βιώσιμης ανάπτυξης.

Πρέπει δε να διεκδικηθείσε επίπεδο Ευρώπης, μια ολοκληρωμένη και ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, αλλά και ελεύθερη διασυνοριακή ενεργειακή κυκλοφορία και διασύνδεση, ώστε να επωφελείται κάθε ευρωπαίος και κυρίως κάθε Έλληνας πολίτης από την πρόσβαση που θα έχει σε καθαρή και προσιτή ενέργεια.

Η Ελλάδα δε, πρέπει να σταματήσει τις ολιγωρίες και με σθεναρή προσπάθεια να ασκήσει σταθερή πολιτική για την ενεργειακή διασύνδεσή της με γειτονικά φιλικά κράτη (Αίγυπτο, Κύπρο, Ιταλία, Βουλγαρία, κ.τ.λ), ώστε να επιτευχθεί ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, έμπρακτη άσκηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και επιρροή στα επωφελούμενα κράτη.

Παράλληλα ωστόσο, θα πρέπει να ελεγχθεί, να αξιολογηθεί και να πιστοποιηθεί κάθε εισαγωγή ενέργειας, διότι διαφορετικά εθελοτυφλούμε και προσπαθούμε επιματαίω, αφού πολλά κράτη, γειτονικά και μη, δρώντας με άνισους όρους ανταγωνισμού, αδιαφορούν για περιβαλλοντικές ή άλλες επιπτώσεις, που δυστυχώς όμως μας επηρεάζουν.

Τέλος, η αξιοποίηση των ελληνικών ενεργειακών πόρων και δυναμικού, με ανάλογη προσαρμογή του ενεργειακού μείγματος και αναδιάταξη των στόχων και των κινήτρων της ΕΕ, αλλά και η προαναφερόμενη ενεργειακή διασύνδεση, εκτός των άλλων θα εξασφαλίσει τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, θα βελτιώσει κατακόρυφα την ενεργειακή μας επάρκεια και κατά συνέπεια θα εγγυηθεί την ενεργειακή μας ασφάλεια.

* Ο Σταύρος Κουτρής, Αντιστράτηγος ε.α, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1956 με καταγωγή από τον Πολιχνίτο Λέσβου. Συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων, από την οποία αποφοίτησε πρώτος το 1978.

Επιλέχθηκε από τις Ειδικές Δυνάμεις, φοίτησε στο σύνολο των προβλεπομένων Σχολείων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, εκπαιδεύτηκε ως Αλεξιπτωτιστής Ελευθέρας Πτώσεως και Υποβρύχιος Καταστροφέας (ΟΥΚ), υπηρέτησε σε μάχιμες μονάδες των Καταδρομών και του Πεζικού, αλλά και σε επιτελεία σε Ελλάδα και εξωτερικό (ΟΑΣΕ – Βιέννη, κ.α.). Διοίκησε τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (ΣΣΕ) και την 98 ΑΔΤΕ (επιπέδου Μεραρχίας)

Αποστρατεύθηκε το 2011 ως Αντιστράτηγος

Κατέχει Diploma και Μάστερ στην Επιστήμη των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών(University οf Essex), είναι απόφοιτος της Σχολής Αμύνης του ΝΑΤΟ (Ρώμη) και του Κέντρου Διπλωματικών και Στρατηγικών Σπουδών της Γαλλίας (CEDS).

Διετέλεσε διαλέκτης των Σχολών Εθνικής Αμύνης και Πολέμου και Πρόεδρος της Ενώσεως Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού (2020-23).

Είναι συνιδρυτής της εταιρείας «AdvancedBattlefieldsStudies – Greece» και μέλος του «ΕΛ.ΙΣ.ΜΕ».

Τον Απρίλιο του 2024 αποδέχθηκε, με αίσθημα ευθύνης και διάθεση προσφοράς στην Πατρίδα και το Έθνος, πρόταση του Προέδρου του Κινήματος ΝΙΚΗ και συμπεριλήφθηκε στο Ευρωψηφοδέλτιο του.

Είναι παντρεμένος και πατέρας 2 υιών.

*Η εικόνα έχει ληφθεί από τη διεύθυνση https://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/10916