Ειδήσεις
ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΜΑΓΕΙΟ ΣΤΟ ΤΑΜΕΙΟ
ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΑ ΑΡΡΗΚΤΑ.
Ο (Α)ΛΕΚΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΣ.
Αποφθεγματική έκφραση του αείμνηστου Κοινωνιολόγου Βασίλη Φίλια, καθηγητή μας στην πάλαι Πάντειο Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών, νυν Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Με το παρόν επίτομο έργο του ο Αθανάσιος Τσακνάκης επιδιώκει να καταστήσει σκεπτόμενο μέσα από γνώσεις ετυμολογίας προσιτές στον καθένα, τον οποιονδήποτε ελληνόφωνο θα το ήθελε.
Παραθέτω εισαγωγικό σημείωμα του ιδίου αφού πρώτα σταθώ στην επισήμανσή του: Η ΕΝΝΟΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΟΘΕΙ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.
” Δεν έχω την δυνατότητα να γνωρίζω εάν πήρες στα χέρια σου το παρόν βιβλίο κατά τύχη ή εάν εξαρχής αντιλήφθηκες ή υποπτεύθηκες περί τίνος πρόκειται.
Όποια και αν είναι, όμως, η αλήθεια, και αφού εγκάρδια σε ευχαριστήσω για την τιμητική προς το έργο μου κίνησή σου, επιθυμώ ήδη, από αυτό εδώ το σημείο, να σου γνωστοποιήσω σαφώς ότι το περιεχόμενο των σελίδων, που ακολουθούν, δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε εξειδικευμένους επιστήμονες.
Δηλαδή σε συναδέλφους φιλολόγους ή σε γλωσσολόγους, σε διδασκάλους ή σε καθηγητές ξένων γλωσσών, ούτε μόνον σε πολύπειρους και εμβριθείς μελετητές τής ελληνικής γλώσσας, όπως είναι πολλοί Έλληνες και ξένοι ποιητές και λογοτέχνες και στιχουργοί.
Αλλά σε κάθε ελληνομαθή συνάνθρωπο που επιθυμεί να διευρύνει τις σχετικές με την “ελληνίδα φωνή” γνώσεις του “.
Δηλαδή σε συναδέλφους φιλολόγους ή σε γλωσσολόγους, σε διδασκάλους ή σε καθηγητές ξένων γλωσσών, ούτε μόνον σε πολύπειρους και εμβριθείς μελετητές τής ελληνικής γλώσσας, όπως είναι πολλοί Έλληνες και ξένοι ποιητές και λογοτέχνες και στιχουργοί.
Αλλά σε κάθε ελληνομαθή συνάνθρωπο που επιθυμεί να διευρύνει τις σχετικές με την “ελληνίδα φωνή” γνώσεις του “.
Στη συνέχεια την άποψη του Γιάννη Κουριαννίδη, εκδότη του περιοδικού ΕΝΔΟΧΩΡΑ, που προέβη στην συγκεκριμένη έκδοση.
” Οι εκδόσεις του περιοδικού «Ενδοχώρα» παρουσιάζουν ένα μοναδικό στο είδος τους έργο του φιλολόγου Αθανασίου Τσακνάκη.
Έναν τόμο 432 σελίδων με 1.485 σπάνιες ελληνικές λέξεις, την ερμηνεία και την ετυμολογία των οποίων ο συγγραφέας παρουσιάζει με εύληπτο, ενίοτε αντισυμβατικό αλλά και ευχάριστο τρόπο, καταδεικνύοντας ότι «η ελληνική γλώσσα είναι ή δύναται να γίνει πολύτιμο κτήμα και χρήσιμο εργαλείο κάθε ενσυνείδητου και ευσυνείδητου ελληνόφωνου, και όχι μόνον των εξειδικευμένων επιστημόνων», αλλά και ότι αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να μείνει «η αλγεινή εντύπωση ότι ακόμη ένας δυσκοίλιος φιλόλογος επιχείρησε να σε στρώσει πίσω από ένα ξύλινο θρανίο και να σε σφυροκοπήσει βλοσυρά και ανελέητα με γραμματική και συντακτικό».
Όπως τονίζει ο ίδιος στον πρόλογό του:
«Στις σελίδες αυτού τού βιβλίου θα συναντήσεις κυρίως σπάνιες ελληνικές λέξεις, δηλαδή λέξεις που η συντριπτική πλειονοψηφία των χρηστών τής ελληνικής γλώσσας θα χαρακτήριζε “παράξενες”, ή λέξεις που ούτε καν θα φανταζόταν ότι υπάρχουν ή ότι δύνανται να υπάρξουν.
Αυτές οι λέξεις, καίτοι παρουσιάζονται ως ενιαίο σύνολο, είναι δύο ειδών: αφενός είναι παμπάλαιοι λησμονημένοι όροι, τους οποίους με χαρά εντόπισα σε διάφορα λεξικά τής ελληνικής γλώσσας, όροι που δεν χρησιμοποιούνται στην εποχή μας ή που χρησιμοποιούνται πάρα πολύ σπάνια ή μόνον σε πολύ εξειδικευμένα κείμενα, και αφετέρου είναι όροι που έπλασα πολύ προσεκτικά, μεταχειριζόμενος με μεγάλο σεβασμό τις πρώτες ύλες – όλες ελληνικής προέλευσης – και ακολουθώντας αυστηρά τους κανόνες σύνθεσης και παραγωγής ελληνικών λέξεων, τής λεγόμενης “λεξιπλασίας”.
Τόσο οι αναστημένοι όροι, όσο και οι λεγόμενοι “νεολογισμοί”, συνοδεύονται από ετυμολογικές αναλύσεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις ώστε να καθίσταται ευδιάκριτη η καταγωγή τους και να δικαιολογείται πλήρως η δεδομένη ή η ενδεχόμενη ή η προτεινόμενη χρήση τους στον ελληνικό λόγο.
Μέσω τής απολαυστικής ανάγνωσης και διερεύνησης αυτών των λέξεων είμαι βέβαιος ότι πολύ γρήγορα και πολύ ευχάριστα θα κατορθώσεις να αντιληφθείς τις ανεξάντλητες λεξιπλαστικές και εκφραστικές δυνατότητες τής ελληνικής γλώσσας, να κατανοήσεις χωρίς αμφιβολία ότι κανένας ξενικός όρος δεν είναι αμετάφραστος σε αυτήν, καθώς και να διαπιστώσεις με υπερηφάνεια ότι πάμπολλες έννοιες διατυπώνονται σαφέστερα, ακριβέστερα και πληρέστερα μόνον εάν λάβουν την μορφή ελληνικών λέξεων» “.
Έναν τόμο 432 σελίδων με 1.485 σπάνιες ελληνικές λέξεις, την ερμηνεία και την ετυμολογία των οποίων ο συγγραφέας παρουσιάζει με εύληπτο, ενίοτε αντισυμβατικό αλλά και ευχάριστο τρόπο, καταδεικνύοντας ότι «η ελληνική γλώσσα είναι ή δύναται να γίνει πολύτιμο κτήμα και χρήσιμο εργαλείο κάθε ενσυνείδητου και ευσυνείδητου ελληνόφωνου, και όχι μόνον των εξειδικευμένων επιστημόνων», αλλά και ότι αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να μείνει «η αλγεινή εντύπωση ότι ακόμη ένας δυσκοίλιος φιλόλογος επιχείρησε να σε στρώσει πίσω από ένα ξύλινο θρανίο και να σε σφυροκοπήσει βλοσυρά και ανελέητα με γραμματική και συντακτικό».
Όπως τονίζει ο ίδιος στον πρόλογό του:
«Στις σελίδες αυτού τού βιβλίου θα συναντήσεις κυρίως σπάνιες ελληνικές λέξεις, δηλαδή λέξεις που η συντριπτική πλειονοψηφία των χρηστών τής ελληνικής γλώσσας θα χαρακτήριζε “παράξενες”, ή λέξεις που ούτε καν θα φανταζόταν ότι υπάρχουν ή ότι δύνανται να υπάρξουν.
Αυτές οι λέξεις, καίτοι παρουσιάζονται ως ενιαίο σύνολο, είναι δύο ειδών: αφενός είναι παμπάλαιοι λησμονημένοι όροι, τους οποίους με χαρά εντόπισα σε διάφορα λεξικά τής ελληνικής γλώσσας, όροι που δεν χρησιμοποιούνται στην εποχή μας ή που χρησιμοποιούνται πάρα πολύ σπάνια ή μόνον σε πολύ εξειδικευμένα κείμενα, και αφετέρου είναι όροι που έπλασα πολύ προσεκτικά, μεταχειριζόμενος με μεγάλο σεβασμό τις πρώτες ύλες – όλες ελληνικής προέλευσης – και ακολουθώντας αυστηρά τους κανόνες σύνθεσης και παραγωγής ελληνικών λέξεων, τής λεγόμενης “λεξιπλασίας”.
Τόσο οι αναστημένοι όροι, όσο και οι λεγόμενοι “νεολογισμοί”, συνοδεύονται από ετυμολογικές αναλύσεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις ώστε να καθίσταται ευδιάκριτη η καταγωγή τους και να δικαιολογείται πλήρως η δεδομένη ή η ενδεχόμενη ή η προτεινόμενη χρήση τους στον ελληνικό λόγο.
Μέσω τής απολαυστικής ανάγνωσης και διερεύνησης αυτών των λέξεων είμαι βέβαιος ότι πολύ γρήγορα και πολύ ευχάριστα θα κατορθώσεις να αντιληφθείς τις ανεξάντλητες λεξιπλαστικές και εκφραστικές δυνατότητες τής ελληνικής γλώσσας, να κατανοήσεις χωρίς αμφιβολία ότι κανένας ξενικός όρος δεν είναι αμετάφραστος σε αυτήν, καθώς και να διαπιστώσεις με υπερηφάνεια ότι πάμπολλες έννοιες διατυπώνονται σαφέστερα, ακριβέστερα και πληρέστερα μόνον εάν λάβουν την μορφή ελληνικών λέξεων» “.
Τον επίλογο τον γράφω παραλλάσσοντας κάπως το πνεύμα συγγραφέα και εκδότη.
Ο Ξενοφών Ζολώτας, επί σειρά ετών διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, έγινε ο πρωθυπουργός που προσπάθησε να γεφυρώσει το πολιτικό χάσμα το 1989 στην οικουμενική κυβέρνηση.
Πέραν των οικονομικών γνώσεών του, ωστόσο, ο Ζολώτας ήταν ένας πολύ μορφωμένος άνθρωπος με λατρεία για την ελληνική γλώσσα. Ιστορική θα μείνει η ομιλία που είχε κάνει στις 26 Σεπτεμβρίου 1957 αλλά και στις 2 Οκτωβρίου 1959 στην Ουάσιγκτον.
Το ιδιαίτερο στοιχείο ήταν ότι χρησιμοποίησε σε όλη του την ομιλία λέξεις που είχαν ελληνική προέλευση και χρησιμοποιούνται στα αγγλικά.
Το κοινό που παρακολουθούσε τη συνεδρίαση του ΔΝΤ έμεινε άναυδο και ο λόγος του Ζολώτα έμεινε ιστορικός με τον ίδιο και τη σύζυγό του να γίνονται πρωτοσέλιδο στους NYT και «Washington Post».
Πέραν των οικονομικών γνώσεών του, ωστόσο, ο Ζολώτας ήταν ένας πολύ μορφωμένος άνθρωπος με λατρεία για την ελληνική γλώσσα. Ιστορική θα μείνει η ομιλία που είχε κάνει στις 26 Σεπτεμβρίου 1957 αλλά και στις 2 Οκτωβρίου 1959 στην Ουάσιγκτον.
Το ιδιαίτερο στοιχείο ήταν ότι χρησιμοποίησε σε όλη του την ομιλία λέξεις που είχαν ελληνική προέλευση και χρησιμοποιούνται στα αγγλικά.
Το κοινό που παρακολουθούσε τη συνεδρίαση του ΔΝΤ έμεινε άναυδο και ο λόγος του Ζολώτα έμεινε ιστορικός με τον ίδιο και τη σύζυγό του να γίνονται πρωτοσέλιδο στους NYT και «Washington Post».
Δυο γενιές μετά, ο Αθανάσιος Τσακνάκης επιχειρεί κάτι ανάλογο, αλλά στα ελληνικά με αποδέκτες συνέλληνες, απολέσαντες γλώσσα κττ.
Όλβιοι ( ευτυχισμένοι ) οι αποδέκτες.
Στέλιος Αρσενίου
