ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ’73 ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ: ΤΩΝ ΗΛΙΑ ΓΚΡΗ – ΛΕΝΑΣ ΠΑΠΠΑ – ΘΑΝΑΣΗ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

Φέτος φέρνουμε στη μνήμη μας και τιμάμε τα πενήντα χρόνια από τον Ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβρη του 1973. Θυμάμαι πώς γιορτάζαμε την επέτειο αυτή, κάθε χρόνο με διαφορετικό τρόπο. Δεν έχω πρόθεση να περιγράψω αυτή την μισού αιώνα διαδρομή. Πάντως έχει πολύ ενδιαφέρον κάτι τέτοιο.

  Επέλεξα ποιήματα που προσεγγίζουν από διαφορετική οπτική το ίδιο γεγονός.

  Η Λένα Παππά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1932 και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και Γαλλική Φιλολογία στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα Ιστορίας της Μοντέρνας Τέχνης. Εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές και πεζογραφήματα.  Το ποίημα «Στους σκοτωμένους σπουδαστές του Νοεμβρίου» πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό  «Ευθύνη» (τ. 35 / 1974). Η μορφή που δημοσιεύουμε περιλαμβανόταν στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

 ΛΕΝΑ ΠΑΠΠΑ
Στους σκοτωμένους σπουδαστές του Νοεμβρίου

 Μάτια κλειδωμένα, χέρια παγωμένα
κείτεται
—δεκαοχτώ χρονώ ήτανε δεν ήτανε—
για να έχω εγώ πουλιά — φτερά στα χέρια μου,
και συ το σπιτάκι σου,
μια γλάστρα με βασιλικό στο πεζουλάκι
και τα παιδιά μας ξένοιαστα να χτίζουνε το μέλλον.

Η μάνα του τον περιμένει και δεν έρχεται,
η άνοιξη του παίζει και δεν τήνε ξέρει πια.
Στις φλέβες του αίμα σταματημένο και πικρό,
γυαλί σπασμένο ο κόσμος, σωριασμένο πάνω του.
Για να έχω εγώ τον άσπρο μου ύπνο
και συ γαρίφαλο χαμόγελο στο στόμα σου,
για να ’χουν τα παιδιά μας το δικό τους ήλιο.

[…]

[πηγή: Ν. Γρηγοριάδης, Δ. Καρβέλης, Χ. Μηλιώνης, Κ. Μπαλάσκας, Γ. Παγανός, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 2001, σ. 108]

*

 Ο Ηλίας Γκρης (Σχίνοι Ηλείας, 1952) είναι Έλληνας ποιητής που ανήκει γενεαλογικά στη “Γενιά του ’70”. Εκτός από ποίηση, έχει εκδώσει ακόμη πεζογραφία, δοκίμια για την ποίηση και τέσσερις θεματικές ανθολογίες. Ως φοιτητής στη διάρκεια της δικτατορίας συμμετείχε ενεργά στην εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973.

 ΗΛΙΑΣ ΓΚΡΗΣ
Το ερπετό που ξυπνάει

17 Νοέμβρη 1989

Θητεύσαμε παιδιά στη νύχτα με ένα σταφύλι θυμού ατρύγητο.
Τι αμό­λυντη περηφάνια είχαν τα λόγια μας φωτίζοντας το θαύμα πού· θαύμα δεν έγινε.

Είναι από τότε που η μνήμη ερπετό ξυπνάει και τρώει απ’ τη θλίψη και
ύστερα λουφάζει σε τάφο συλημένο, γιατί πάντα θα ανθίζει η στοργή
για τα ναυάγια που επιστρέφουν παράδοξα όπως σκιές του φονιά μέσα
στα όνειρα.

Και είναι από τότε που βγάζουν στο σφυρί τα κουρέλια εκείνου του
πάναγνου έρωτα· του πάναγνου έρωτα. Και όσοι τάχθηκαν πρώτοι,
εξαρ­γύρωσαν την κραυγή μας ερήμην.

Από κείνη τη νύχτα, ό,τι και αν πω, φωνάζει σαν αίμα.

*

      Τα τρία ποιήματα του Θανάση Μουσόπουλου  προέρχονται τα 1+2 από τη συλλογή «Ο ήλιος σκιάδιο, ποιήματα 1967 – 1977» (1978) και το 3 από τη συλλογή «Διοίκηση αλλοτρίων, ποιήματα 1970 – 1981» (1982).

 ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

1

Όταν δεν είχαμε ψωμί

Για το ψωμί μιλούσαμε

Όταν δεν είχαμε χαρά

Τη χαρά κυνηγούσαμε.

Τώρα φυλακισμένοι

Ανάμεσα σε τόνους ψωμί

Κι ανάμεσα σε ποτάμια χαρά

Φυλακισμένοι δεν αναζητούμε

Τη λεφτεριά μας.

2.

– Δεν βγήκα σήμερα έξω

Και πού να πάω

Μ’ αυτή την πληγή στο στήθος

Όλοι θα με κοιτάζουν

Μπορεί να πέσεις κάτω και νεκρός

Μπορεί να γίνεις ήρωας

Απ’ αυτή την ασήμαντη πληγή.

Εσύ γι’ άλλες πληγές πολέμησες

Κι αυτές δεν φαίνονται

Γιατί δεν βλέπουν τέτοιες πληγές

Οι άνθρωποι.

Ένα ραγισμένο κέλυφος ελπίδας

Δεν κάνει ήρωες, για τους ανθρώπους

Μόνο μια στο στήθος πληγή.

3.

Αν κάποτε σημαία δείτε να κυματίζει,

Το ξέρω πως θα ειδοποιήσετε το 100

Ή των Πρώτων Αντικοινωνικών Βοηθειών,

Για να προλάβετε επανάσταση

Κατά του καθεστώτος των κονταριών».

Οι σημαίες γεννούν αγέρα και θύελλα,

τα κοντάρια τίποτα

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023