«Παιδεία και Πολιτισμός – επικοινωνία με παρελθόν, παρόν και μέλλον»
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ του Θανάση Μουσόπουλου στο ΙΔΡΥΜΑ ΘΡΑΚΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Αισθάνομαι τιμή και χαρά για την παρουσία μου στη σημερινή όπως και στις όλες εκδηλώσεις που οργάνωσε ο Πολιτιστικός και Αθλητικός σύλλογος των Πυροσβεστών της Ξάνθης στην πόλη μας. Σβήνουν βέβαια τις υλικές φωτιές, ανάβουν όμως με τη δράση τους πνευματικές και πολιτιστικές πυρκαγιές.

Φέτος η Ξάνθη πανηγυρικά εορτάζει τα εκατό χρόνια ελευθερίας της. Δύο σημαντικοί παράγοντες – η Παιδεία και ο Πολιτισμός – τιμώνται γιατί αποτελούν τους ασφαλέστερους οδηγούς όχι μόνο για την απόκτηση αλλά και για τη διατήρηση της ελευθερίας.

Η παρουσία δύο εμβληματικών εκπαιδευτηρίων της Πόλης – της Μεγάλης του Γένους Σχολής και του Ζωγράφειου Λυκείου και Γυμνασίου – τιμά την Ξάνθη και επισφραγίζει τον ουσιώδη ρόλο των σχολείων σε κάθε τόπο και χρόνο. Αείποτε, μεγάλο σχολείο είναι το ανοικτό σχολείο. Ανοικτό στο παρελθόν και στο παρόν, ανοικτό στην κοινωνία και στους ανθρώπους της. Τα δύο σχολεία που τιμούν την πόλη μας έχουν από γεννήσεώς τους αποδειχθεί φάροι πολιτισμού και φάροι παιδείας. Επιπλέον τα σχολεία παίζουν ρόλο αναντικατάστατο στην επικοινωνία λαών.

Τα μεγάλα σημερινά προβλήματα της ανθρωπότητας (πυρηνικά, κλιματική αλλαγή, τεχνολογία/τεχνητή νοημοσύνη /κοινωνική δικτύωση) δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από ένα κράτος (όσο μεγάλο και δυνατό) ούτε μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς παγκόσμια συναίνεση. Η πολιτική και πολιτιστική ενδογαμία αποτελούν το χειρότερο δρόμο για την πρόοδο του ατόμου και της κοινωνίας.

Τα εκπαιδευτήρια όλων των βαθμίδων δείχνουν ότι πολιτισμός και πολιτική μέσα στο μεγάλο ταξίδι της διαλεκτικής προϋποθέτουν ευρύτατη συναίνεση πάνω σε απλούστατες αρχές, επικοινωνία και σεβασμό.

Η παρουσία της Μεγάλης του Γένους Σχολής και του Ζωγράφειου Λυκείου και Γυμνασίου και τα όσα θα μας παρουσιάσουν αποτελούν αναντικατάστατη κατάθεση στην πατρίδα του Μάνου Χατζιδάκι και όλων των ανδρών και γυναικών δημιουργών της Ξάνθης. Θεωρώ τιμή μου που σας χαιρετίζω ως ο έσχατος των κατοίκων τούτης της γωνιάς του πλανήτη μας.

Θα μου επιτρέψετε κλείνοντας να προσφέρω στα δύο ιδρύματα από ένα αντίτυπο του βιβλίου μου «Βυζαντινή Οικουμένη» Θέματα Ιστορίας και Πολιτισμού – για να κοσμούν τις ιστορικές βιβλιοθήκες τους. Τιμή και χαρά για μένα τούτη η μικρή δωρεά.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, 4 Μαΐου 2019

«Πόλη η πολυώνυμη – πολιτισμού ζώντος μήτρα»

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ του Θανάση Μουσόπουλου

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ

Αισθάνομαι βαρύ το χρέος του χαιρετισμού σε τούτη τη βαρυσήμαντη πολιτιστική σύναξη. Τιμώσα και τιμωμένη ανταλλάσσουν δείγματα αγάπης και σεβασμού. Άξιος τιμής ο Πολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Πυροσβεστών της Ξάνθης για την πρωτοβουλία και οργάνωση.

Η Πόλη η πολυώνυμη, η Πόλη πρωτεύουσα τεσσάρων αυτοκρατοριών, αγκαλιάζει στα σπλάχνα της και φιλοξενεί δείγματα της μακρόχρονης παρουσίας της. Δείγματα υλικών και άυλων μορφών πολιτισμού. Η πολίτικη κουζίνα είναι περίφημη.

Για χιλιάδες χρόνια σε όλους τους τομείς της ζωής ενώνει Δύση και Ανατολή, Ευρώπη και Ασία.

Πολλοί και πολλές έγραψαν και γράφουν για της Πόλης τις ομορφιές και τα πλούτη. Την Αθήνα λιγότερα κοσμούν της παγκόσμιας γραμματείας κείμενα.

Η νεότερη λογοτεχνία μας έχει αναβαπτισθεί από την πολίτικη κουζίνα πεζογράφων, ποιητών, θεατρικών συγγραφέων.

Και οι επισκέπτες ερωτεύονται την Πόλη. Διαβάζω σε ποίημα του νέου ελλαδίτη μοναχού Σταύρου Κρυφού:

Στην Πόλι της Κυρίας Θεοτόκου / βαθιά ερωτοδαρμένος περπατώ / κι αν φήμη έχω αποκτήσει ονειροπλόκου / δεν φταίω εγώ· φταίει η Πόλη που αγαπώ/ Ταξίδεψα να βρω κάθε πλούτο μακρυνό / ψάρεψα το μέλλον στις ακτές του Κερατίου […] Στην Πόλι μια φορά μ’ ένα χέρι δυνατό / έψαχνα ρωγμή να σπείρω φως, να δρέψω ελπίδα. / Ασπάζομαι την αγιασμένη γη σου / κι εσύ ευλόγησέ με, Πόλι, δωσ’ μου την ευχή σου.

Η Πόλη είναι η πατρίδα πολλών σημαντικών νεοελλήνων λογοτεχνών ανδρών και γυναικών, σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Πολλοί και πολλές επίσης έζησαν κάποια χρόνια στην Πόλη, πράγμα που αποτυπώνεται στη γλώσσα και γενικότερα στο έργο τους. Θα επικαλεστώ πρώτα τον αγαπητό Κωνσταντίνο Καβάφη, που στο ποίημά του Νιχώρι μας λέει:

Τέτοια δροσιά δεν έχουνε αλλού στον κόσμο οι βρύσεις,

των λόφων του την αρχοντιά αλλού δεν έχουν όρη∙

και με της γης την μυρωδιά μονάχα θα μεθύσεις,

ολίγο αν μείνεις στο Νιχώρι.

Ο Νίκος Εγγονόπουλος εξάλλου τα παιδικά και εφηβικά χρόνια τα έζησε στην Πόλη. Σε κείμενό του γράφει: «Σεμνύνομαι, και το δικαιούμαι άλλωστε, να ονομάζω τον εαυτό μου, ενίοτε, Κωνσταντινουπολίτη. Πράγματι, ο πατέρας μου ήτανε από παλιά φαναριώτικη οικογένεια, που φέρεται εγκατεστημένη εκεί πριν από τα τέλη του ΙΖ΄ αιώνος (…) Θυμούμαι πάντα τους υπέροχους κήπους με τις μαγνόλιες». Θα διαβάσουμε λίγους στίχους από ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου για την Πόλη του:

ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ:
πάνω εις τη μαρμάρινη την προκυμαία του ανακτόρου
εναποθέσανε σε διαστήματα ως έγγιστα κανονικά
ψηλούς σωρούς τα ξύλα
που εφέραν τα καΐκια από τα μακρυνά
παράλια δάση

κι’ άλλοι σωροί είναι από ψιλούς
λεπτούς κορμούς σαν κορμί κόρης
κι’ άλλοι σωροί από
θεώρατα μεγάλα
δέντρα
…………………………………………

άλλος κανείς σε τούτο το ερημικό τοπίο δε μοιάζει νάναι
πάρεξ μονάχα εγώ – ο ίδιος –
ορθός ως στέκω με τα κόκκινα μαλλιά μου μουσκεμένα
να κολλούνε απάνω εις το μέτωπό μου

της αγάπης τα βάσανα μ’ έχουνε φέρει στο ευγενικό το περι-
γιάλι
κι’ όλο ο νους μου είναι σε μιαν υπέροχη
υπερήφανη μαγνόλια
όπου σ’ αυτά τα μέρη εδώ
θάλλει κι’ ανθίζει .

Θα μου επιτρέψετε κλείνοντας τούτον τον χαιρετισμό μου, να προχωρήσω σε μια εξομολόγηση. Την Πόλη την επισκέφτηκα μερικές φορές και με συγκινεί κάθε προσκύνημά μου. Συχνότερα όμως επισκέπτομαι τους συγγραφείς και τα έργα τους. Καρπός της επαφής και των ερευνών μου αποτελεί ένα βιβλίο που συνέταξα στο διάστημα καλοκαίρι 2015 – καλοκαίρι 2016. Έχει τίτλο «Λόγια της Πόλης» -Ταξίδι παρέα με παλιούς και νέους λογοτέχνες της Πόλης – Η Λογοτεχνία της Κωνσταντινούπολης (19ος – 20ος αι.). Έχει αποφασιστεί να εκδοθεί με τη συνδρομή χορηγών το βιβλίο και τα έσοδα από τις πωλήσεις να διατεθούν στα δύο φιλοξενούμενα σχολεία, στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και στο Ζωγράφειο Λύκειο και Γυμνάσιο.

Η χαρά και τιμή για μένα θα είναι ανείπωτη.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ