Η βιομηχανία στην Περιφέρεια ΑΜΘ σε περίοδο κρίσης

Διανύουμε, κυρίες και κύριοι, μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση με σοβαρές κοινωνικές προεκτάσεις, στην πειραματική ελληνική εκδοχή της, με το ΔΝΤ και τον μηχανισμό στήριξης να ρυθμίζουν το μέλλον της χώρας. Η κρίση έχει πολλές -κυρίως- χρημοτοοικονομικές αιτίες. Ως κύρια γεννησιουργό αιτία εντοπίζουμε ένα άπληστο και δίχως κανόνες παγκόσμιο πιστωτικό νομισματικό σύστημα, που – δυστυχώς – ήλθε να προστεθεί στην χώρα και στην περιοχή μας, στις χρόνιες παθογένειες της οικονομίας και της βιομηχανίας, στην κρίση αρχών και αξιών.

Διανύουμε, κυρίες και κύριοι, μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση με σοβαρές κοινωνικές προεκτάσεις, στην πειραματική ελληνική εκδοχή της, με το ΔΝΤ και τον μηχανισμό στήριξης να ρυθμίζουν το μέλλον της χώρας. Η κρίση έχει πολλές -κυρίως- χρημοτοοικονομικές αιτίες. Ως κύρια γεννησιουργό αιτία εντοπίζουμε ένα άπληστο και δίχως κανόνες παγκόσμιο πιστωτικό νομισματικό σύστημα, που – δυστυχώς – ήλθε να προστεθεί στην χώρα και στην περιοχή μας, στις χρόνιες παθογένειες της οικονομίας και της βιομηχανίας, στην κρίση αρχών και αξιών.

Ταυτόχρονα έχει αναπτυχθεί με ανατροπή, σχεδόν με διάλυση, του προστατευτικού κρατικού συστήματος, μια, επίσης, χωρίς ρυθμιστικούς κανόνες ανταγωνισμού παγκόσμια αγορά. Η Κίνα, η Ινδία και άλλες χώρες της Άπω Ανατολής ανατρέπουν, με εκτός ανταγωνισμού χαμηλό κόστος παραγωγής και εργασίας, την προϋφιστάμενη, μέχρι πρότινος, κατάσταση. Τα νέα δεδομένα εισέρχονται βιαίως στην οικονομία. Τέτοιας προέλευσης προϊόντα έχουν καταλύσει την παγκόσμια αγορά.

Η συνολική παραγωγή του ελληνικού μεταποιητικού τομέα τη διετία Σεπτεμβρίου 2008 – Αυγούστου 2010 υποχώρησε, περίπου 17%, επιστρέφοντας σε επίπεδα κατά 16,7% χαμηλότερα από του έτους 2005 και αναγάγουν στο 1994-1995.

Μια κλαδική “ακτινογραφία” της πορείας της ελληνικής μεταποίησης το χρονικό διάστημα Σεπτεμβρίου 2008 – Αυγούστου 2010 με τη βοήθεια των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ αποκαλύπτει κλάδους που έχουν εξασθενήσει καταλυτικά, άλλους λιγότερο κι άλλους που έχουν καταφέρει να μετριάσουν κατά πολύ τις δυσμενείς επιπτώσεις του εθνικού και διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος.

Παρενθέτως να δούμε την εικόνα κατανομής των επιχειρήσεων ανά την χώρα και στην Περιφέρειά μας.

Συγκεκριμένα, η επεξεργασία των διαθέσιμων από τις έρευνες στοιχείων της διετίας έως τον Αύγουστο του 2010 βεβαιώνει ότι:

* Οι κλωστοϋφαντουργίες, που ήταν σε κάθοδο, έχασαν το 43,4% του όγκου της παραγωγής τους, 57,7% χαμηλότερα από τα αντίστοιχα του έτους 2005.

* Οι εταιρείες επεξεργασίας καπνού κατά 21,8%, υποχώρησαν σε επίπεδα που είναι 28% χαμηλότερα από εκείνα του 2005.

* Οι εταιρείες ένδυσης είχαν ανάλογη πορεία: έχασαν το 39,4% της παραγωγής τους τη διετία και το 49,3% σε σχέση με το 2005.

* Οι  επιχειρήσεις υπόδησης έχασαν το 43,7% της παραγωγής τους τη διετία ή το 47,5% σε σχέση με το 2005.

* Ο κλάδος της παραγωγής ειδών διατροφής απώλεσε το 8,7% της παραγωγής του, αλλά σε σχέση με το 2005 έχει απολέσει ποσοστό μόνο 1,1% του όγκου εκείνου του έτους.

* Οι χαρτοβιομηχανίες παρουσιάζουν μικρότερες απώλειες: 7,7% τη διετία και μόνο 6% σε σχέση με το 2005.

* Οι βιομηχανίες ξυλείας μόνο 20,6% αυτή τη διετία, αλλά ταυτοχρόνως βρέθηκαν σε επίπεδα 39,9% χαμηλότερα από εκείνα του 2005.

* Οι βιομηχανίες εκτυπώσεων έχουν πολύ μεγαλύτερες απώλειες: 18,9% τη διετία και 26,9% σε σχέση με το 2005.

* Οι χημικές βιομηχανίες καταγράφουν πτώση 15,3% στη διετία και, συγχρόνως, πτώση 13,5% σε σχέση με το 2005.

* Οι βιομηχανίες πλαστικών 18,8% στη διετία και 11,7% σε σχέση με το 2005.

* Οι εταιρείες μεταλλικών προϊόντων (αλουμινίου κτλ.) παρουσιάζουν χειρότερη του μέσου όρου, πτώση: 26,8% στη διετία και 29,1% σε σχέση με το 2005.

* Οι βιομηχανίες ηλεκτρολογικού εξοπλισμού πτώση 24% στη διετία, ίση με πτώση 20,2% σε σχέση με το 2005.

* Οι επιχειρήσεις εξοπλισμού μεταφορών είχαν κάθετη πτώση: 54,3% στη διετία και 52,8% σε σχέση με το 2005.

* Στις βιομηχανίες επίπλων η παραγωγή τους μειώθηκε κατά 40,3% στη διετία ή κατά 39,4% σε σχέση με το 2005.

Μείωση 9,4% κατέγραψε ο κύκλος εργασιών στην ελληνική βιομηχανία και τον Σεπτέμβριο φέτος (2010), λόγω βεβαίως της ύφεσης στην οικονομία.

Για την Περιφέρειά μας (ΑΜΘ) δεν υπάρχουν διαχωρισμένα ακριβή στοιχεία. Η εκτίμηση είναι ότι στην Ημαθία, την Μαγνησία και την Θράκη, κυρίως, τα πλήγματα της αποβιομηχάνισης ήταν μεγαλύτερα από την άλλη Ελλάδα.

Αντιμέτωποι με την κρίση που αντιμετωπίζουμε, πρέπει να έχουμε μία ακόμη σαφέστερη εικόνα των προτεραιοτήτων μας και της δυνατότητάς μας να δράσουμε σε όλα τα επίπεδα. Καμιά περιοχή ή Περιφέρεια δεν είναι σε θέση μόνη της να αντιμετωπίσει τέτοιου μεγέθους προβλήματα. Μπορεί όμως να τα μετριάσει ή να τα αμβλύνει.

Η κοινωνική ειρήνη έχει τεθεί σε δοκιμή σε όλες τις περιοχές. Οι προσπάθειες ιθυνόντων να αμβλύνουν στοχευμένα τις επιπτώσεις αυτής της σοβαρής οικονομικής ύφεσης, συνοδεύτηκαν -δυστυχώς- από παράπλευρες αστοχίες.

Οι Έλληνες επιχειρηματίες μετρούν εβδομαδιαίως την απώλεια εκατοντάδων θέσεων εργασίας με τον περιορισμό ή το κλείσιμο παραγωγικών εγκαταστάσεων.

Μεταξύ 15% – 30% υπολογίζεται η μείωση της απασχόλησης, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, σε κλάδους μεταποίησης όπως ξυλεία/βιομηχανία επίπλων, κλωστοϋφαντουργία, τρόφιμα-ποτά και καπνός.

Οι πτωχεύσεις διαδέχονται η μία την άλλη, η ανεργία και τα χρέη αυξάνονται, τα περιουσιακά στοιχεία των οικογενειών μειώνονται και μεγάλες κατηγορίες του πληθυσμού οδηγούνται στη φτώχεια.

Στα πλαίσια της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης, της ακραίας κατάστασης των ελληνικών δημοσιονομικών και της ελληνικής οικονομίας, όπως με την επιτήρηση έχει διαμορφωθεί, οι βιομηχανίες αλλά και οι επιχειρήσεις τείνουν να είναι πιο ευάλωτες, διότι:

·Έχουν -όταν βρίσκουν- αυξημένο κόστος δανεισμού.

·Αντιμετωπίζουν έλλειψη ρευστότητας που κάνει δύσκολη και πολλές φορές μη αξιοπρεπή, την πρόσβαση των επιχειρηματιών στη χρηματοδότηση, καθώς οι τράπεζες, προκειμένου να προστατευθούν από καταστάσεις τύπου Ιρλανδίας, εφαρμόζουν αυστηρότερα κριτήρια χορηγήσεων.

·Υπάρχει μείωση της συνολικής κατανάλωσης ως συνέχεια της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών.

·Υπάρχει μείωση της ζήτησης προϊόντων από το εξωτερικό, όπως στις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων, στις συμμετοχές σε αναπτυξιακά προγράμματα και δίκτυα συνεργασιών και πτώση της εγχώριας οικοδομικής δραστηριότητας,

·           Υπάρχει προφανής καθυστέρηση υλοποίησης έργων και προγραμμάτων επιχορήγησης και επιδότησης.

·           Πλέον αυτών σε δεύτερο επίπεδο υπάρχει η σταδιακή μείωση του βαθμού πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων (λόγω αδυναμίας αποπληρωμής δανειακών υποχρεώσεων).

Στην χώρα μας οι δραστηριότητες του δημόσιου τομέα καλύπτουν το 40% του ΑΕΠ. Καθοδηγείται επί δεκαετίες από συντεχνιακά συμφέροντα και την απληστία πολλών οικονομικών φορέων πνίγοντας κάθε άλλη επιχειρηματική πρωτοβουλία. Σε τεντωμένο σχοινί παραμένουν οι σχέσεις κράτους και βιομηχανίας, την ώρα που ο κρατικός μηχανισμός εξακολουθεί ασφυκτικά να ελέγχει την επενδυτική δραστηριότητα. Από πολιτική ιδιοτέλεια και συμφέροντα οδηγηθήκαμε διαχρονικά στο μηχανισμό αποβιομηχάνισης του τόπου.

Συνοπτικά οι αιτίες αποβιομηχάνισης:

Το σύγχρονο περιβάλλον της ελληνικής βιομηχανίας.

·Πολιτικό Περιβάλλον

·Οικονομικό Περιβάλλον

·Τεχνολογικό Περιβάλλον

·Κοινωνικό Περιβάλλον

Πολιτικό Περιβάλλον

Ελλιπής αναγνώριση του ρόλου και του βαθμού σημαντικότητας της Βιομηχανίας στην οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας.

Πολυνομία.

Συναρμοδιότητες υπουργείων και φορέων – σύγχυση αρμοδιοτήτων (αλληλοεπικαλύψεις).

Έλλειψη συνεργασίας συναρμόδιων υπηρεσιών.

Έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού.

Υψηλή φορολογία και υψηλό κόστος αδειοδοτήσεων στην χώρα.

Νοοτροπία κρατικού παρεμβατισμού.

Έλλειψη διαμορφωμένου πλαισίου στήριξης της λειτουργίας των Βιομηχανιών.

Έλλειψη υγιών μηχανισμών ένταξης στους επενδυτικούς νόμους και ελέγχου υλοποίησης των επενδύσεων.

Έλλειψη στήριξης με επίκεντρο την αναπτυξιακή στρατηγική του ΕΣΠΑ 2007-2013.

Οικονομικό Περιβάλλον

Αυξημένη ευπάθεια της Βιομηχανίας στις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.

Πτώση του δείκτη Οικονομικού Κλίματος.

Βάσεις του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.

Ασταθές μακρο-οικονομικό περιβάλλον.

Κρατική άγνοια λειτουργίας της αγοράς. Μειωμένη συνεργασία με την επιχειρηματική κοινότητα.

Αυξημένος ανταγωνισμός μεταξύ των Βιομηχανιών.

Χαμηλός βαθμός ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας των Βιομηχανιών.

Ελλιπής γνώση του διεθνούς βιομηχανικού περιβάλλοντος.

Τεχνολογικό Περιβάλλον

Χαμηλός βαθμός ενσωμάτωσης καινοτομίας στα παραγόμενα προϊόντα.

Χαμηλό επενδυτικό ενδιαφέρον σε πρωτοβουλίες ανάπτυξης της Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης των Βιομηχανιών.

Πολύ χαμηλή ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών/ διαδικασιών στις παραγωγικές διαδικασίες των Βιομηχανιών.

Έλλειψη διασύνδεσης της έρευνας και τεχνολογίας με την αγορά.

Κοινωνικό Περιβάλλον

Μειωμένη αποδοχή και εμπιστοσύνη στην εργοδοσία. Υπερχρέωση των νοικοκυριών και των επαγγελματιών (“τα σπίτια των καρτών”, “οι γειτονιές των λουκέτων”).

Μειωμένη αγοραστική δύναμη καταναλωτών.

Συνεχή αύξηση της ανεργίας (το 2011 αναφέρεται ανεργία +20%).

Μειωμένη συμβολή της επιχειρηματικότητας στην απασχόληση.

Παρεμβολή Επιμελητηρίων και επαγγελματικών συνδέσμων κυρίως για είσπραξη μη ανταποδοτικών αμοιβών ή υποχρεωτική χρήση των υπηρεσιών τους.

Έντονες ταξικές, κλαδικές, γεωγραφικές  και λοιπές κοινωνικές ανισότητες και συγκρούσεις.

Όλα τα παραπάνω πρέπει να διορθωθούν ή να αμβλυνθούν, με αποφασιστικότητα και ολοκληρωμένη παρέμβαση, απ’ όσους έχουν την ευθύνη.

Οι σχέσεις κράτους και βιομηχανίας, η αδυναμία εξεύρεσης ισορροπίας μεταξύ κρατικής ρύθμισης και οικονομίας της αγοράς, η υψηλή κρατική παρεμβατικότητα στην οικονομία, παραμένουν μερικά από τα μεγάλα στοιχήματα της ελληνικής οικονομίας.

Θα σταθώ ιδιαίτερα στο ότι η Χώρα μας στερείται κατάλληλου επιχειρηματικού και φορολογικού περιβάλλοντος αλλά και βιομηχανικής παράδοσης, κατάρτισης και τεχνογνωσίας. Χαρακτηριστική είναι η πίεση στις διασυνοριακές περιοχές, όπως η δικής μας, που δέχεται η μεταποίηση από την πολιτική των γειτονικών χωρών. Ο συντελεστής φόρου εισοδήματος ανέρχεται στη Βουλγαρία και στα Σκόπια στο 10% και στην Τουρκία στο 15%. Στην χώρα μας(;) στο 45%!!! Προχθές την Τετάρτη (8/12) η Ιρλανδία αποδέχθηκε τον μηχανισμό, διατηρώντας την φορολογία εισοδήματος στο 12%. Προτείναμε την δημιουργία ελεύθερων ζωνών κοντά στα σύνορα με κανόνες της Ε.Ε. έτσι ώστε το κύμα μετεγκατάστασης και πληγμάτων να συγκρατηθεί. Η φορολογική αυτή πραγματικότητα είχε σαν αποτέλεσμα παραγωγικές επενδύσεις να μετεγκατασταθούν σε χαμηλού κόστους περιοχές, όπως Βουλγαρία και Τουρκία, αφήνοντας πίσω τη Μακεδονία και τη Θράκη.

Επιβάλλεται να κινηθούμε, να αναλάβουμε πρωτοβουλίες. Να εξαφανίσουμε ή να μειώσουμε τις αρνητικές αιτίες και να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις και πλεονεκτήματα για την επιχειρηματικότητα και την μεταποίηση. Αυτό δεν σημαίνει κατάχρηση από καμιά κατεύθυνση. Μπορούμε ως χώρα και ως περιοχή να πετύχουμε σημαντικές βελτιώσεις, πολλές απ’ αυτές ανέξοδα.

Σύμφωνα με την κινεζική σοφία, κάθε κρίση είναι και μια ευκαιρία. Έτσι πρέπει να αρπάξουμε την στιγμή για να επαναπροσδιορίσουμε το δομικό, το θεσμικό, το παραγωγικό και το κοινωνικό συμβόλαιο στην κοινωνία. Να επιδιώξουμε να βελτιώσουμε τους δημοσιονομικούς μηχανισμούς, να σβήσουμε τις αρνητικές παγιωμένες πρακτικές, να εξυγιάνουμε τους μηχανισμούς ελέγχου, εποπτείας και διαφάνειας στην αγορά – έτσι ώστε να καταστούν συνεπείς με τους στόχους της ανάπτυξης και τα ηθικά πρότυπα της κοινωνίας μας.

Τώρα στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης στην πατρίδα μας, η ελληνική κοινωνία διψά για ένα ανατρεπτικό, ρεαλιστικό όραμα και δουλειά στην πράξη. Η Ελλάδα και η Περιφέρεια σήμερα, οι νεότερες γενιές, οι υγιείς δυνάμεις, οι εργαζόμενοι και ο παραγωγικός ιστός της χώρας, βιώνουν και εισπράττουν την κορύφωση της κρίσης θεσμών και αξιών. Συγκροτούν μια μεγάλη σιωπηρή κοινωνική πλειοψηφία που αντιλαμβάνεται την ουσιαστική κοινωνική αλλαγή, μια “άλλη πολιτική” ως μονόδρομο και είναι μια κοινωνική απαίτηση.