Αναδιάρθρωση Χρέους και Δείκτες με Νόημα
Περικλής Γκόγκας
Αναπληρωτής Καθηγητής
Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών
Τμήμα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Περικλής Γκόγκας
Αναπληρωτής Καθηγητής
Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών
Τμήμα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ και να κάνουμε διαχρονικές συγκρίσεις λέγοντας ότι με το πρόγραμμα που θα ακολουθήσουμε το χρέος μας θα είναι για αρκετά χρόνια κοντά στο 170% του ΑΕΠ. Το ποσοστό αυτό φαίνεται πολύ υψηλό και μη-συντηρήσιμο αν δούμε ότι θα είμαστε η χώρα με το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος στον κόσμο. Συνολικά η Ιαπωνία είναι πρώτη με χρέος πάνω από το 210% του ΑΕΠ της αλλά το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της είναι προς το εσωτερικό, δηλαδή στους πολίτες της. Ο δείκτης όμως χρέους ως προς το ΑΕΠ προσφέρει πληροφόρηση μόνο για το ύψος του συνολικού χρέους και όχι για την δυνατότητα εξυπηρέτησής του όπως θα δούμε παρακάτω. Γι’ αυτό και θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν τον χρησιμοποιούμε.
Σκεφτείτε την απάντησή σας στην εξής ερώτηση: ένα αυτοκίνητο ταξιδεύει με 100 χλμ/ώρα για 5 συνεχόμενες ώρες. Πόσο επιβαρυντικό είναι αυτό για τον κινητήρα του; Θα αντέξει τις 5 ώρες ταξιδιού χωρίς προβλήματα; Αν η απάντησή μας βασιστεί στον δείκτη ταχύτητα ανά ώρα (που είναι 100) δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη και σωστή. Δεν έχουμε καλή πληροφόρηση. Γιατί; Είναι τελείως διαφορετικό να οδηγώ με 100 χλμ/ώρα με 5η ταχύτητα και το να δοκιμάσω να το κάνω με 3η ταχύτητα. Στην πρώτη περίπτωση το αυτοκίνητο δεν θα πάθει τίποτα, στην δεύτερη όμως μάλλον θα καταστρέψω τον κινητήρα.
Έτσι λοιπόν και στην περίπτωση του χρέους, ο δείκτης χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ δεν μας δίνει ολοκληρωμένη εικόνα. Ο σωστός δείκτης χρέους που πρέπει να χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να εξετάσουμε το κατά πόσο το χρέος είναι συντηρήσιμο, δηλαδή πόσο εύκολα θα μπορούμε να το αποπληρώνουμε, είναι ο Δείκτης Εξυπηρέτησης Χρέους (ΔΕΧ). Ο ΔΕΧ δείχνει το ύψος των δανειακών υποχρεώσεων ενός δανειοδοτούμενου ανά έτος. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι το εισόδημά μου είναι €500 το μήνα και το χρέος μου είναι €10,000. Επίσης, για να απλοποιήσουμε το παράδειγμα, χωρίς να αλλάζει η ουσία, ας υποθέσουμε και ότι το δάνειο είναι άτοκο και θα πρέπει να αποπληρωθεί σε 2 χρόνια. Στην περίπτωση αυτή ένας απλός υπολογισμός δείχνει ότι θα πληρώνω €417 το μήνα. Με εισόδημα €500 το μήνα είναι σίγουρο ότι θα υπάρξει σημαντικό πρόβλημα στην αποπληρωμή των δόσεων του δανείου μου. Αν όμως το ίδιο δάνειο πρέπει να αποπληρωθεί σε 10 αντί για 2 χρόνια, τότε η δόση μου θα πέσει μόλις στα €83 το μήνα. Η διαφορά είναι τεράστια. Και στις δύο περιπτώσεις το χρέος μου είναι 166% ως ποσοστό του ετήσιου εισοδήματός μου, αλλά στην δεύτερη περίπτωση η αποπληρωμή του θα είναι πολύ πιο εύκολη.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, τα δεδομένα χονδρικά είναι: €250 δις χρέος στους θεσμούς, ΑΕΠ περίπου €200 δις το χρόνο και μέσο σταθμικό επιτόκιο σήμερα 2,29%. Αν η περίοδος αποπληρωμής είναι 20 χρόνια, τότε η ετήσια δόση ανέρχεται σε €12,7 δις ή 6,63% του ΑΕΠ μας. Το ποσό αυτό είναι εξαιρετικά μεγάλο. Αν όμως γίνει μια αναδιάρθρωση του χρέους μέσω επιμήκυνσης (χωρίς κούρεμα, περίοδο χάριτος ή μείωση επιτοκίου) και η περίοδος αποπληρωμής επεκταθεί από τα 20 χρόνια στα 60, τότε η ετήσια δόση μας πέφτει στα €4,4 δις ή 2,2% του ΑΕΠ μας. Η διαφορά των €12,7 – €4,4 = €8,3 δις τον χρόνο είναι πολύ σημαντική για το δημόσιο και την άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής. Μπορεί να επιτρέψει σημαντικές μειώσεις σε φόρους, βελτίωση του κοινωνικού κράτους, αύξηση των κρατικών επενδύσεων, χρηματοδότηση της παιδείας, υγείας, κλπ.
Επομένως ακόμα και αν δεν γίνει κάποιο ποσοστό κουρέματος (διαγραφή) του ελληνικού χρέους, για λόγους τεχνικούς, νομικούς ή και λόγους πολιτικούς στο εσωτερικό των χωρών των δανειστών μας, μια αναδιάρθρωσή του μέσω επιμήκυνσης θα έχει τα ίδια σχεδόν ευεργετικά αποτελέσματα για την Ελλάδα.
