“Εικαστική Έκθεση και Πολιτισμός της Ξάνθης”
Είμαι πολύ συγκινημένος, προλογίζοντας τα Εγκαίνια της έκθεσης ζωγραφικής και γλυπτικής με έργα της ζωγράφου Ανθής Γκέρμαν και της γλύπτριας Ελένης Κορωνάκη. Επίσης εκτίθενται έργα ζωγραφικής του αείμνηστου Δημήτρη Ταλαγάνη.
Μου ήρθε στο μυαλό, η πρώτη Εικαστική συνάντηση Ξάνθης, τον Μάιο του 1990. Τότε ήμουν πρόεδρος της ΦΕΞ, και στο Σπίτι Πολιτισμού, απέναντι από το Παλιό Δημαρχείο, όπου υπάρχει η σημερινή έκθεση, προλογίζοντας είχα πει ανάμεσα στα άλλα:
«Ζούμε σε μια περίοδο κρίσης. Και βέβαια πολιτιστικής βαθύτερα. Φαινόμενα υποβάθμισης και εκχυδαϊσμού της πολιτιστικής ζωής πολλές φορές μας ενοχλούν· ίσως όμως δεν έχουμε το όργανο ή τη δυνατότητα να αντιδράσουμε […] Οι απλοί άνθρωποι δείχνουν με το δάχτυλο τους δημιουργούς ζητώντας την ενεργοποίησή τους. Αυτό δείχνει ότι πιστεύουν ακόμα ότι η τέχνη αντιστέκεται σε μεγάλο βαθμό και μπορεί να βοηθήσει…».
Η Εικαστική Έκθεση είναι ένα πολιτιστικό γεγονός σημαντικό. Θα επιχειρήσω να τεκμηριώσω αυτή την άποψη, παρουσιάζοντας τιμητικά τον Δημήτρη Ταλαγάνη και το πολυσήμαντο έργο του.
Ο Δημήτρης Ταλαγάνης (Τρίπολη Αρκαδίας, 1945 – Αθήνα, 15 Απριλίου 2021) ήταν Έλληνας καλλιτέχνης, αρχιτέκτονας, ποιητής και πολεοδόμος.
Σπούδασε με υποτροφία στο Αρχιτεκτονικό Ινστιτούτο της Μόσχας και το 1971 πήρε δίπλωμα και μάστερ αρχιτεκτονικής. Της έλαβε το πρώτο βραβείο για το σχεδιασμό του Νέου Μουσείου Λένιν. Το 1970 της διακρίθηκε στην παγκόσμια έκθεση OSAKA EXPO 1970 για το σχεδιασμό μιας πόλης 40.000 κατοίκων. Το 1971 πραγματοποίησε μια μελέτη εκμετάλλευσης του Φαληρικού όρμου, όπου πρότεινε την κατασκευή του Νέου Αθηναϊκού Θεάτρου.
Το 1971 άρχισε της να ζωγραφίζει. Η πρώτη του έκθεση ζωγραφικής ήταν στο Παρίσι το 1973. Η δουλειά αυτή ήταν εμπνευσμένη από τον Γιώργο Σεφέρη. Συνεργάστηκε με τον Γάλλο συγγραφέα και σκηνοθέτη Ζακ Λακαριέρ για να ανεβάσουν το έργο Ρωμιοσύνη του Γιάννη Ρίτσου. Τον Αύγουστο του 1974 γύρισε στην Ελλάδα, όπου συνέχισε να εργάζεται ως αρχιτέκτονας. Της, άρχισε να εκθέτει έργα του σε διάφορες εκθέσεις στην Ελλάδα. Το 1987 εκθέτει τα έργα του στο Μητροπολιτικό Μουσείο του Τόκιο. Απεβίωσε της 15 Απριλίου 2021, σε νοσοκομείο της Αθήνας όπου νοσηλευόταν για ένα μήνα με Covid-19. Κηδεύτηκε στην Τρίπολη.
Προσωπικότητα πολυδιάστατη με διαρκή διάθεση κοινωνικής προσφοράς και αδιάκοπη ενεργή παρουσία στα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, της ο πόλεμος και το προσφυγικό, Για τον Δημήτρη Ταλαγάνη τα έργα τέχνης έπρεπε να έχουν λόγο ύπαρξης και άμεση αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο και την κοινωνία. Γι’ αυτό εξάλλου επέλεξε να φιλοτεχνήσει αντικείμενα τέχνης με ιδιαίτερα συμβολική αξία της ο μετάλλιο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, το αναμνηστικό μετάλλιο στη συνάντηση Ρέιγκαν – Γκορμπατσόφ, την ποιμαντική ράβδο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τα αναμνηστικά της Επιτροπής Διεκδίκησης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Πραγματοποίησε περισσότερες από 70 εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ενώ φρόντιζε να φθάνουν τα έργα του και στην ελληνική περιφέρεια μέσα από ατομικές εκθέσεις που διοργάνωνε σε απομακρυσμένες περιοχές.
Αρκετές φορές είδα τα έργα του στην Ξάνθη, στο Κέντρο Τέχνης Γκέρμαν, όπου είχα την τύχη να τον γνωρίσω και να συνομιλήσω μαζί του.
*
Την Ανθή Καρρά τη γνωρίζω πάνω από πέντε δεκαετίες. Κάποια στιγμή τη θαύμασα ως εικαστικό Ανθή Γκέρμαν πλέον και ως δημιουργό κομψής αίθουσας τέχνης στην Ξάνθη και λίγο μετά ως μια εμπνευσμένη, θα έλεγα, πολιτιστική παράγουσα της πόλης.
Μιλώντας προ ετών για τον αγαπητό φίλο ζωγράφο που έφυγε νωρίς, τον Δημήτρη Σταθόπουλο, είχα πει:
«Η Ξάνθη έχει μακρά παράδοση στα εικαστικά, αν επικεντρωθούμε στα μεταπολεμικά χρόνια, αφού αναφέρουμε δύο περαστικούς ξένους ζωγράφους που απεικονίζουν εξαίσια την Ξάνθη, τον Καζαζιάν και τον Πετκώβ, στεκόμαστε στον Χρήστο Παυλίδη που κυριάρχησε στη ζωγραφική και γλυπτική από το 1946 για όλο τον εικοστό αιώνα, δημιουργώντας ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτούργησαν τα εικαστικά πράγματα στην Ξάνθη. Πολλοί και της διδάσκονται, δημιουργούν και συχνά εκθέτουν τα έργα της. Στη δεκαετία του ’70 που έρχεται στην πόλη ο Δημήτρης υπάρχει ο χώρος εκθέσεων της ΦΕΞ, ενώ στην επόμενη δεκαετία δημιουργείται το εντευκτήριο Τέχνης «LE PASSAGE D’ ART», το ΚΕΝΤΡΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΏΝ με τον Χάρη Καμπουρίδη και τον Γιάννη Ρουκούνη, και το Κέντρο Τέχνης Ανθής Γκέρμαν. Ο Στέφανος Ιωαννίδης σε άρθρο του 1983 αναφέρεται στον καλλιτεχνικό άξονα από πλατεία Αντίκα ως την πλατεία Μητρόπολης – σημειώνοντας το εργαστήρι ζωγραφικής του Σταθόπουλου».
Στον άξονα αυτό στην παλιά πόλη κεντρικό ρόλο παίζει η παρουσία της Ανθής Γκέρμαν, όχι μόνο ως δημιουργού αλλά και ως μιας μεγάλης αγκαλιάς όπου φώλιασαν και άνθισαν τα εικαστικά της Ξάνθης. Ο σπόρος που έριξε μαζί με της πρωτοπόρους συνεχίζουν ως της μέρες της.
Η Ανθή γεννήθηκε το 1953 στην Ξάνθη. Μαθήτευσε κοντά στο ζωγράφο και γλύπτη Χρήστο Παυλίδη. Κατόπιν σπούδασε ζωγραφική στο Αμβούργο, στην Ατλάντα των ΗΠΑ και στην Αθήνα κοντά στο γνωστό ζωγράφο Απόστολο Λάβδα. Έκανε της ατομικές εκθέσεις στη Γερμανία, Ατλάντα, Κύπρο, Βουλγαρία, Αθήνα, Θεσσαλονίκη και σε της πόλεις της Ελλάδας. Επισκέφτηκε πολλά Μουσεία στη Γερμανία και στην Ατλάντα. Το 1982 δημιούργησε την Γκαλερί «Le Passage d’ Art» στην πλατεία Αντίκα στην είσοδο της Παλιάς Ξάνθης. Το 1985 αναπαλαίωσε στην παλιά πόλη το αρχοντικό του καπνέμπορου Φωκίωνος Καραδήμογλου όπου για δέκα χρόνια λειτούργησε το «Κέντρο Τέχνης Γκέρμαν», παρουσιάζοντας εκθέσεις ζωγραφικής και γλυπτικής πολλών επωνύμων καλλιτεχνών. Πραγματοποίησε της έκθεση έργων του μεγάλου ξανθιώτη εικαστικού Χρήστου Παυλίδη (της τιμήν του οποίου σε λίγα χρόνια η Δημοτική Πινακοθήκη παίρνει το όνομά του, φιλοξενώντας ικανό αριθμό έργων του – Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια η Δημοτική Πινακοθήκη παραμένει κλειστή).
Στο χώρο του Κέντρου Τέχνης της οργανώνονται ποιητικά, λογοτεχνικά, μουσικά βραδινά, ως το 1995.
Ανεχώρησε από την Ξάνθη και το 1998 δημιούργησε την Art Gallery Gherman στον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης, ενώ το 2016 ολοκληρώθηκε το Κέντρο Γκέρμαν στο Κασσανδινό Χαλκιδικής, όπου ζει και εργάζεται.
Πολλοί κριτικοί μιλούν για το έργο της. Ο γνωστός γλύπτης Ιωάννης Μπάρδης γράφει:
«Η Ανθή Γκέρμαν είναι μια αρχόντισσα της Τέχνης και του Πολιτισμού. Το 1985 δημιουργεί στην παλιά Ξάνθη ένα στολίδι για τα πολιτιστικά και εικαστικά δεδομένα της πόλης το «Κέντρο Τέχνης Γκέρμαν», καταφέρνοντας να συνδυάσει ιστορία, τέχνη, και καινοτομία».
*
Με καταγωγή από την Κέρκυρα, η Ελένη Κορωνάκη ζει στην Ξάνθη από το 1981, με την οικογένειά της. Εργάσθηκε στην Εθνική Τράπεζα, απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Είναι πτυχιούχος του Παντείου πανεπιστημίου και της Νομικής Αθηνών.
Η τέχνη με τις διάφορες μορφές της, αποτελεί δομικό στοιχείο στην προσωπικότητά της, πήρε όμως σάρκα και οστά, μέσα από τον πηλό. Η παρακολούθηση μαθημάτων γλυπτικής, στο εργαστήρι του Αντώνη Κουτσούμπα, στην Ξάνθη, το χρονικό διάστημα 2000-2001, ήταν το έναυσμα για την παραπέρα ενασχόλησή της με τον πηλό. Η συνέχεια της πορείας, ήταν και παραμένει, μοναχική και αυτοδιδακτική.
Για την εικαστική της πορεία αναφέρουμε:
* Προτομή του Στέφανου Ιωαννίδη, κοσμεί τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ξάνθης, στη πτέρυγα Στέφανου Ιωαννίδη.
* Δύο ατομικές εκθέσεις: 2006 στον Ανεμόμυλο της Πόλης της Κέρκυρας και 2008 στις Γιορτές Παλιάς Πόλης της Ξάνθης.
* Συμμετοχή σε ομαδικές εκθέσεις όπως: 2005 στο Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης, 2006 στο φουαγιέ της Στέγης Γραμμάτων και Καλών Τεχνών του Δήμου Ξάνθης κ.ά
* Συμμετοχή σε εκθέσεις, από κοινού με την ζωγράφο-εικαστικό Ανθή Γκέρμαν, στον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης και στη Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης.
Το 2005 σε κείμενό της με τίτλο «Από τα πορτραίτα του Φαγιούμ στη γλυπτική Τέχνη» αναφέρεται στο συγκλονιστικό βίωμα πριν από 12 χρόνια στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καΐρου όπου συνάντησε τα έργα του Φαγιούμ.
Τα γλυπτά της έργα είναι εμπνευσμένα από τα Φαγιούμ . Επίσης στην Έκθεση υπάρχουν έργα όπου έχουμε κεραμική ανάμικτη με γλυπτική, με έργα επηρεασμένα από τα Μινωϊκά ρυτά, που όμως αντί να στηρίζονται σε τρίποδα, τα στηρίζουν τα υλικά της φύσης, με τα οποία τα ανέμειξε ο χρόνος.
*
ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ
Διάρκεια Έκθεσης 29/3 έως 2/4/ 25, ώρες 11.00 – 13.00 & 18.00 – 21.00
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, 29 ΜΑΡΤΙΟΥ 2025
