Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΤΗΝ ΞΑΝΘΗ
Σε άρθρο μου για το γυναικείο λόγο στη Θράκη, του 1983, δημοσιευμένο στα «Θρακικά Χρονικά», τονίζω ότι «Στη Θράκη στα μέσα του 19ου αιώνα περνούσαμε αυτό που θα λέγαμε ‘Θρακική Αναγέννηση’. Κεντρική θέση στην Αναγέννηση της Θράκης έπαιξαν οι γυναίκες».
Να παρατηρήσω, πάντως, ότι η διάκριση σε αντρικό και γυναικείο λόγο, πιστεύω, είναι δείγμα ανισότητας. Εμείς τη χρησιμοποιούμε εντελώς τεχνητά, όχι ουσιαστικά.
Η Ξάνθη περισσότερο από έναν αιώνα έχει κάνει σοβαρά βήματα προόδου σε όλους τους τομείς. Απόδειξη η παρουσία γυναικών στην τέχνη του Λόγου και στον Πολιτισμό. Στα εικαστικά, στη μουσική, στη λογοτεχνία, σε διάφορους επιστημονικούς τομείς, στη Δημοσιογραφία η Γυναίκα είναι παρούσα και διακρίνεται εδώ και έναν αιώνα. Και, βέβαια, η Γυναίκα της καθημερινής ζωής είναι στυλοβάτης της κοινωνίας.
*
Στο αφιερωματικό αυτό κείμενό μας θα περιοριστούμε στην Τέχνη του Λόγου, κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Από τη Μέλπω Λογοθέτη Μερλιέ (1895 – 1979) και την Κατίνα Βέικου Σεραμέτη (1912 – 1989) που ανήκουν στην πρώτη γενιά, φτάσαμε στις μέρες μας σε μια πλειάδα γυναικών δημιουργών.
Χωρίς αξιολογικά κριτήρια αναφέρω γυναίκες δημιουργούς, εν γνώσει μου ότι κάποιες αγνοώ ή θα παραλείψω.
Ξεκινούμε με πεζογράφους και ποιήτριες που γεννήθηκαν στην Ξάνθη ή κατάγονται απ’ αυτήν και δραστηριοποιούνται εκτός Ξάνθης. Αναφέρουμε όσες έχουμε υπόψη μας : Εύη Παπαδήμα Θεοδωράκη, Μαρία Ράλλη Υδραίου, Έλενα Ψαραλίδου Φιλιππιτζή, Χάρις Καρακατσάνη, Φωτεινή Ξανθοπούλου, Αλεξάνδρα Χρηστακίδου.
Με την πεζογραφία μας τα τελευταία χρόνια έχουμε μια ξεχωριστή άνθηση. Μυθιστορήματα και άλλα αφηγήματα έχουν εκδώσει Σταυρούλα Δαλάτση, Όλγα Χαιροπούλου, Βάσω Τριανταφυλλίδου Κηπουρού (και ποίηση). Γεωργία Κεσεδοπούλου, Ιωάννα Καρακασίδου, Μεταξία Μιχαήλ, Βασιλική Στρώλη, Ελένη Ανδρέου (και ποίηση), Με την ποίηση ασχολούνται η Ελένη Δημητριάδου Εφραιμίδου (και με την κριτική και πεζογραφία), η Μαρία Μουσοπούλου, Ελευθερία Χριστοδούλου, Άννα Ζανιδάκη, Μαριάνθη Ευθυμίου.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται καλλιέργεια μας παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Αναφέρουμε τα έργα των: Δήμητρας Πυργελή, Φανής Τερζόγλου, Μάρθας Αποστολίδου, Ελένης Μαρίνη.
Τα τελευταία χρόνια έφυγαν από τη ζωή οι ποιήτριες Ευγενία Μουσοπούλου και Άρτεμις Γκερτζίκη.
Αρκετοί μουσουλμάνοι άντρες και γυναίκες ασχολούνται με τη λογοτεχνία, δημοσιεύοντας κείμενα στα ελληνικά. Βιβλία ποίησης παρουσίασαν η Ραμπάν Ιμπράμογλου και η Νιλγκιούν Τουρσέν Ογλού.
Αναφέρω επίσης τη φιλόλογο Δήμητρα Κατάκη που ασχολείται με τον πομάκικο πολιτισμό και εξέδωσε βιβλίο με πομάκικα παραμύθια, την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου Χούχου με έρευνα και βιβλίο για την ιστορία της εκπαίδευσης στην Ξάνθη, την Παρθενόπη Κελτσίδου που ασχολείται με τη λαογραφία και την Γαρυφαλλιά Θεοδωρίδου διδάκτορα λαογραφίας ΔΠΘ που δημοσιεύει σχετικές εργασίες. Με την Τουρκολογία ασχολείται η διδάκτορας Χρύσα Μελκίδου, που ζει εκτός Ξάνθης.
Οφείλω να αναφέρω δύο πολύ σημαντικές δημιουργούς της τέχνης του λόγου, την Βίκυ Τσελεπίδου και την Γλυκερία Μπασδέκη, που εργάζονται και ζουν στην πόλη μας.
Θα αναφερθώ σε δύο δυναμικές γυναίκες που έχουν σχέση με την τέχνη του λόγου.
Η Χαρίκλεια Μαργαριτοπούλου, εκτός από την κοινωνική παρουσία και προσφορά, δημοσίευσε ποιήματα, κείμενα πολιτιστικών αναμνήσεων και ιστορικών καταβολών από την πατρίδα της Λάιστα Ηπείρου. Η Πηνελόπη Καμπάκη Βουγιουκλή ως ομότιμη καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο προσφέρει ποικιλότροπα στην προώθηση της έρευνας και στην καλλιέργεια του πολιτισμού της περιφέρειάς μας.
*
Κλείνοντας θα παραθέσω ένα ποίημά μου αφιέρωμα στη γυναίκα, ζητώντας συγγνώμη για παραλείψεις και λάθη μου.
ΓΥΝΑΙΚΑ
«γυναίκα με τα μικρά τα γράμματα / γυναίκα με τα μεγάλα έργα / γυναίκα η άλλη όψη του όνειρου / γυναίκα η άλλη όψη του σύννεφου / γυναίκα η όψη της ζωής / η όψη της αλήθειας γυναίκα / κύκλος σε όλες τις διαστάσεις / αναζήτηση της ανάσας γυναίκα» (ΘΜ 2019)
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ – ΞΑΝΘΗ, 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2025
