Μάνος και Μίκης – Οι δύο στυλοβάτες της σύγχρονης Μουσικής – Εκατό χρόνια από τη γέννησή τους

Τρεις μήνες περίπου μεγαλύτερος στην ηλικία είναι ο Μίκης Θεοδωράκης  (Χίος, 29 Ιουλίου 1925)  από τον Μάνο  Χατζιδάκι  (Ξάνθη,  23 Οκτωβρίου  1925). Αδιαφορώ – δεν έχει εξάλλου σημασία – ποιος είναι «μεγαλύτερος» στην ουσία της δημιουργίας τους!

Το 2025 γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μάνου και του Μάνου, που αποτελούν τους  δύο στυλοβάτες της σύγχρονης Μουσικής μας.  Ασχολήθηκα και δημοσίευσα βιβλία και για τους δύο.  Σε κείμενό μου για τη σχέση των δύο δημιουργών γράφω:

«Και ο Μίκης και ο Μάνος από μικροί ασχολούνται με τη μουσική. Το ενδιαφέρον είναι ότι, νέοι  ακόμη,  συναντιούνται,  συνεργάζονται, αναπτύσσουν φιλία που κρατά ως το τέλος .

«Για τον Μάνο Χατζιδάκι μου είναι αδύνατον να μιλήσω αντικειμενικά» έλεγε ο Μίκης Θεοδωράκης. «Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 1944 και έκτοτε  η παρουσία του στη ζωή μου υπήρξε διαρκής και έντονη. Πιστεύω ότι το ίδιο κατά κάποιον τρόπο συνέβη και με κείνον. Σε όλη τη διάρκεια τους συνύπαρξής τους  υπήρχε ταυτόχρονα απώθηση και ταύτιση, απαξίωση (απόρριψη, κριτική) και εκτίμηση, σκεπτικισμός και θαυμασμός, πολεμική και συνεργασία».

«Η πρώτη επαφή των δύο συνθετών φαντάζει ο πρόλογος μιας βαθιάς φιλίας, αλληλοεκτίμησης, θαυμασμού του τους για τον άλλον. Ο Μίκης επιστρέφει στην εποχή λέγοντας: «Αρχίσαμε να επισκεπτόμαστε ο τους το σπίτι του άλλου» […].

Ο Μάνος είχε με πολλούς τρόπους μιλήσει και ενεργήσει, έτσι  που αποδεικνύει ότι ήταν τόσο κοντά στο Μίκη. Λέει: «Δεν μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Έλληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική».

Κλείνοντας  θα  χρησιμοποιήσουμε το άρθρο «Η γοητεία του  λαϊκού και η αισθητική απόσταση» του Πάνου Βλαγκόπουλου ο οποίος  σημειώνει: «Είναι βέβαιο ότι όσο και αν προσπαθήσει κάποιος που ξεκινά να γράψει για τον Μάνο Χατζιδάκι δεν θα αποφύγει κάποια στιγμή στο κείμενό του να αναφερθεί στον Μίκη Θεοδωράκη […] Το διώνυμο Χατζιδάκις /Θεοδωράκης παρέχει τη σιγουριά της  ποιότητας, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί νομιμοποιητικό παράδειγμά του· αφήνοντας να διαφανεί πίσω του ένα άλλο, συμμετρικό προς το προηγούμενο, συνεχές: ανάμεσα στο ‘έντεχνο λαϊκό’ τραγούδι και την κλασική, λόγια μουσική. Η εκδήλωση της ιδεολογίας της διπλής συνέχειας στο χώρο της μουσικής συνέβη, με κάποια καθυστέρηση σε σχέση με τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική, στο έργο του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη».

*

Το 2025 που τιμούμε τα εκατό χρόνια από τη γέννηση  του Ξανθιώτη Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία να γνωρίσουμε και τιμήσουμε το πλούσιο και ποικίλο έργο τους.

Παραθέτω   το περιεχόμενο των δύο σχετικών βιβλίων μου, ως δείγμα προσέγγισης στο έργο τους.

ΘΑΝΑΣΗ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ – Ο Μάνος που αγαπώ… 2017,

σελ. 48

1. Πρόλογος
2. Αυτοβιογραφικό [Μάνου Χατζιδάκι] –

Εργογραφία, (επιλογή)

3. Από τη χώρα του Ορφέα στην ορχήστρα του

Σύμπαντος Μάνος Χατζιδάκις (Ξάνθη 1925 –

Αθήνα 1994)

4. Μάνος ποιητής στην αυλή της νεοελληνικής

Ποίησης

5. Μνεία του Μάνου Χατζιδάκι σε διάφορα βιβλία

του Θανάση Μουσόπουλου

6. Η Ξάνθη και η Χρυσούπολη τιμούν το Μάνο –

Αναφορά σε εκδηλώσεις που οργάνωσε το 2016 το

Δίκτυο Λόγου και Πράξης σε συνεργασία με

άλλους φορείς

7. Επίλογος

ΘΑΝΑΣΗ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ –  Μίκης Θεοδωράκης: Ο ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ 2022, σελ. 64

Πρόλογος – Ο ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΞΑΝΘΗ

1. Λίγα εισαγωγικά λόγια …
2. Σχέσεις Μίκη Θεοδωράκη – Μάνου  Χατζιδάκι
3. Η εφηβική ποίηση του Μίκη  Θεοδωράκη
4. Βυζαντινή παράδοση και Μίκης Θεοδωράκης
5. Μίκης Θεοδωράκης – Πολιτιστικό Κίνημα

και Νεοελληνική ποίηση

6. Το τραγούδι του Νεκρού Αδελφού
7. «Καλώς τονα τον Μάστορα!» – Οι νεοέλληνες ποιητές υποδέχονται τον Μίκη

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Α. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ

Β. ΝΕΑΝΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ (1939 – 1949)

*

Κλείνοντας το κείμενό μου να σημειώσω με χαρά ότι είχα την τύχη να γνωρίσω και να μιλήσω με τους δύο μεγάλους νεοεέλληνες δημιουργούς.

Ελπίζω να πράξουμε ό,τι αρμόζει.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2025