Η σημασία της Μυστικής Συνέλευσης της Βοστίτσας
Η σημασία της Μυστικής Συνέλευσης της Βοστίτσας μπορεί να αξιολογηθεί σωστά μόνο αν ενταχθεί στις δράσεις της Φιλικής Εταιρείας. Η ΦιλικήΕταιρεία υπήρξε μια καθαρά επαναστατική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό με σκοπό την ελευθερία της πατρίδας από τον τουρκικό ζυγό. Το ακρωνύμιό της ήταν ΑΑΕΕ (Αόρατη Αρχή Εθνικής Ελευθερίας). Η έδρα της Φιλικής Εταιρείας μεταφέρθηκε το 1810 στην Κωνσταντινούπολη.
Ένα από τα πιο σημαντικά σχέδια της Φιλικής Εταιρείας, η υλοποίηση του οποίου είχε ανατεθεί στον προύχοντα της Κωνσταντινούπολης Δημήτριο Λεβίδη, ήταν η κατάληψη του Ναυστάθμου της Κωνσταντινούπολης και η πυρπόληση του τουρκικού στόλου. Το εγχείρημα αυτό δυστυχώς προδόθηκε από τον Ασημάκη Θεοδώρου γεγονός που οδήγησε στον αποκεφαλισμό του Έλληνα πατριώτη Λεβίδη από τους Τούρκους στις 26 Μαρτίου του 1821.
Τον πυρήνα της Φιλικής Εταιρείας, πλην των ιδρυτικών μελών Ξάνθου, Τσακάλωφ και Σκουφά, αποτελούσαν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Ιωάννης Βλασσόπουλος (πρόξενος της Ρωσίας στην Πάτρα), ο Ιωάννης Παπαρηγόπουλος (γραμματέας του προξενείου) κι ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος από την Ανδρίτσαινα, όλοι σημαίνοντα πρόσωπα τηςΑχαΐας, ενώ μέλη της Εταιρείας ήταν κι όλοι οι σύνεδροι της Συνέλευσης της Βοστίτσας.
Τον Μάιο του 1820 πραγματοποιείται στο Ισμαήλιο της Βεσσαραβίας (το μεγαλύτερο μέρος της Βεσσαραβίας ανήκει σήμερα στη Μολδαβία) σύσκεψη των στελεχών της Φιλικής Εταιρείας υπό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Στη σύσκεψη αποφασίζεται καταρχήν να γίνει η έναρξη της Επανάστασης την άνοιξη του 1821 και ορίζονται τα τέσσερα μέτωπα των περιφερειών δράσης που περιλαμβάνουν τα Επτάνησα και την Πελοπόννησο, την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου καθώς και την Αίγυπτο και τη Συρία που ήταν τότε κέντρα του Ελληνισμού. Τον Οκτώβριο του 1820 λαμβάνεται η τελική απόφαση ν’αρχίσει η Επανάσταση την άνοιξη του 1821 με κέντρο δράσης τηνΠελοπόννησο και να σταλεί στην Ελλάδα ο Παπαφλέσσας, ως εκπρόσωπος του αρχηγού Αλέξανδρου Υψηλάντη.
Έτσι, φεύγει αμέσως ο Παπαφλέσσας για Πελοπόννησο έχοντας στην τσέπη του επιστολές του Υψηλάντη. Στη σύσκεψη που είχε στην Ύδρα με πλοιοκτήτες αποφασίζεται να γίνει μυστικά ευρεία Συνέλευση στη Βοστίτσα, με το σκεπτικό ότι το μέρος έμοιαζε ασφαλές καθότι απόμερο και με χαλαρή την τουρκική διοίκηση. Στην επιστολή του Υψηλάντη προς τους συνέδρους διαβάζουμε: «Να εκφράσετε υπεύθυνα τις απόψεις σας, ν’ αφήσετε τα πάθη προς αλλήλους και να συσκεφτείτε για τον ιερό σκοπό, ν’ ασχοληθείτε στις επαρχίες σας για την προετοιμασία του Αγώνα, να γίνει στρατολογία 25.000 ανδρών, να καταρτίσετε κατάλογο εισφορών από όλους τους φιλικούς και να δοθεί όρκος».
Η Μυστική Συνέλευση πραγματοποιείται στη Βοστίτσα από 26 έως 30 Ιανουαρίου του 1821. Οι σύνεδροι ήταν 33 που μαζί με τους συνοδούς τους έφταναν τα 50 άτομα.Aπο τους συμμετέχοντες διακρινονταιοι Παλαιών Πατρών Γερμανός που προήδρευε την συνέλευση,οΑρχιμανδρίτης Γρηγόριος Παπαφλέσσας ως εισηγητής της Φιλικής Εταιρείας,ο Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως Γερμανός Ζαφειρόπουλος,οΠρωτοσύγκελος Χριστιανουπόλεως,Αμβρόσιος Φραντζής,ο Νικόλαος Λόντος,ο Ασημάκης Ζαίμης,ο Ανδρέας Χριστόδουλος,ο Σωτήρης Χαραλάμους,ο Επισκοπος Κερνίπης Προκόπιος,ο Ηγούμενος του Μεγάλου Σπηλαιου Γερμανός Ρεγκλής,ο Ιερομόναχος Ιερόθεος Μεγαλοσπηλαίοτης,οΙωάννης Παπαδιαμαντόπουλος,ο Λέων Μεσσηνέζης,ο Ιωάννης Παπαδόπουλος,ο Ασημάκης Φωτήλας,ο Σωτήρης Θεοχαρόπουλος,οΜητροπολίτης Μονεμβασία ςκαι Καλμάτας Χρύσανθος Πάγκης και πολλοιαλλοι. Οι συζητήσεις άρχισαν με την άφιξη του Παπαφλέσσα ως εκπροσώπου του Υψηλάντη. Βασικό θέμα της Συνέλευσης ήταν ο καθορισμός του χρόνου έναρξης της Επανάστασης. Συζητήθηκαν τρεις ημερομηνίες, η 25η Μαρτίου, η 23η Απριλίου και η 21η Μαΐου. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης υπήρξαν πολλές διαφωνίες ως προς την έναρξη της εξέγερσης. Μία γνώμη της οποίας κύριος υποστηρικτής ήταν ο Παπαφλέσσας ήταν η επιλογή της άμεσης δράσης γιατί, αν δεν εκδηλωνόταν έγκαιρα ήταν ενδεχόμενο να ματαιωθεί η Επανάσταση από τα αποτρεπτικά μέτρα που θα ελάμβαναν οι Τούρκοι καθώς οι κινήσεις της Φιλικής Εταιρείας είχαν ήδη γίνει γνωστές στην Υψηλή Πύλη. Μια άλλη γνώμη, που υποστηρίχτηκε από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, ήταν υπέρ της αναβολής με ερωτήματα όπως: πώς θα ξεκινούσε; είχαν ολοκληρωθεί οι προετοιμασίες; ποιος θα διηύθυνε την εξέγερση; θα ’ρχόταν βοήθεια από το εξωτερικό; Εδώ παρακολουθούμε τον φλογερό ενθουσιασμό του επαναστάτη απέναντι στον ορθολογισμός της ωριμότητας. Τελικά επικράτησε ο πατριωτισμός των Ελλήνων, έγινε αποδεκτό το επαναστατικό σχέδιο της Φιλικής Εταιρείαςκι αποφασίστηκε η μετάβαση του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μάνη και η έναρξη της Επανάστασης.
Το οικονομικό και το οργανωτικό θέμα απασχόλησαν σοβαρά τους συνέδρους καθώς διαπιστώθηκε η μεγάλη και άμεση ανάγκη οικονομικής ενίσχυσης της Επανάστασης κι ο σωστός σχεδιασμός της. Για την αγορά πολεμικού υλικού και τη συγκέντρωση κεφαλαίων κίνησης πολλά εξέχοντα μέλη της περιοχής προσέφεραν αμέσως σημαντικά ποσά στο Ταμείο του Αγώνα. Ο Ανδρέας Ζαΐμης κατέβαλε 3.000 γρόσια, ο ΧριστιανουπόλεωςΓερμανός 2.000, ο Κερνίκης Προκόπιος 1.500 κι ο Αμβρόσιος Φραντζής 2.000γρόσια. Επίσης, αποφασίστηκε να σταλεί ο μοναχός Ιερόθεος από το Μέγα Σπήλαιο σε περιοδεία στην Πελοπόννησο για τη συλλογή χρημάτων. Ακόμη, αποφασίστηκε να ειδοποιηθούν οι πρόκριτοι της Πελοποννήσου για τις επί μέρους αποφάσεις της Μυστικής Συνέλευσης. Συγκεκριμένα, ορίστηκε ο επίσκοπος Χριστιανουπόλεως να πληροφορήσει σχετικά τους προεστούς των επαρχιών του Μυστρά, της Καλαμάτας, της Αρκαδίας, της Καρύταινας και του Φαναρίου και, αντιστοίχως, ο επίσκοπος Μονεμβασιάς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Η Συνέλευση διαλύθηκε στις 30 Ιανουαρίου. Η Επανάσταση ξέσπασε στις 20 Φεβρουαρίου του 1821 στο Ιάσιο υπό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και στην Πελοπόννησο τον Μάρτιο του 1821, στις 21 Μαρτίου στην Καλαμάτα, στις 23 στην Πάτρα και στις 25 Μαρτίου στην Αγία Λαύρα.
Ως προς την τοποθεσία όπου έγιναν οι συνεδριάσεις, από έρευνες που έγιναν κι από κείμενα που βρέθηκαν προκύπτει ότι η πρώτη συνεδρίαση της Μυστικής Συνέλευσης πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του Ανδρέα Λόντου και μάλλον στο εξοχικό του στην Αγία Κυριακή για λόγους ασφαλείας, η δεύτερη πραγματοποιήθηκε στο αρχοντικό του Δεσποτόπουλου και οι υπόλοιπες έγιναν εδώ, στην Τέμενη, στον Άη Γιώργη. Μιας κι αυτή τη στιγμή πατάμε πάνω σ’ αυτό το ιερό χώμα ας κάνουμε ένα άλμα φαντασίας κι ας βρεθούμε ανάμεσα στα εξέχοντα μέλη της Συνέλευσης, σ’ εκείνους τους προγόνους μας που, απογοητευμένοι από τα πολλά προηγούμενα επαναστατικά εγχειρήματα που είχαν πνιγεί στο αίμα, έπρεπε να λάβουν την απόφαση αν μια ακόμη ανάλογη απόπειρα πληρούσε τους όρους επιτυχίας ή όχι. Άνθρωποι που πιθανόν μερικοί απ’ αυτούς να συναντήθηκαν στη Βοστίτσαγια πρώτη φορά βρέθηκαν κάτω από το βάρος της μεγάλης ευθύνης να συζητούν με ένταση, να συμφωνούν ή να διαφωνούν, να πάλλονται από ενθουσιασμό ή να δυσπιστούν, ακόμη και να συγκρούονται ώσπου να πάρουν τη μεγάλη απόφαση, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ. Εδώ λοιπόν σπάρθηκε ο σπόρος. Γι’ αυτόν το λόγο μπορεί να πει κανείς ότι η Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας θεωρείται το πρώτο επαναστατικό γεγονός, γι’ αυτό και η σημασία της πήρε περίοπτη θέση στα κείμενα των ιστορικών της Επανάστασης. Για τον ίδιο λόγο εξάλλου μας πιάνει και μας τους Αιγιώτεςμεγάλη συγκίνηση όποτε πατάμε τα χώματα της Τέμενης.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει όλοι να ευχαριστήσουμε θερμά την πρόεδρο της ΙΛΕΑ κ. Βάνα Μπεντεβή για τις έρευνες που έκανε επί πολλά χρόνια και που είχαν ως αποτέλεσμα να καθιερωθεί η 26η Ιανουαρίου με το ΠΔ 157 του 2017 ως δημόσια εορτή τοπικής σημασίας για τον δήμο της Αιγιάλειας.
Οι εορτασμοί για τη Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας που πραγματοποιούνται στην περιοχή μας κάθε χρόνο έχουν μεγάλη σημασία για όλους τους Έλληνες, γιατί τιμάμε έμπρακτα τους Αγωνιστές του 21, τιμάμε το Αίγιο που πρωτοστάτησε στην οργάνωση του Αγώνα φιλοξενώνταςτη συνέλευση και δείχνουμε πως μπορούμε να νικήσουμε τον εχθρό παρά τις διαφορές μας. Επίσης, κατά έναν τρόπο μορφώνουμε τους μαθητές μας που τα τελευταία χρόνια έχουν την τάση να υποβαθμίζουν την Επανάσταση. Ζούμε εδώ και μερικά χρόνια σε μια εποχή όπου καταβάλλονται προσπάθειες από ορισμένους κύκλους, ακαδημαϊκούς και κρατικούς, να μειώσουν τη σημασία της Επανάστασης και τον Αγώνα μας κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ακούσαμε εκφράσεις όπως «καλά περνούσαμε κάτω από τον οθωμανικό ζυγό» ή «η Επανάσταση έγινε από μια περιθωριακή ελίτ», ακόμη και ύβρεις κατά αγωνιστών όπως ο Καραϊσκάκης. Και το αποκορύφωμα ήταν όταν πριν από μερικούς μήνες το Κράτος αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει το έργο του σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή για τον Ιωάννη Καποδίστρια. Ευτυχώς ο ελληνικός λαός ξεκίνησε έρανο για τη συγκέντρωση του ποσού που απαιτείται για να γυριστεί η κινηματογραφική ταινία που έχει τόσο μεγάλη σημασία.
Με την Επανάσταση του 1821 η Ελλάδα απέκτησε την ελευθερία της και ένα ελάχιστο ποσοστό εθνικής ανεξαρτησίας που οφείλουμε να διεκδικήσουμε και θα διεκδικήσουμε. Οι εορτασμοί αυτοί μας δίνουν το θάρρος να συνεχίσουμε τον αγώνα προς την πλήρη εθνική ανεξαρτησία. Εμείς οφείλουμε να πιέσουμε ν’ αντικατασταθεί το τροπάριο της διαπραγμάτευσης και των ήρεμων νερών από ένα δόγμα αποτροπής ακόμη και διεκδίκησης. Επιχειρήματα έχει η Ελλάδα, δυνάμεις έχει, ο εχθρός είναι ο ίδιος.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος, πρέσβης επί τιμή
