Η Εκκλησία του Δήμου και η Εκκλησία των Πιστών

Λέξεις κλειδιά: Δεσποτεία, Εκλόγιμη Μοναρχία, Άμεση Δημοκρατία, Κοινωνική Συνοχή, Κοινωνική Θεσμοθέτηση.

Στις Ελληνικές πόλεις η  Εκκλησία του Δήμου ήταν η συνάθροιση  των ελεύθερων πολιτών που συσκέπτοντο,  νομοθετούσαν,  αποφάσιζαν για τα κοινά και έλεγχαν τους εκλεγμένους ή κληρωτούς άρχοντες  στους οποίους είχαν αναθέσει την εφαρμογή των νόμων και την διαχείριση των κοινών. Αυτός ο τρόπος διαχείρισης των θεμάτων της πόλεως  συνιστά την Άμεση Δημοκρατία, το μόνο ανθρωποκεντρικό σύστημα πολιτικής διακυβέρνησης μίας κοινωνίας όπου όλοι οι πολίτες συναποφασίζουν για ότι αφορά την πόλη τους. Το σύστημα αυτό προϋποθέτει την ισότητα των πολιτών, την ελευθερία, τον σεβασμό προς τον άλλον, την ατομική ευθύνη και την αποδοχή εκ μέρους τους ορισμένων  αρχών οι οποίες συνάδουν με την αρμονία της φύσης και τον ορθό λόγο, που αποτελούν προϋπόθεση για την αποφυγή του χάους. Οι κοινές αρχές ήταν συνέπεια  της κοσμοθεωρίας τους  που εκφράζετο με το δωδεκάθεο θρησκευτικό τους  σύστημα, παρά τις ανθρωπογενείς ιδιότητες των θεών τους και εγγυάτο την πολιτισμική τους συνοχή.

Αυτό το σύστημα δημοκρατικής διακυβέρνησης των πόλεων  προήλθε ως προϊόν εξέλιξης από την δεσποτεία, όπου οι  άνθρωποι, τα κτήματα και τα ζώα ανήκαν στον δεσπότη.  Το πρώτο  στάδιο αυτής της εξέλιξης  αρχικά ήταν οι νόμοι του Σόλωνα με την απαγόρευση του δανεισμού επί σώμασι,  που μετέτρεπε τους ανθρώπους σε δούλους όταν δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα χρέη τους  και την σεισάχθεια που ρύθμισε τα χρέη των φτωχών, διευκόλυνε την αποπληρωμή τους  και   απάλειψε  τις  υποθήκες επί  των γαιών. Το τελικό στάδιο  εξέλιξης ήταν η Δημοκρατική Μεταρρύθμιση έγινε από τον Κλεισθένη της οικογενείας των Αλκμεωνιδών που θεωρείται και ο πατέρας της Δημοκρατίας.

Το αυτεξούσιο των πόλεων είχε ως συνέπεια τις μεταξύ τους διενέξεις και πολέμους που σταμάτησαν με την εγκαθίδρυση της Οικουμενικής Πολιτείας του Αλεξάνδρου που επέτρεπε την ανεξαρτησία των πόλεων και επέβαλε την μεταξύ τους ειρήνη. Αυτή η ανεξαρτησία των Ελληνικών πόλεων  που διοικούντο με το Δημοκρατικό πολίτευμα αλλά συμμετείχαν στην οικουμενική πολιτεία συνεχίστηκε στο Βυζάντιο με κέντρο την Κωνσταντινούπολη. Η οικουμενική πολιτεία  εξέπεσε με  την Τουρκοκρατία και μαζί της όλες οι Ελληνικές πόλεις όπου όμως διατηρήθηκε η  τοπική δημοκρατική αυτοδιοίκηση με τους συνεταιρισμούς. Η οπισθοδρόμηση και η κατάργηση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, παρά τον νικηφόρο Εθνικό Αγώνα, έγινε με την δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια και την επιστροφή στην κληρονομική Μοναρχία (Βασιλεία)  που επέβαλαν οι ξένες δυνάμεις και που σήμερα έχει πάρει την μορφή της εκλόγιμης Μοναρχίας όπου ο Μονάρχης ελέγχει την Εκτελεστική, την Νομοθετική και την Δικαστική εξουσία.  Σήμερα το κράτος έχει καταλήξει σε προτεκτοράτο των μεγάλων δυνάμεων ενώ η προπαγάνδα έχει  κατορθώσει να δημιουργήσει στους πολίτες την ψευδαίσθηση  ότι έχουμε Δημοκρατία επειδή έχουν ατομικά δικαιώματα  χωρίς όμως να έχουν πολιτικά δικαιώματα  όπως το να αποφασίζουν για τα εθνικά και δημοσιονομικά θέματα παρά μόνο  να εκλέγουν τον Μονάρχη χωρίς να μπορούν να τον ελέγξουν ή να τον ανακαλέσουν.

Το δικαίωμα των πολιτών να εκφράζονται σαν σώμα δεν είναι θεσμοθετημένο. Η συνοχή της κοινωνίας σε σώμα απαιτεί ιδεολογική συνοχή και το σύστημα κάνει ότι μπορεί να αποτρέψει την κοινωνική συνοχή με την δημιουργία των κομμάτων δημιουργώντας ιδεολογικές διαφορές που διαχωρίζουν τους πολίτες.  Παρά τις ιδεολογικές διαφορές που της έχουν επιβληθεί η Ελληνική κοινωνία έχει πολιτισμική συνοχή και αυτό φάνηκε σε πολλές περιπτώσεις που όμως δεν αξιοποιήθηκαν, είτε, διότι  η κοινωνία δεν είναι θεσμοθετημένη ως πολιτικός παράγων, όπως η διαμαρτυρία κατά της συνθήκης των Πρεσπών, είτε, διότι παραβιάστηκε το ήδη υπάρχον Σύνταγμα, όπως στο Δημοψήφισμα για το ΟΧΙ, είτε, σπαταλήθηκε για θέμα που δεν άπτετο άμεσα στο πολιτικό σύστημα όπως στην διαμαρτυρία για τις ταυτότητες που υποκίνησε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος.

Η Ορθοδοξία αποτελεί βασικό στοιχείο της πολιτισμικής συνοχής της σημερινής ελληνικής κοινωνίας και οι τοπικές Εκκλησίες των πιστών θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα κοινωνικής συνοχής με την δημιουργία συνθηκών γνωριμίας και ανταλλαγής απόψεων μεταξύ ανθρώπων με κοινές αξίες και θρησκευτική κοσμοαντίληψη με στόχο την επίτευξη του Θείου θελήματος επί της γης όπως και στον ουρανό, με βάση στην ελευθερία, την ισότητα, την δικαιοσύνη αλλά και την  προσωπική ευθύνη.  Δυστυχώς στις συνάξεις των Εκκλησιών οι πιστοί παραμένουν θεατές της Θείας Λειτουργίας και ακροατές των θείων εντολών ενώ η μόνη κοινωνική συμμετοχή είναι αυτή της μυστικής Θείας Ευχαριστίας που όμως αυτή η συμμετοχή δεν μεταφράζεται σε έμπρακτη κοινωνία πεφωτισμένων ανθρώπων με όραμα την Βασιλεία των Ουρανών που θα μπορούσαν με την εφαρμογή ενός ανθρωποκεντρικού πολιτικού συστήματος  να λύσουν τα προβλήματα της δεινοπαθούσης ανθρωπότητας. Η μόνη αιτία που φαίνεται να εμποδίζει την σημερινή στρατευμένη Εκκλησία να συνδράμει στην έμπρακτη εφαρμογή του θελήματος του Θεού επί της γης είναι η σύμπλευση της με την εξουσία, ενώ από την μεριά της η εξουσία φροντίζει να αλλοιώσει την υπάρχουσα πολιτισμική συνοχή με την εισαγωγή ξένων πολιτισμικών στοιχείων  και την εισαγωγή αλλόθρησκων μη κοινωνικά αφομοιώσιμων μεταναστών, ενέργειες που οδηγούν πίσω στην δεσποτεία.

Ηλίας Σταμπολιάδης

Μηχανικός Μεταλλείων Μεταλλουργός

πρώην Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης