25 Νοεμβρίου 1942. Ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου από ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ

Η «Εθνική Αντίσταση» όπως έχω ξαναγράψει (γιατί έτσι γράφουν τα ιστορικά βιβλία), ήταν υπόθεση όλων των Ελλήνων την περίοδο της τριπλής κατοχής 1941-1944 (Βουλγαρικής – Γερμανικής – Ιταλικής) και τότε έδρασαν μεμονωμένοι πατριώτες γνωστοί και άγνωστοι όπως και άνω των 250 επώνυμες οργανώσεις.

Μεταξύ αυτών ήταν η Άγνωστη Μεραρχία «Χ», η Ελληνική Σοσιαλιστική Ένωση, τα Εθνικά Επαναστατικά Σώματα, η Ιερά Φάλαγξ, η Μπουμπουλίνα, η Οργάνωση Ευόρκων Αξιωματικών, η Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών, η Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση (ΠΑΟ), οι Υπερασπισταί Βορείου Ελλάδος (ΥΒΕ), ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ), ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ), η Ένωση Συμπολεμιστών Εθνικών Αγώνων (ΕΣΕΑ) και πολλές άλλες.

Μια από τις ηρωικότερες στιγμές αντίστασης κατά του Γερμανού κατακτητού ήταν και η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, ενός ποταμού στον νομό Φθιώτιδος, που έγινε από τις ενωμένες αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ με την συνεργασία Άγγλων συνδέσμων.

Ο Γοργοπόταμος θεωρείται ένα από τα λαμπρότερα κατορθώματα του αγώνα εναντίον του ναζισμού και έχει χαρακτηρισθεί ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το φθινόπωρο του 1942 Άγγλοι κομάντος έπεσαν με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας με επικεφαλής τον Αντισυνταγματάρχη Έντυ Μάγιερς και τον Ταγματάρχη Κρις Γούντχαουζ. Ήλθαν σε επαφή με τον αρχηγό του ΕΔΕΣ Ναπολέοντα Ζέρβα και τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη (Αθανάσιο Κλάρα) , με σκοπό να συντονίσουν την επιχείρηση που σχεδίασε το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής για την ανατίναξη της γέφυρας και αποκοπή του εφοδιασμού της Γερμανικής Στρατιάς του Ρόμελ στην Αφρική.

Σε σύσκεψη που έγινε στις 22 Νοεμβρίου καταστρώθηκε το τελικό σχέδιο, αφού προηγήθηκαν αναγνωρίσεις και η επιχείρηση ορίσθηκε για την νύχτα της 25^ης Νοεμβρίου.

Οι 100 περίπου Ιταλοί και οι 3-4 Γερμανοί που αποτελούσαν την φρουρά της γέφυρας, διέθεταν βαριά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και η εξουδετέρωσή τους απαιτούσε κεραυνοβόλα ενέργεια.

Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος 86 (κατ’ άλλους 125) άνδρες του ΕΛΑΣ, 52 (κατ’ άλλους 60) άνδρες του ΕΔΕΣ και 14 Άγγλοι κομάντος. Από την τοποθεσία “Καλύβια”, όπου είχε φθάσει από το απόγευμα της 25^ης Νοεμβρίου το σύνολο των ανδρών, ρυθμίστηκαν οι λεπτομέρειες και μια ώρα πριν τα μεσάνυχτα (23.07’) άρχισε η επίθεση εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας. Η φρουρά του νοτίου άκρου (η εξουδετέρωση είχε ανατεθεί στον ΕΛΑΣ) αιφνιδιάστηκε και εγκατέλειψε τις θέσεις της, το βόρειο όμως άκρο (το ανέλαβε ο ΕΔΕΣ) αντιστάθηκε για αρκετή ώρα. Στις 01.30’ της 26^ης Νοεμβρίου ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας και την 02.21’ η ανατίναξη του δευτέρου μεσόβαθρου ολοκλήρωσε την επιχείρηση. Στο μεταξύ Ιταλικές δυνάμεις που έφθασαν με τραίνο από τη Λαμία αναχαιτίστηκαν και οι σαμποτέρ περί τις 04.30’ το πρωί έφθασαν στα Καλύβια.

Σε αντίποινα οι Γερμανοί, λίγες μέρες αργότερα, στον χώρο της κατεστραμμένης γέφυρας εκτέλεσαν 12 Έλληνες πατριώτες και 3 στα Καστέλια της Γραβιάς. Η γέφυρα ανακατασκευάσθηκε το 1948 (μήκος 211μ. και ύψος 30μ.) και στο μικρό ύψωμα που βρίσκεται σε απόσταση λίγων μέτρων πραγματοποιείται κάθε χρόνο επετειακή συγκέντρωση όπου τιμάται η ΕΝΟΤΗΤΑ του αγώνα των χρόνων της κατοχής εναντίον του κατακτητού. Ο Γρ. Φαράκος στο βιβλίο του (σελ. 59) γράφει: «Η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25 Νοεμβρίου 1942, από ενωμένες δυνάμεις των ανταρτικών σωμάτων και με την συνδρομή Βρετανών σαμποταριστών, αποτελεί επιτυχές και ευτυχές επιστέγασμα της μέχρι τότε ένοπλης δράσης».

 

Βοηθήματα:

α. Αγώνες της Φυλής. Η Εθνική Αντίσταση  ΕΔΕΣ-ΕΕΑ 1941-44. Μιχ Μυριδάκης Αθήνα 1976.

β. Αντάρτες στα βουνά της Ρούμελης. Νικηφόρου Καπετάνιου του ΕΛΑΣ, Αθήνα 1965.

γ. Ο ΕΛΑΣ και η Εξουσία. Γρ.Φαράκος.

δ. Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού ΓΕΣ/ΔΙΣ 1998.

ε. Εγκυκλοπαίδεια ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ.

 

Αντγος ε.α.

Νικόλαος Φωτιάδης

Επίτιμος Υδκτης Δ’ ΣΣ