Συμπεράσματα του 18ου Δημοσιογραφικού Συνεδρίου της Σαμοθράκης

Mε επιτυχία ολοκλήρωσε τις εργασίες του το 18ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο της Σαμοθράκης το οποίο διεξήχθη το διήμερο 19-20 Οκτωβρίου 2024, παραδοσιακά, στο ιστορικό και μοναδικής ομορφιάς νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου με τη συμμετοχή δημοσιογράφων από όλη τη χώρα, ακαδημαϊκών και επαγγελματιών από όλο το φάσμα των ΜΜΕ.

Το συνέδριο συνδιοργανώθηκε από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ) και την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και διεξήχθη υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Αικατερίνης Σακελλαροπούλου.

Ακολουθούν τα σημαντικότερα συμπεράσματα του συνεδρίου από τις τέσσερις θεματικές ενότητες:

Στην πρώτη θεματική ενότητα με θέμα: «Τεχνητή νοημοσύνη και δημοσιογραφία», έγιναν σημαντικές διαπιστώσεις, αλλά και προτάσεις. Στις κυριότερες επισημάνσεις των εισηγήσεων  περιλαμβάνονται οι εξής:

-Τα εργαλεία της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) δρουν υποστηρικτικά προς τον ρόλο του δημοσιογράφου.

-Η τεχνολογία δεν πρέπει να βλάπτει τον άνθρωπο. Ο δημοσιογράφος είναι αυτός που πρέπει να ασκεί τον ελεγκτικό ρόλο και να αποφασίζει για το πώς θα αξιοποιεί την ΤΝ σε όφελος της αξιόπιστης ενημέρωσης και των πολιτών.

-Η ΤΝ μεταβάλλει  τον τρόπο εργασίας των δημοσιογράφων. Το 88% έχει ήδη  χρησιμοποιήσει εργαλεία ΤΝ προκειμένου να βρει περισσότερα στοιχεία για το ρεπορτάζ του.

-Η ΤΝ, όπως χρησιμοποιείται, συχνά, παραβλέπει την πραγματική ενημέρωση δίνοντας βάρος σε στοιχεία εντυπωσιασμού.

-Το μεγάλο λάθος που μπορεί να κάνει ένας δημοσιογράφος είναι να εμπιστευθεί άκριτα  περιεχόμενο από την ΤΝ χωρίς να προβεί σε διασταύρωση.

-Έρευνα κατέδειξε ότι σχεδόν το 61% των Ελλήνων ενημερώνεται, σχεδόν, αποκλειστικά από τα social media. Πόσοι, όμως, γνωρίζουν ότι οι αλγόριθμοι μπορεί να προωθούν συγκεκριμένου τύπου δεδομένα;

-Πολλοί δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν ποια είναι τα εργαλεία ΤΝ ή δεν γνωρίζουν καν να τα χρησιμοποιούν, οι περισσότεροι μεγαλύτερης ηλικίας, θεωρούν ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός για τη χώρα μας είναι πολύ ακριβός.

-Oι δημοσιογράφοι πρέπει να εκπαιδευτούν ώστε να χρησιμοποιούν σωστά τα εργαλεία της τεχνολογίας.

-Έρευνα στο πλαίσιο διπλωματικής εργασίας, διαπιστώνει  ότι οι Έλληνες δημοσιογράφοι είναι ενημερωμένοι για την ΤΝ. Ωστόσο, δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτήν.

-Όταν χρησιμοποιείται οπτικοακουστικό υλικό που προέρχεται από την ΤΝ, θα πρέπει να επισημαίνεται.

Στη διάρκεια του συνεδρίου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το σχέδιο του Κώδικα Δεοντολογίας της ΠΟΕΣΥ για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα ΜΜΕ που καταρτίστηκε  από ειδική επιτροπή με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων. Ο Κώδικας είναι κάτι δυναμικό και θα μπορεί να εμπλουτίζεται.

Επίσης, προτάθηκε η ανάληψη πρωτοβουλίας από την ΠΟΕΣΥ σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη λήψη μέτρων και τη θέσπιση πλαισίου για την προστασία των δημοσιογράφων από τις επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Στην θεματική ενότητα για τις εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις των δημοσιογράφων, οι εισηγητές εντόπισαν τα εξής:

-Αλλάζει σταδιακά η εργατική νομοθεσία και σε κρατικό και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Εντός του Νοεμβρίου του 2024 πρέπει να νομοθετηθεί η οδηγία 2022/2041 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επαρκείς κατώτατους μισθούς και αύξηση των συλλογικών συμβάσεων ώστε να καλύπτουν έως και το 80%, των εργαζομένων.

-Η νέα Οδηγία η οποία θα ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου του 2024 προβλέπει νέο μηχανισμό για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού, βασισμένο σε μαθηματικό τύπο που προϊδεάζει στο γαλλικό μοντέλο και θα έχει ως βασικούς δείκτες τον πληθωρισμό και την παραγωγικότητα. Επίσης, το νέο νομοθετικό πλαίσιο, βάσει της Οδηγίας, θα προβλέπει οδικό χάρτη για την προώθηση των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

-Οι νομάδες εργαζόμενοι δημοσιογράφοι καταδεικνύουν τις αλλαγές στα δεδομένα και τη φύση του επαγγέλματος. Άρα, πρέπει να υπάρξουν ρυθμίσεις που θα προβλέπουν  επέκταση της προστασίας του εργατικού δικαίου για τις νέες μορφές εξάρτησης της δημοσιογραφικής εργασίας

–Πρέπει να  εστιάζουμε πλέον στην οικονομική εξάρτηση του δημοσιογράφου από το ΜΜΕ και όχι μόνο στη νομική σχέση ,έτσι ώστε να θεσπιστούν κανόνες προστασίας για όλους όσοι παραμένουν ακάλυπτοι

-Το στρες στην εργασία αποτελεί ένα διαχρονικό πρόβλημα στο δημοσιογραφικό χώρο. Οι ψυχοσωματικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες του δημοσιογραφικού χώρου είναι πραγματικοί και αποτελούν μείζον ζήτημα σήμερα για το πλαίσιο προστασίας υγείας και ασφάλειας της εργασίας

-Υπάρχει ανάγκη για θεσμοθετηθεί ένα σωστό ρυθμιστικό πλαίσιο καθώς εξελίσσεται η τεχνολογία στην σημερινή ψηφιακή εποχή.

-Πρέπει να αποτελεί υποχρέωση και του εργοδότη να στηρίζει το δημοσιογράφο σε περίπτωση καταχρηστικών αγωγών SLAPPs, αλλιώς η είδηση κινδυνεύει να αλλοιωθεί από την απειλή του δυσβάστακτου οικονομικού βάρους που καλείται να καταβάλει όταν υποβάλλεται σε αγωγές κατά της ελευθεροτυπίας

-Μετά τα μνημόνια και την οικονομική κρίση επήλθε το χάος. Όχι μόνο στον κλάδο της δημοσιογραφίας αλλά σε όλο τον κλάδο της ενημέρωσης.

-Πρέπει να εκπαιδευτούν οι ιδιοκτησίες των ΜΜΕ, προκειμένου να περάσουμε στην αυτορρύθμιση του χώρου

-Η αύξηση του κόστους ζωής τα τελευταία χρόνια είναι πολύ σημαντική και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στις  συλλογικές συμβάσεις εργασίας και τις αποδοχές.

-Ο δημοσιογραφικός κλάδος πρέπει να κατοχυρώσει βελτίωση των αποδοχών με την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας για όλους τους δημοσιογράφους

Επίσης, παρουσιάστηκε πρωτότυπη ιστορική έρευνα για τις απαρχές των δημοσιογραφικών Ενώσεων και τις ρίζες του συνδικαλιστικού κινήματος δημοσιογραφίας στην Ελλάδα που τελικά οδήγησαν στην ίδρυση της ΕΣΗΕΑ, το 1914.

Στην θεματική ενότητα για τη δημοσιογραφική κάλυψη φυσικών καταστροφών, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, διαπιστώθηκαν τα εξής:

-Βρισκόμαστε στην καρδιά της κλιματικής κρίσης -ή κατά τους ακαδημαϊκούς, της κλιματικής αλλαγής- την οποία περιμέναμε να έρθει περί το 2050 όμως εκδηλώθηκε πολύ πιο νωρίς και ως εκ τούτου ο ρόλος των ΜΜΕ αναδεικνύεται κομβικός για την κατανόηση των επιπτώσεων και της πρόληψης από τις αρνητικές επιπτώσεις

-Είναι επιτακτική η ανάγκη εκπαίδευσης των δημοσιογράφων που καλύπτουν ακραία φυσικά φαινόμενα. Πρέπει να καταρτιστούν για το πώς θα συμπεριφερθούν σε μεγάλες φυσικές καταστροφές και πως δεν θα παρεκκλίνουν από την τήρηση του Κώδικα Δεοντολογίας.

-Υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη για εκπαίδευση των δημοσιογράφων των τοπικών και περιφερειακών Μέσων, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να επικαιροποιήσουν τις γνώσεις τους σ’ ένα περιβάλλον τεχνολογικής εξέλιξης. Στην προσπάθεια αυτή είναι απαραίτητη η συμμετοχή και εμπλοκή των τοπικών και περιφερειακών αρχών προκειμένου να ενισχύσουν το δημοσιογραφικό επάγγελμα και η αρχή πρόκειται να γίνει από την περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

-Ο δημοσιογράφος, φυσικά, δεν είναι επιστήμονας, όμως πρέπει να έχει γνώση αυτού που καλύπτει και να αποκτήσει κάποια εξειδίκευση.

-Υπάρχει ανάγκη σύνταξης εγχειριδίου σχετικά με όλες τις σωστές πρακτικές που οφείλουν να γνωρίζουν οι δημοσιογράφου που καλύπτουν τέτοια γεγονότα.

-Μετά το σεμινάριο για δημοσιογράφους που διοργάνωσε η Πυροσβεστική, παρατηρήθηκαν βελτιώσεις στη αναμετάδοση της είδησης για τις πυρκαγιές.

-Αναμένονται μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις και οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι προετοιμασμένοι

Στην τελευταία θεματική ενότητα του συνεδρίου με θέμα: Πολιτιστική δημοσιογραφία και τουρισμός διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:

-Η Ελλάδα βρίσκεται στην 3η θέση των καλύτερων παγκόσμιων τουριστικών προορισμών και ανάμεσα στα πέντε πιο ισχυρά brands στην Ευρώπη.

– Ο βιώσιμος – αειφόρος τουρισμός είναι το μέλλον της χώρας.

– Η ταυτότητά της Ελλάδας είναι εκείνη που μας ξεχωρίζει και μας καθιστά μοναδικούς παγκοσμίως και για αυτό πρέπει να τη διαφυλάξουμε.