Ένα παράδειγμα άξιο θαυμασμού

Του Θανάση Μουσόπουλου

Χάρηκα ιδιαίτερα και συγκινήθηκα, όταν ο εκδότης Μιχάλης Σπανίδης μού χάρισε το βιβλίο «Μιλάω με τα χέρια» που επιμελήθηκαν οι Μολλά Ογλού Γκιοκχάν και Δήμητρα Ψύρρα του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Κωφών και Βαρηκόων Ξάνθης. Είναι ένα κομψό εικονογραφημένο έντυπο, την εικονογράφηση επιμελήθηκαν ο Ιωάννης Παυλίδης και το μαθητικό δυναμικό του σχολείου. Τυπώθηκε στις Γραφικές Τέχνες Δαλακάκη,  με την ευγενική χορηγία του Κοινωνικού Κέντρου «Σταύρος Χαλιορής».

Εξηγεί το κείμενο με απλά λόγια τα προβλήματα επικοινωνίας των αδελφών Γιάννη και Μαρίας, μια και κοπέλα είναι κωφή. Όταν η Μαρία πηγαίνει στο ειδικό σχολείο, μαθαίνει την νοηματική γλώσσα και έτσι μπορεί να επικοινωνεί και να παίζει με όλα τα παιδιά. Εκτός από τις εικόνες και το κείμενο που απευθύνεται στα παιδιά, σε κάποιες σελίδες υπάρχουν ενημερωτικά κείμενα σχετικά με τη νοηματική γλώσσα και τα ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για βαρήκοους και κωφούς.

*

Με την ευκαιρία αυτού του βιβλίου, θα παραθέσω κάποια ενημερωτικά στοιχεία, βασισμένα σε διάφορα δημοσιεύματα του Διαδικτύου.

• Η νοηματική γλώσσαείναι οπτικο – κινησιακή γλώσσα, δηλαδή βασίζεται στην κίνηση των χεριών, στην στάση ή την κίνηση του σώματος καθώς και της εκφράσεις του προσώπου για να αποδώσει ένα νόημα. Διαθέτει λεκτικές και συντακτικές δομές για να εκφράσει οποιοδήποτε αφηρημένη έννοια.
• Οι γλωσσολόγοι διακρίνουν της φυσικές νοηματικές γλώσσες από άλλα συστήματα που είναι πρόδρομοι ή προέρχονται από αυτές, της είναι οι τεχνητοί ανθρώπινοι κώδικες για ομιλούμενες γλώσσες, η οικιακή νοηματική γλώσσα, η «βρεφική νοηματική γλώσσα» και νοήματα που αποκτούνται από πρωτεύοντα πλην του ανθρώπου.
• Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει μία παγκόσμια, συγκροτημένη νοηματική γλώσσα. Πάρα της είναι οι παραλλαγές αυτές. Ακόμα και σε μία συγκεκριμένη χώρα δεν έχει καθιερωθεί μία νοηματική γλώσσα. Κάθε περιοχή έχει της δικές της παραλλαγές.
• Σε ορισμένα παγκόσμια συνέδρια χρησιμοποιείται ένα διεθνές σύστημα επικοινωνίας. Το σύστημα αυτό ονομάζεται Διεθνές Σύμβολο.
• Κάθε νοηματική γλώσσα είναι αυτόνομη και ολοκληρωμένη. Έχει κανονικά γραμματικά φαινόμενα, ιδιωματισμούς και συγκεκριμένες και μοναδικές λέξεις. Όλα αυτά μεταφράζονται αντίστοιχα σε συγκεκριμένες και μοναδικές χειρονομίες.
• Το να γνωρίζει κάποιος την νοηματική γλώσσα δεν σημαίνει πως είναι ο της κωφός ή δυσκολεύεται να ακούσει. Τη νοηματική γλώσσα μπορεί να τη χρησιμοποιεί κάποιος που έχει κωφούς κοντά στο οικογενειακό ή φιλικό του περιβάλλον, κάποιος που η εργασία του απαιτεί να τη χρησιμοποιεί ή κάποιος που ενδιαφέρεται να έχει της γλώσσες ή να έρχεται σε επαφή με διαφορετικές κουλτούρες.
• Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα(ΕΝΓ) είναι η φυσική γλώσσα της ελληνικής κοινότητας Κωφών. Είναι μια πλήρης γλώσσα, η οποία χρησιμοποιεί τα ίδια είδη γραμματικού μηχανισμού που υπάρχουν και στην προφορική γλώσσα.
• Η ΕΝΓ έχει αναγνωριστεί νομικά ως επίσημη γλώσσα της κοινότητας των Κωφών για εκπαιδευτικούς σκοπούς στην Ελλάδα από το 2000. Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα εκτιμάται ότι χρησιμοποιείται από περίπου 40.600 νοηματιστές.
• Θα πρέπει να τονισθεί πως, η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα χρησιμοποιείται στην Ελλάδα, αλλά δεν είναι αναπαράσταση της ομιλούμενης ελληνικής γλώσσας, της είναι η γραπτή γλώσσα και μπορεί να αποδώσει, της κάθε ξεχωριστή γλώσσα, οποιαδήποτε έκφραση της Ελληνικής ομιλούμενης γλώσσας συμπεριλαμβανομένης και της αργκό.

*

Κλείνοντας τον περίπατό μας, συγχαίρω το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Κωφών και Βαρήκοων Ξάνθης, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές για τις δράσεις τους.

Αναρωτιόμουν, οι αρχαίοι έλληνες δεν είπαν τίποτε σχετικό. Ο Σωκράτης στο έργο «Κρατύλος» του Πλάτωνα συζητώντας με τον Ερμογένη λέγει: «Αν δεν είχαμε φωνή και γλώσσα και όμως θέλαμε να παραστήσουμε τα πράγματα ο ένας στον άλλον, άραγε δε θα δοκιμάζαμε, καθώς το κάνουν τώρα οι κωφάλαλοι, να τους δείξουμε με τα χέρια και με το κεφάλι και με το άλλο σώμα;» (422e). Ο  Πλάτων για τους κωφάλαλους χρησιμοποιεί τη λέξη ενεός ( = αυτός που έχει χάσει τη φωνή του από έκπληξη ή άλλο έντονο συναίσθημα, δηλαδή έμεινε έκπληκτός).  Έμεινα, κι εγώ, ενεός!

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, 18 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2024