«Μουσικήν ποίει και εργάζου»: ΑΕΝΑΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΡΑΝΤΖΟΛΑ

Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας και παρουσίασης του πρόσφατου βιβλίου «δρομολόγια» (ΠΑΚΕΘΡΑ, 2024) του φίλου συναδέλφου και αγαπητού δημιουργικού συνοδοιπόρου Γιώργου Φραντζολά, νιώθω την ανάγκη λίγα λόγια να πω για το πλούσιο έργο του. Να συμμαζέψω πληροφορίες και σχόλια, για να χτίσω μιαν απλή εικόνα της πορείας του.

Όχι μόνο από τα «δρομολόγια» αλλά και από όλες τις δουλειές του ο Γιώργος υπακούει στην Πλατωνική εντολή «Μουσικήν ποίει και εργάζου» και είναι «φιλόμυθος» όπως αποκαλεί ο Κωνσταντίνος  Γεωργούλης τον Αριστοτέλη και κατ’ αναλογία τον Πλάτωνα, που αμφότεροι αγαπούν τους μύθους. Φιλόμυθος και ο Γιώργος Φραντζολάς.

Ένας μικρός εργοβιογραφικός περίπατος θα μας δείξει τα «δρομολόγιά» του. Το 2016  στο Διαδίκτυο στις «Νότες λογοτεχνίας» διαβάζουμε:

«Ο Γιώργος Φραντζολάς γεννήθηκε στις  24 Δεκεμβρίου του 1963 στη Δράμα. Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αποφοίτησε από το τμήμα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών το 1985. Από το 1988 εργάζεται ως καθηγητής φιλολογίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στο 3ο Λύκειο Ξάνθης. [Ήδη έχει συνταξιοδοτηθεί]. Είναι παντρεμένος με τη Βάσω Κοτσμανίδου και έχουν τρία παιδιά. Την Άννα, τον Κωνσταντίνο και τη Δήμητρα.

Πεζογραφήματα, ποιήματα, δοκίμια και φιλολογικές εργασίες του Γιώργου Φραντζολά έχουν κυκλοφορήσει σε διάφορα περιοδικά λόγου και τέχνης (ΙΝΔΙΚΤΟΣ, ΝΕΑ ΕΥΘΥΝΗ, ΦΡΕΑΡ, ΔΙΟΔΟΣ, κ.ά.), ενώ το 2010 κυκλοφορεί το βιβλίο “Το καμίνι που δροσίζει” το οποίο περιέχει μελέτες και δοκίμια για τη μουσική της γλώσσας, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη.

 

Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, ασχολήθηκε και με τη σύνθεση τραγουδιών (μουσική και στίχους), τροφοδοτώντας την ελληνική δισκογραφία με 50 περίπου τραγούδια σε διάστημα 25 ετών (1991-2016). Υπάρχουν μερικά τα οποία έχουν αναρτηθεί μόνο στο διαδίκτυο («Δρόμους γυρεύει η αγάπη», «Η φωνή του ξένου», «Και τι μ’ αυτό;») και αρκετά ακόμα τραγούδια, που δεν έχουν κυκλοφορήσει ακόμα ούτε στη δισκογραφία ούτε στο διαδίκτυο, τα οποία παρουσιάζει σε διάφορες μουσικές και ποιητικές βραδιές και εκδηλώσεις. Ελπίζουμε όλα ή μέρος αυτών να κυκλοφορήσουν σύντομα!».

 

Να προσθέσουμε τις δημοσιευμένες δισκογραφικές του δουλειές:   1995, Νύχτα από σεντέφι και  1999, Εδώ ξυπνούν τα όνειρα. Ενώ το 2014 εκδόθηκε το βιβλίο – cd με το παιδικό μουσικοθεατρικό έργο Με τον Αίσωπο εκδρομή.

 

Προτού μιλήσω για το πρόσφατο βιβλίο του «δρομολόγια», λίγα σχόλια για όλα τα προηγούμενα έργα του Γιώργου Φραντζολά, κατά σειρά δημοσίευσης.

 

1 – «Νύχτα από σεντέφι» 1995 – Παραδοσιακοί, έντεχνοι και τζαζ ρυθμοί, στίχοι με διάθεση ερωτική, κοινωνικό προβληματισμό και τόπους έμπνευσης τη Θράκη και την Κύπρο, συνθέτουν ένα μουσικό άλμπουμ με 11 τραγούδια σε μουσική και στίχους του Γιώργου Φρατζολά, τραγουδοποιού που ζει εδώ και πολλά χρόνια στην Ξάνθη. Ερμηνευτές τους, η Μαρία Φωτίου, οι Κομοτηναίοι Θανάσης Γκαϊφύλλιας και Λία Τσιαμπάζη και η Παιδική Χορωδία Ξάνθης υπό τη διεύθυνση του Θόδωρου Μανώλη. Παραδοσιακά όργανα (ούτι, λαούτο, κανονάκι, μπεντίρ, τουμπελέκι, νάι, κλαρίνο), αλλά και πιάνο, σαξόφωνο, κόγκας, συνθέτουν με τους ήχους τους ένα πλούσιο μουσικό ψηφιδωτό, σε ενορχήστρωση και επιμέλεια του Κώστα Βόμβολου.

2 – «Εδώ ξυπνούν τα όνειρα» 1999 – Τις ενορχηστρώσεις των 11 τραγουδιών αναλαμβάνει η Ευανθία Ρεμπούτσικα, ενώ για ακόμα μία φορά σημαντικοί μουσικοί πλαισιώνουν την ορχήστρα. Η Καίτη Κουλλιά ερμηνεύει τις μουσικές και τα λόγια με ακρίβεια και την εσωτερική ένταση που τους ταιριάζει. Ο Δημήτρης Ζερβουδάκης συμμετέχει στο ομότιτλο Εδώ ξυπνούν τα όνειρα, ενώ στο δίσκο υπάρχει κι ένα τραγούδι σε στίχους ανώνυμου, προερχόμενοι από το χωριό Γκαλλιτσανό της Καλαβρίας. Αξίζει να σταθούμε για λίγο στο σημείωμα του Γιώργου Φραντζολά στο εσώφυλλο του δίσκου: «Λένε πως η θάλασσα είναι καθώς η ψυχή μας και η ψυχή, θάλασσα. Άλλοι πάλι λένε πως από τα δάκρυα των ανθρώπων έγινε η θάλασσα αλμυρή. […] Απ’ τα νερά της Αγια-Βαρβάρας στη Δράμα ως την άνοιξη του ’86 στο κάστρο της Μύρινας. Κι από κει στα Αγρίδια και στο Σχοινούδι της Ίμβρος, στο καράβι που χάθηκε στη Σάμο κι από κει αλλού. Στα λόγια υφαίνονται ακόμα ένα πλήθος μνήμες. Οι τόποι, τα πράγματα και τα πρόσωπα που νοτίζουν το μέσα πέλαγος με θαλπωρή. Όποια παρηγοριά μου δόθηκε γράφοντάς τα, εύχομαι να συνοδεύει το άκουσμά τους. Ξάνθη, 12 Ιανουαρίου ‘99»

3 – «Το καμίνι που δροσίζει» 2010, έκδοση ΠΑΚΕΘΡΑ – Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει έξι κείμενα, δοκίμια και διαλέξεις. Τα τέσσερα αφορούν το έργο του Παπαδιαμάντη και ένα το έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη.

– Το πρώτο κείμενο με τίτλο “Σε ήχο πλάγιο και εναρμόνιο” είναι ένα δοκίμιο αφιερωμένο στη σχέση της μουσικής με τη γλώσσα […] – Ακολουθεί “Το καμίνι που δροσίζει”. Αναφέρεται στο φυσικό περιβάλλον, τον άνθρωπο και τη σχέση τους στα διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Μια προσέγγιση με οικολογικές και θεολογικές προεκτάσεις».

4 – «Με τον Αίσωπο εκδρομή» , 2014 – «Η μουσική θεατρική παράσταση «με τον Αίσωπο εκδρομή» είναι ένα μουσικό ταξίδι κι ένα φιλοσοφικό παραμύθι με τον Αίσωπο για μηχανοδηγό, τον σοφό Σωκράτη για ξεναγό, τον Θανάση Βέγγο θερμαστή και τον Καραγκιόζη για όλες τις δουλειές. Στο ίδιο το βαγόνι ανεβαίνουν και όλοι οι μικροί φίλοι της Σοφίας. Το τρένο βάζει μπρος και όλοι μαζί ταξιδεύουν στα φτερά της μουσικής. Στον ρυθμό που δεν τελειώνει ποτέ…  Ενορχήστρωση – ηχοληψία – επιμέλεια παραγωγής CD: Βαγγέλης Κοντόπουλος».

*

Στα 2024, σε μία καλαίσθητη έκδοση στις Γραφικές Τέχνες Δαλακάκη, το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, εξέδωσε το βιβλίο του Γιώργου Φραντζολά «δρομολόγια», σελ. 125. Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε:

 «Στα δρομολόγια περιλαμβάνονται πεζογραφήματα, παραμύθια και έμμετρες αφηγήσεις για πρόσωπα, τόπους και πράγματα, που έγραψα κατά καιρούς άλλοτε με εύθυμη και σκωπτική διάθεση, άλλοτε σαν παραμυθάς και άλλοτε με διάθεση στοχαστική. Τα πιο πολλά κουβεντιάζουν με την άλλη μου τέχνη να γράφω τραγούδια. Πάνω σ’ αυτές τις ιστορίες, τους μύθους και τα βιώματα ανάβλυσαν οι στίχοι σε αρκετά  τραγούδια μου».

  Το βιβλίο διαιρείται σε τρία μέρη:

Πεζογραφήματα: Το παζάρι της Ξάνθης, πορεία προς ανατολάς, η πρώτη ομιλούσα, Μηνάς ο Μέλιτος, τα χτήρια του γάμου, όταν βαφτίστηκα νταλικέρης, το νύχι του Θεού, εις εαυτόν (σελ. 13 – 72)

Τρία  παραμύθια για την τέχνη : Λήμνος, το σφενδάμι, οι παπαρούνες (σελ. 75 – 104)

Επίμετρο έμμετρο: το έπος του Νικήτα, nec plus ultra (σελ. 107 – 122).

  Από τα κείμενα μερικά έχουν δημοσιευθεί στο παρελθόν, ενώ άλλα ήταν αδημοσίευτα. Χρονικά καλύπτουν κοντά μια τριακονταετία ( 1996 – 2023). Κάποια τα έχω ακούσει σε αναγνώσεις και αποδόσεις σε εκδηλώσεις. Το σημειώνω αυτό, για ο Γιώργος γράφει για να επικοινωνεί με τους ανθρώπους, φίλους, γνωστούς και αγνώστους. Ανήκει στους δημιουργούς που γράφει για να ανοίγει την ψυχή του στον κόσμο.

«Το κοριτσάκι εκείνο εκεί με την αξιοσύνη και την τέχνη της έκανε το σκουπάκι να φαίνεται χρυσό. Είναι εκείνο που μετατρέπει τις καθημερινές σε γιορτές, είναι η αλληγορία αιωνιότητας με σκηνικά δεκάρας. Εμένα μου μοιάζει να είναι αυτό το κορίτσι η ίδια η τέχνη. Είναι εκείνη που έκανε τη μοίρα να γελάσει. Την κάνει ακόμα. Και όχι μόνο» («Οι παπαρούνες», σελ. 104).

  Σε πολλά σημεία υπάρχει αναφορά στην ελληνική διαχρονική σκέψη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, από την κατακλείδα του εξαιρετικού «η πρώτη ομιλούσα»:

«Στον κεντρικό δρόμο της Μύρινας στο ίδιο σημείο χτίσανε ύστερα εκκλησάκι στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Ανακαινίστηκε το 1988 και στην επιγραφή απάνω γράφει:
«ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΚΑΕΝΤΩΝ ΣΤΙΣ 9.9.1939».

Από κάτω ίσως θα ’πρεπε να προσθέσει κάποιος κι εκείνο του Ηράκλειτου: «Ὕβριν χρὴ σβεννύναι μᾶλλον ἤ πυρκαϊήν».

Θα μου επιτρέψεις,  φίλε, να δηλώσω ότι ήρθαν στο μυαλό μου τα Τέμπη.

Κλείνοντας επέλεξα να αναφέρω κάποια σημεία από δημοσιεύσεις σε διάφορα έντυπα:

– «Δηλώνω συχνά ως επάγγελμα “μουσικός φιλόλογος χωρίς κόμμα ενδιάμεσα”» (2024 στην εφημερίδα Το Βήμα).

– «Το σαφές στίγμα της δημιουργίας του Φραντζολά: τραγούδια φτιαγμένα με έμπνευση και πρωτοτυπία, που μοναδικό τους προορισμό έχουν να τραγουδηθούν από παρέες, και που αφήνουν στον ακροατή μία γλυκιά αίσθηση καθαρού αισθήματος και αβίαστης ανάγκης για ανθρώπινη επικοινωνία μέσω του τραγουδιού» (Μάκης Γκαρτζόπουλος, 2012)

–  Διαβάζουμε στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Ξάνθης το 2014: «Ο Γ. Φραντζολάς επέλεξε –καθόλου τυχαία- να μας θυμίσει ότι το αντίδοτο στην κατάθλιψη της εποχής μας ήταν είναι και θα είναι παντοτινά η στροφή από την απομόνωση στη συλλογική δράση και την αισιοδοξία… Κάπως έτσι αποφάσισε να μας κάνει όλους συνταξιδιώτες στο τρένο της αναζήτησης…».

– Το 2016 στις Νότες Λογοτεχνίας μιλώντας με τον Θεοδόση Βαφειάδη, στην ερώτηση πώς συνδυάζει την εκπαιδευτική ιδιότητα με τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, απάντησε – και με αυτό κλείνω: «Θεοδόση μου, όλη μέρα κολυμπάω ανάμεσα σε ποιητές, φιλοσόφους, στοχαστές, δημιουργούς, καλλιτέχνες κάθε λογής, ανάμεσα στους μαθητές, τα νέα παιδιά, το καλύτερο και το πιο βασανισμένο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Το έδαφος λοιπόν είναι γόνιμο. Και η μελωδία αναβλύζει αυτή την ατμόσφαιρα. Η ποιητική φωτοσύνθεση γίνεται μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα. Τι άλλο να πω;».

Φιλόμυθος Γιώργος Φραντζολάς…

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ 2024