Φοιτητές θεολογίας του ΑΠΘ στη Θράκη της διαθρησκειακής συνύπαρξης
Εκπαιδευτική επίσκεψη γνωριμίας με τις θρησκευτικές κοινότητες της Θράκης πραγματοποίησε το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, από την Παρασκευή 31 Μαΐου έως και την Κυριακή 2 Ιουνίου, προσφέροντας στους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες μια βιωματική εμπειρία στην ακαδημαϊκή τους γνώση.
Πρόκειται για επισκέψεις που πραγματοποιούνται εδώ και χρόνια στο πλαίσιο του μαθήματος του Διαθρησκειακού Διαλόγου με υπεύθυνη την καθηγήτρια Θρησκειολογίας Αγγελική Ζιάκα. Στην ομάδα των καθηγητών και διδασκόντων, συμμετείχαν επίσης οι καθηγήτριες Νίκη Παπαγεωργίου και Βασιλική Μητροπούλου, ο Αν. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Αλ-Άζχαρ της Αιγύπτου, κ. Σάκερ Μούσα, και τα μέλη Ε.ΔΙ.Π. Δρ. Διονυσία Χατζή και Δρ. Νικόλαος Τσιρέβελος, ο οποίος ανέλαβε τον συντονισμό της εκδρομής.
Φέτος, για πρώτη φορά, στη διαθρησκειακή εκδρομή συμμετείχαν και φοιτητές/τριες της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών (ΕΚΜΣ), η οποία ιδρύθηκε το 2016 στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ, καθώς και απόφοιτοί της που εργάζονται ως ιεροδιδάσκαλοι και ιεροδιδασκάλισσες στα δημόσια σχολεία, τα τεμένη και τις Μουφτείες της Θράκης.
Τους καθηγητές/τριες και φοιτητές/τριες υποδέχτηκαν, κατά σειρά συναντήσεων ο Σοφ. Μουφτής Ξάνθης κ. Χεμσερή Νεζντέν και ο πρόεδρος των ιεροδιδασκάλων κ. Ραχμή Μπασιά, απόφοιτοι της ΕΚΜΣ, ο Σεβ. Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων, ο γενικός γραμματέας του Πολιτιστικού Μορφωτικού Συλλόγου Αλεβιτών-Μπεκτασί κ. Μουμίν Πυρελή, ο πρόεδρος της Επιτροπής Αλεβιτών Μουσουλμάνων Θράκης κ. Αχμέτ Καρά Χουσεΐν, ο Σοφ. Μουφτής Διδυμοτείχου κ. Χαμζά Οσμάν, διδάσκων στην ΕΚΜΣ, ο Πρόεδρος της Διαχειριστικής επιτροπής της Μουσουλμανικής περιουσίας Διδυμοτείχου κ. Ιρφάν Μολλά, απόφοιτος της ΕΚΜΣ, ο Σεβ. Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης κ. Άνθιμος και απόφοιτος του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ, ο Σοφ. Μουφτής Κομοτηνής Δρ. Τζιχάτ Χαλήλ διδάσκων στην ΕΚΜΣ, και ο Σεβ. Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κ. Παντελεήμων και απόφοιτος του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ.
Οι φοιτητές/τριες είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν με τους θρησκευτικούς λειτουργούς όψεις του ποιμαντικού και κοινωνικού τους έργου, επιβεβαιώνοντας την κοινή πεποίθηση πως η Θράκη αποτελεί ένα σημαντικό παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης για την Ευρώπη, με προοπτικές για περαιτέρω ανάδειξη του υλικού και άυλου πολιτισμού της. Πρόκειται για θέματα τα οποία μελετούν και οι νέοι επιστήμονες στο Τμήμα Θεολογίας σε επίπεδο μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών και στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων. Σχετικό πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η παρουσίαση διαδικτυακού χάρτη-οδηγού για τα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία σε Αν. Μακεδονία και Θράκη, ο οποίος υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Έργου «Ανάπτυξη Καινοτόμου Συστήματος Επαυξημένης Πραγματικότητας με εφαρμογή στην ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς (ICE)», Δράση Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ Β΄, με τον συντονισμό του Τμήματος Θεολογίας.
Ως προς τη γνωριμία με την πλούσια θρησκευτική κληρονομιά της Θράκης στο επίπεδο του αρχιτεκτονικού φορτίου, η αντιπροσωπεία επισκέφτηκε χριστιανικούς, σουννιτικούς, αλεβιτικούς-μπεκτασικούς και ιουδαϊκούς χώρους λατρείας και προσευχής, μνήμης και πολιτισμού.
Αναλυτικότερα, στην Ξάνθη, ο οικείος Μητροπολίτης υποδέχτηκε τους καθηγητές και φοιτητές/τριες στην Ιερά Μονή Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας και στη συνέχεια τους ξενάγησε στο Εκκλησιαστικό Μουσείο, αναφερόμενος στις ενέργειες της Ι. Μητρόπολης για την ανάδειξη του θρησκευτικού υλικού πολιτισμού. Αναφέρθηκε και στη σημαντική στήριξη την οποία παρείχαν οι τέσσερις Μητροπολίτες της Θράκης στην ίδρυση της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών. Στη συνέχεια, η 45μελής ομάδα, περπάτησε στην πόλη της Ξάνθης με τη συνοδεία του υπευθύνου Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης Νίκου Κοσμίδη, υπ. Διδ. Αρχιτεκτονικής ΔΠΘ, γνωρίζοντάς τους την περιοχή των διατηρητέων Καπναποθηκών, αλλά και δρόμους όπου εντοπίζεται το πολυπολιτισμικό παρελθόν και παρόν Ορθοδόξων, Αρμενίων Ορθοδόξων, Μουσουλμάνων και Ιουδαίων, με ειδική αναφορά στα ορατά και αόρατα σημεία εντός του αστικού τοπίου της εξοντωμένης κατά το Ολοκαύτωμα εβραϊκής κοινότητας.
Στον Έβρο, η αποστολή σταμάτησε αρχικώς στην Ιερά Μονή Παναγιάς Πορταΐτισσας Κορνοφωλιάς, Μετόχι της Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους, όπου τους υποδέχτηκε η ηγουμένη, πληροφορώντας τα μέλη για την μακραίωνη ιστορία του μοναστηριού. Στη συνέχεια, η ομάδα γνώρισε τον χώρο του πρώτου επίσημα αναγνωρισμένου από την Ελληνική Πολιτεία Τζεμ Εβί στο Μεγάλο Δέρειο. Εκεί, ο κ. Πυρελή, παρουσίασε τον τρόπο με τον οποίο προσεύχονται οι Αλεβίτες, και έψαλλε ύμνους της κοινότητας με τη συνοδεία σάζι, ενώ συζητήθηκαν τα κοινά και οι διαφοροποιήσεις μεταξύ αλεβιτισμού και σουννιτικού Ισλάμ. Οι συμμετέχοντες/ουσες επισκέφθηκαν στη συνέχεια τον Τεκέ του Σαγίντ Αλή Σουλτάν στη Ρούσσα, όπου ενημερώθηκαν για τον Αλεβιτισμό-Μπεκτασισμό από τον Αν. καθηγητή Μειονοτικής και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης στο Τμήμα Επιστημών Εκπαίδευσης του ΔΠΘ κ. Γιώργο Μαυρομμάτη. Η επίσκεψη στον τεκέ συνέπεσε με την πραγματοποίηση μικρού κουρμπανιού από την τοπική κοινότητα, 27 ημέρες μετά τον εορτασμό του Χιντερλέζ. Από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, η ομάδα μετέβη στο Διδυμότειχο, όπου συνάντησε τον Μουφτή, τον Πρόεδρο της Διαχειριστικής Αρχής και φοιτητές/τριες της ΕΚΜΣ, και κατόπιν σταμάτησε στον ναό της Θεοτόκου Κοσμοσώτειρας στις Φέρες, όπου και ξεναγήθηκε από την Προϊσταμένη του Τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μουσείων της ΕΦΑ Έβρου, κ. Λίλα Σαμπανοπούλου, παρουσία του Μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως. Στον χώρο του σπουδαίου βυζαντινού μνημείου έγιναν εκτενείς αναφορές στο μελλοντικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων και της Μητρόπολης για την περαιτέρω ανάδειξη και αποκατάστασή του.
Τέλος, στην πόλη της Κομοτηνής, η ομάδα επισκέφθηκε στην έδρα της Μουφτείας το Γενί Τζαμί, κατά την ώρα της μεσημβρινής κοινής προσευχής παρουσία του Μουφτή, καθώς και τον προσφάτως ανακαινισμένο Ι. Μητροπολιτικό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Κομοτηνή, όπου και ενημερώθηκε από τον Μητροπολίτη Μαρωνείας για το έργο της ανακαίνισης και αποκατάστασής του. Ο Μητροπολίτης φίλεψε τους/ις οδοιπόρους και ευχήθηκε την ενίσχυση της παρουσίας Θρακιωτών στα φοιτητικά έδρανα της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Πριν την αναχώρησή τους, μέλη της ομάδας ενημερώθηκαν από την Προϊσταμένη του Τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιολογικών Χώρων και Μουσείων της ΕΦΑ Ροδόπης, Δρ. Σοφία Ακριβοπούλου, για τους συμβολισμούς του μνημείου του Ολοκαυτώματος. Σε διάφορους σταθμούς της εκδρομής, ο δικηγόρος κ. Θρασύβουλος Παπαστρατής αναφέρθηκε στους Έλληνες Εβραίους της Θράκης.
Για τις φοιτήτριες και τους φοιτητές της αποστολής, οι πλούσιες εμπειρίες από τον διάλογο με τους κατοίκους της Θράκης και τις επισκέψεις στις θρησκευτικές κοινότητες, αποτέλεσε μια ευκαιρία κατανόησης του πώς ο διαθρησκειακός διάλογος πραγματώνεται στον κοινό καθημερινό βίο των ανθρώπων. Τονίστηκε, ειδικά, ο ρόλος των ενεργών πολιτών στη διάσωση και ανάδειξη της διαθρησκειακής και διαπολιτισμικής κληρονομιάς των τοπικών κοινωνιών, ως έκφραση αρμονικής συνύπαρξης και προόδου, ανεξαρτήτως γλωσσικής, θρησκευτικής και πολιτισμικής ταυτότητας.
Η τριήμερη εκδρομή πραγματοποιήθηκε χάρη στην αρωγή του Μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως κ. Ανθίμου, ο οποίος φιλοξένησε με περισσή φροντίδα και χαρά τους/τις φοιτητές/τριες της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ.
Φωτογραφίες: Νίκος Κοσμίδης
