Η ημικατεχόμενη Κύπρος για να έχει αξιόπιστη αποτρεπτική ικανότητα έναντι της Τουρκικής επιθετικότητας που συνεχίζεται, είναι απαραίτητο να συνάψει αμυντική συμμαχία με τηνΕλλάδα, με την οποία έχει κοινά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο(ΑΜ) και αντιμετωπίζουν κοινό εχθρό, την Τουρκία.
Το δόγμα του ενιαίου αμυντικού χώρου( ΔΕΑΧ) Κύπρου-Ελλάδας, υιοθετήθηκε το 1993 και λειτούργησε μέχρι το 2000. Ήταν μία στοιχειώδης μορφή αμυντικής συνεργασίας/ συμμαχίας, η οποία παρά τα κενά και τις ελλείψεις της, συνέβαλε σε ένα βαθμό στην ανάσχεση των επιδιώξεων τής Τουρκίας να αποκτήσει κυρίαρχο ρόλο στην ΑΜ. Η εφαρμογή τού ΔΕΑΧ είχε πολλαπλά οφέλη για το ηθικό τού Ελληνισμού τής Κύπρου και για την ενίσχυση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των ενόπλων δυνάμεων (ΕΔ) τής Ελλάδας (ΣΞ, ΠΝ, ΠΑ) και της εθνικής Φρουράς (ΕΦ) τής Κύπρου, η οποία διαθέτει στοιχειώδεις αεροναυτικές δυνάμεις και έχει εκτεταμένο θαλάσσιο και εναέριο χώρο .Στα πλαίσια του ΔΕΑΧ κατασκευάστηκαν στην Κύπρο υποδομές, για την υποστήριξη αεροναυτικών δυνάμεων τής Ελλάδας (αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στη Πάφο, ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Ζύγι).
Από την εφαρμογή τού ΔΕΑΧ αποκτήθηκαν χρήσιμες εμπειρίες από το στρατιωτικό προσωπικό. Έγινε δοκιμήτών επιχειρησιακών σχεδίων,της διαλειτουργικότητας τών μέσων και τών δυνατοτήτων τών οπλικών συστημάτων. Αποκτήθηκε πολύτιμη εμπειρία από την τακτική κίνηση πολεμικών σκαφών και εξοπλισμένων αεροσκαφών από την Ελλάδα στήν Κύπρο μακράν τών αεροναυτικών βάσεων τους καθώς και από την συνεκπαίδευση με τις δυνάμεις τής ΕΦ, στο επιχειρησιακό περιβάλλον της Κύπρου.Λεπτομερής καταγραφή των δράσεων τού ΔΕΑΧ περιλαμβάνεται σε άρθρο τού δημοσιογράφου Λάζαρου Μαύρου στην εφημερίδα <η σημερινή> τής 2.10.2008.
Η αδρανοποίηση του ΔΕΑΧ μετά το 2000, ήταν ένα αδικαιολόγητο στρατηγικό λάθος του Ελληνισμού, που οδήγησε στην αύξηση τής επιθετικότητας της Τουρκίας στη ΑΜ και τών διεκδικήσεων της σε βάρος τής ΑΟΖ Κύπρου-Ελλάδας.Η αδρανοποίηση οφείλεται στήν έλλειψη πολιτικής βούλησης των κυβερνήσεων Ελλάδας-Κύπρου, που υποτίμησαν την αξία τήςΑΜ για τα ζωτικά συμφέροντα τους και την επικινδυνότητα τής τουρκικής επιθετικής πολιτικής. Ιδιαίτερα οι κυβερνήσεις τής ΚΔ δεν έδωσαν βαρύτητα στη ενίσχυση τής στρατιωτικής ισχύος, συμφώνησαν να μην έχει ΕΔ το κυπριακό κράτος μετά την λύση, συμπίεσαν τούς προϋπολογισμούς άμυνας , και μείωσαν απότομα τήν στρατιωτική θητεία με σοβαρές επιπτώσεις στο αξιόμαχο τής ΕΦ.Η παρούσα κυβέρνηση δεν τήρησε την προεκλογική δέσμευση της για αύξηση τούπρουπολογισμού τής άμυνας σε ποσοστό 2% επι τού ΑΕΠ και μείωσε τις εισφορές για την άμυνα από το 30% στο 17% (είναι θλιβερό ότι μόνον δύο βουλευτές ενός κόμματος καταψήφισαν το σχετικό νομοσχέδιο)
Η αναβίωση του ΔΕΑΧ είναι αδήριτη ανάγκη και προϋποθέτει πολιτική βούληση των κυβερνήσεων Κύπρου-Ελλάδας.Όχι μόνο απαιτείται αναβίωση τού ΔΕΑΧ σε επιχειρησιακό επίπεδο, αλλά και βελτίωση/αναβάθμιση του, ώστε να καταστεί μία άρτια αμυντική συμμαχία, με αποστολή την αποτροπή, την άμυνα, την διαχείριση κρίσεων και την ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας. Είναι απαραίτητο η ΚΔ να εκσυγχρονίσει τα οπλικά συστήματα της, να αποκτήσει τίς απαραίτητες αεροναυτικές δυνάμεις και να βελτιώσει τίς υποδομές υποστήριξης τους. Η πραγματοποίηση στο επιχειρησιακό περιβάλλον Κύπρου, Τακτικών Ασκήσεων μετά Στρατευμάτων (ΤΑΜΣ) τών ΕΔ τής Ελλάδας (ΣΞ, ΠΝ, ΠΑ) με την ΕΦ, συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση τής ετοιμότητας τών δυνάμεων .
Η αναβίωση τού ΔΕΑΧ επιβάλλεται και για ένα άλλο λόγο. Συνιστά την απαραίτητη πολεμική προπαρασκευή από την ειρήνη για να είναι πρακτικά δυνατή και αποτελεσματική η εκτέλεση τής συμβατικής υποχρέωσης τής Ελλάδας ως εγγυήτριας δύναμης, να προστατεύσει την Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ), αν δεχθεί νέα Τουρκική επίθεση (Συνθήκη Εγγυήσεως 1960 άρθρο ΙΙ).Τα πολεμικά σχέδια για να έχουν επιτυχία πρέπει να δοκιμάζονται με ΤΑΜΣ από την περίοδο της ειρήνης. Στην Κύπρο η απειλή των Τουρκικών δυνάμεων κατοχής (εχθρός εντός των πυλών) επικρέμεται ως Δαμόκλειος σπάθη επί τής ΚΔ. Αν χαθεί η Κύπρος,θα υποστούν πλήγμα και τα συμφέροντα τής Ελλάδας στην ΑΜ.Η Κύπρος και τα νησιά τού Ανατ. Αιγαίου περιλαμβάνονται στούς επεκτατικούς στόχους τού <<εθνικού όρκου>>, που ψήφισε η τουρκική εθνοσυνέλευση τό 1920 και η πρόσφατη δήλωση του Ερτογάν ότι το 1974 έπρεπε να καταληφθεί όλη η Κύπρος, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο,όπως και η απαίτηση αποστρατικοποίησης των νησιών και τής Κύπρου, για να είναι εύκολη λεία υλοποίησης τών στόχων τής Τουρκίας.
Στην επέτειο τής 25 Μαρτίου ,στόν πανηγυρικό λόγο του, ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου τόνισετήν αναγκαιότητα αναβίωσης τού ΔΕΑΧ, ώς ύψιστης σημασίας για την επιβίωση μας . Αναγκαιότητα που περιλαμβάνεται και στο προεκλογικό πρόγραμμα τού προέδρου τής Κυπριακής Δημοκρατίας(ΠτΔ). Ο ΠτΔ ερωτηθείς για τις δηλώσεις του αρχιεπισκόπου, απέφυγε να απαντήσει άν υπάρχει εξέλιξη στο θέμα αναβίωσης τού ΔΕΑΧ καί ποιά είναι η θέση τής Ελληνικής κυβέρνησης ,ιδιαίτερα μετά το πρόσφατο σύμφωνο συνεργασίας με την Τουρκία (7.12.2023). Ο ΠτΔ δήλωσε ότι σημασία έχει το τί γίνεται στην πράξη και ότι σαφώς γίνονται πολύ περισσότερα από όσα γίνονταν, όταν υπήρχε τοΔΕΑΧ, με βάση την ενημέρωση που έτυχε από τούς αρμόδιους, όταν ανέλαβε τα καθήκοντα του, χωρίς να αναφέρει ποιά είναι αυτά που γίνονται στήν πράξη. Η αδρανοποίηση τού ΔΕΑΧ από το 2000 (τότε έγινε για τελευταία φορά η ΤΑΜΣ Τοξότης-Νικηφόρος τού ΠΝ και τής ΠΑ τής Ελλάδας με τήν ΕΦ, στο επιχειρησιακό περιβάλλον της Κύπρου),προκάλεσε ένα εξαιρετικά επικίνδυνο κενό στις αμυντικές δυνατότητες τής ΕΦ.Κενό που είναι αδύνατον να καλυφθεί χωρίς τήν βοήθεια των αεροναυτικών ενισχύσεων τής Ελλάδας, γιαυτό η αναβίωση τού ΔΕΑΧ σε συνδυασμό με την επείγουσα ενίσχυση τής ΕΦ, είναι ύψιστης σημασίας για την επιβίωση μας. Ο ΠτΔ οφείλει να ενημερώσει τον λαό ,που διακατέχεται από μεγάλη αγωνία, άν υπάρχει πολιτική βούληση τών κυβερνήσεων Κύπρου-Ελλάδας, να αναβιώσει τό ΔΕΑΧ και να μετατραπεί σε άρτια αμυντική συμμαχία, προς ανακοπή τής επιθετικότητας τής Τουρκίας, η οποία έχει στρατηγικό στόχο, να θέσει υπο τον έλεγχο της όλη την Κύπρο. Η περιοδική παρουσία τής Ελληνικής πολεμικής αεροπορίας και ναυτικού στην Κύπρο, συμβάλλει και στήν τόνωση τού ηθικού τού Κυπριακού Ελληνισμού.
Λευκωσία Απρίλιος 2024
*αντιστράτηγος ε.α.
