Πρόσφατα ο φίλος, παλιός μαθητής μου και ήδη Επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βασίλης Βασιλειάδης, μου χάρισε τον τόμο «Από την καθ’ ημάς Ανατολή στην Ελληνική Πατρίδα» (Έκδοση Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, 2023, σελ. 450). Πρόκειται για ένα συλλογικό τόμο του ΕΙΠ που επιμελήθηκε ο Χάρης Μελετιάδης και περιέχει, εκτός του Χαιρετισμού της Υπουργού Πολιτισμού και το Προλογικό σημείωμα του Ν. Α. Κούκη προέδρου του Ιδρύματος, δεκαπέντε εμπεριστατωμένα επιστημονικά άρθρα.
Ένα από τα άρθρα είναι του Βασίλη με τίτλο «Πρόσωπα και θέματα του μικρασιατικού κύκλου στη Νεοελληνική Λογοτεχνία», σελ. 380 – 412.
Στο κείμενό μου θα παραθέσω ένα εργοβιογραφικό σημείωμα για τον ξανθιώτη επιστήμονα και στο δεύτερο μέρος θα παρουσιάσω το ενδιαφέρον άρθρο του για τη λογοτεχνία του μικρασιατικού κύκλου.
*
Ο Βασίλης Βασιλειάδης γεννήθηκε το 1970 στην Ξάνθη. Είναι επίκουρος καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σπούδασε στο Τμήμα Φιλολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές και υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή για τις έμφυλες διακρίσεις της λογοτεχνικής κριτικής στον Μεσοπόλεμο. Για πολλά χρόνια (1998-2021) εργάστηκε στο Τμήμα Γλώσσας και Λογοτεχνίας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας ως ερευνητής. Εργάστηκε σε εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα του ΚΕΓ για τη μετάφραση, τη διδασκαλία και τη μελέτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καθώς και τον σχεδιασμό και τη δημιουργία ψηφιακών πόρων και εργαλείων για τη μελέτη και τη διδασκαλία της λογοτεχνίας και της ελληνικής ως δεύτερης / ξένης γλώσσας. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για θέματα νεοελληνικής λογοτεχνικής κριτικής και πεζογραφίας, μετάφρασης της λογοτεχνίας, και διδακτικής του λογοτεχνικού μαθήματος. Δίδαξε ιστορία νεοελληνικής λογοτεχνίας, μεταφρασεολογία, λογοτεχνική θεωρία και συγκριτική γραμματολογία, θέματα ελληνικής γλώσσας για μεταφραστές και διερμηνείς, εισαγωγή στις ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες, διδακτική της λογοτεχνίας, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στα Τμήματα Ελληνικής Φιλολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Είναι μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο όπου διδάσκει ιστορία νεοελληνικής λογοτεχνίας.
*
Στο άρθρο «Πρόσωπα και θέματα του μικρασιατικού κύκλου στη Νεοελληνική Λογοτεχνία» του Βασίλη Βασιλειάδη, όπως ο ίδιος δηλώνει, «Όσα ακολουθούν παρουσιάζουν και συζητούν κείμενα, στάσεις και τρόπους με τους οποίους η Νεοελληνική Λογοτεχνία πραγματεύτηκε θέματα του μικρασιατικού κύκλου στα εκατό χρόνια που μεσολάβησαν από το πολλαπλώς εμβληματικό 1922 μέχρι σήμερα».
Τα κεφάλαια του άρθρου είναι ενδεικτικά του περιεχομένου:
– Εισαγωγικά
– Η τοπογραφία της Μικρασίας
– Ο μυθικός τόπος της Μικρασίας
– Τα πολύσημα περάσματα του 1922
– Λογοτεχνία και μαρτυρία
– Λογοτεχνία και ιδεολογία
– Μικρός απόλογος
– Βιβλιογραφικές αναφορές
– Μελέτες και άρθρα
Θα παραθέσουμε πέντε σημεία από το κείμενο του συγγραφέα, που δείχνουν τους κύριους άξονες του άρθρου.
– Το έτος αναφοράς, το 1922, συγκεντρώνει γνωρίσματα εμβληματικού έτους ή έτους τομής στην Ιστορία, όχι μόνο την Ελληνικά, αλλά και την Ευρωπαϊκή και Παγκόσμια.
– Η καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού το 1922 ασφαλώς διαμόρφωσε καταστάσεις που προσδιόρισαν και το λογοτεχνικό (αισθητικό και ιδεολογικό ) κλίμα του Μεσοπολέμου, αλλά δεν αποτέλεσε χρονικό όριο για την περιοδολόγηση της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.
– Ο χαμένος τόπος της πατρίδας μπορεί μόνο να σωθεί γινόμενος χρόνος, χρόνος της αφήγησης: παραμύθι και μαγεία, όνειρο και μυθικό αρχέτυπο, παράδεισος της φαντασίας, τόπος λυτρωτικός και λυτρωμένος, επούλωση του τραύματος και αποκατάσταση της απώλειας· αυτό που εντέλει είναι και κάνει η μυθοπλαστική αφήγηση, η ίδια η λογοτεχνία.
– Το 1922 σηματοδοτεί μια μετακίνηση (που εμφανίζεται στον προχωρημένο πλέον 20ο αιώνα) από τη μακρά περίοδο των αυτοκρατοριών στα νεότερα εθνικά κράτη.
– Εν τω μεταξύ η Νεοελληνική Λογοτεχνία του μικρασιατικού κύκλου εμπλουτίζεται και με την αφηγηματική φωνή των Άλλων […] Οι Τούρκοι όχι ως βίαιοι εχθροί αλλά ως απλοί συνάνθρωποι που και αυτοί υποφέρουν κι έτσι επιτρέπει να ενισχυθεί στη γλώσσα υποδοχής η φιλειρηνική διάθεση συνύπαρξης.
Ο τόμος, στον οποίο περιέχεται το άρθρο του Βασίλη Βασιλειάδη, «Από την καθ’ ημάς Ανατολή στην Ελληνική Πατρίδα» κυκλοφορεί στο εμπόριο και αξίζει τον κόπο να τον μελετήσει όποιος/όποια ενδιαφέρεται για τη Μικρασιατική Πληγή. Εκτός από άρθρο που παρουσιάσαμε υπάρχουν άλλα δεκατέσσερα αξιόλογα άρθρα.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
