Σε τρεις εβδομάδες αναλαμβάνουν οι νέες τοπικές αρχές – δημοτικές και περιφερειακές. Νιώθω την ανάγκη να εκθέσω κάποιες απόψεις και σκέψεις για τον Πολιτισμό, γενικότερα και σε σχέση με την Αυτοδιοίκηση. Το κείμενό μου κρύβει την ελπίδα να πάνε καλύτερα τα πράγματα σε τούτον τον τομέα.
Να δηλώσω ότι δύο είναι οι αγάπες για τον τόπο μου: η πολιτική και ο πολιτισμός. Οι δύο αυτοί όροι παράγονται βέβαια από την πόλη. Πολιτική είναι ο τρόπος που οργανώνεται η ζωή η ομαδική και η ατομική μέσα σε μία πόλη, ενώ πολιτισμός είναι η επικοινωνία των ανθρώπων, ο τρόπος που ζούμε, το περιβάλλον, οι συνθήκες εργασίας. Πολιτική και πολιτισμός έχουν το ίδιο θέμα, το ίδιο αντικείμενο: την πόλη, την περιφέρεια.
Κάθε φορά που έχουμε αυτοδιοικητικές εκλογές φέρνω στο μυαλό μου τη βαθύτατη σχέση των τριών εννοιών που συνδέονται ετυμολογικά και ουσιαστικά, πόλη – πολιτική – πολιτισμός. Πολιτική για τον πολιτισμό και πολιτισμός για την πολιτική. Η πόλη φορέας πολιτικής και πολιτισμού. Οι παραπάνω έννοιες ξεκινούν από την αρχαία λέξη ‘πόλις’ και σχετίζονται με τον τρόπο που ο άνθρωπος ατομικά και συλλογικά ολοκληρώνει το πρόσωπό του, κατακτώντας την ‘ευτυχία’ μέσα σε ένα επίσης ‘ευτυχισμένο’ κοινωνικό σύνολο.
Να δηλώσω εξαρχής ότι δεν είναι πολιτισμός πάντοτε αυτό που οι τοπικοί άρχοντες θεωρούν ως πολιτισμό. Δεν κατανοούν ότι άλλο ψυχαγωγία και άλλο διασκέδαση.
Πολιτισμός υπάρχει, όπου υφίσταται μια κατάλληλη υποδομή σε έργα και λειτουργίες τέτοιες που να δίνουν ποιότητα ζωής σε όλους τους ανθρώπους. Εκπαίδευση, υγεία, στέγαση, εργασία, συγκοινωνία είναι μερικά εξωτερικά στοιχεία που πιστοποιούν τέτοιες δυνατότητες και λειτουργίες. Είναι ευνόητο ότι στα πλαίσια της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης επιβάλλονται ανάλογα προγράμματα.
Τον πολιτισμό δεν τον ταυτίζουμε με τις καλές τέχνες. Είναι γνωστό ότι η πραγματικότητα έχει διάφορα επίπεδα, που συναποτελούν αυτό που λέμε δομή της κοινωνίας: οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό. Μ’ αυτή την έννοια, ο πολιτισμός είναι ένα επίπεδο της πραγματικότητας, που όμως βρίσκεται σε διαλεκτική σχέση με τα υπόλοιπα επίπεδα.
Οφείλω να σημειώσω σε τούτο το σημείο ότι υπάρχει πολιτιστικό κίνημα με άποψη για τον πολιτισμό και «πολιτιστικό κίνημα» χωρίς άποψη. Με άλλα λόγια, το πολιτιστικό κίνημα που λαμβάνει υπόψη τη διαλεκτική σχέση με όλα τα επίπεδα της πραγματικότητας έχει άποψη και εργάζεται για την ουσία και όχι για την επιφάνεια του πολιτισμού. Δεν αρκεί να μετακαλούμε «καλλιτέχνες» και να διασκορπούμε τα λεφτά χωρίς πρόγραμμα και όραμα για τον πολιτισμό του τόπου.
Κατά τη γνώμη μου, ο πολιτισμός είναι μια φάση της αυτοδιοίκησης και μια μορφή της πολιτικής εξουσίας και διαμόρφωσης ενός χώρου. Σε μια, δηλαδή, προηγμένη φάση της κοινωνίας θα μπορούσαμε να δεχτούμε ότι όλες οι λειτουργίες της κοινωνίας θα έχουν «πολιτιστικό χαρακτήρα» ή θα παράγουν «πολιτιστικό προϊόν».
Πριν τριάντα χρόνια για τον Πολιτισμό στο Α΄ Συνέδριο Αποδήμων Θρακών (1993) είχα δύο προτάσεις, «Πολιτιστικό Συμβούλιο Θράκης (ΠΣΘ)» η πρώτη και η δεύτερη «Θρακικός Πολιτισμός και Σχολεία Θράκης». Συγκεκριμένα : «Για την καλύτερη οργάνωση και συντονισμό των πολιτιστικών στο χώρο της Θράκης, προτείνεται η σύσταση ΠΣΘ, που θα απαρτίζεται από εκπροσώπους ΟΤΑ, πολιτιστικών συλλόγων και ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών».
Όσον αφορά το ρόλο του συμβουλίου, αναφέρομαι στο σχεδιασμό και υλοποίηση πολιτιστικών προγραμμάτων, στην καταγραφή όλων των πολιτιστικών δεδομένων (χώροι, σύλλογοι, δράσεις κλπ), στο σχεδιασμό ανταλλαγών, στην εισαγωγή του θρακικού πολιτισμού στα σχολεία Θράκης (ιδιαίτερα αναφερόμουν σχετικά στη δεύτερη πρότασή μου).
Κλείνοντας το κείμενό μου θα προσθέσω δύο στοιχεία. Το 1984 στο περιοδικό «Πολιτιστική» είχα δημοσιεύσει ένα κείμενο για τα θέματα πολιτισμού καταλήγοντας με τη φράση: «Η πολιτιστική πρακτική στη χώρα μας πάσχει από ερασιτεχνισμό. Δε θα μετατρέψουμε βέβαια τα πολιτιστικά σε “Ανώνυμες Εταιρείες ”, μπορούμε όμως να μετατρέψουμε τους φορείς σε μορφές της “τοπικής αυτοδιοίκησης”».
Μια και πάνω από πενήντα χρόνια ασχολούμαι με τα πολιτιστικά, έχω σχηματίσει την εδραία πεποίθηση ότι είναι απαραίτητη η παρουσία και συμβολή «ειδικών» στα θέματα πολιτισμού των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αλλιώς θα σκορπούμε λεφτά και δυνάμεις άσκοπα, πιστεύοντας μάλιστα ότι κάνουμε «πολιτισμό»…
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, 7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2023
