Η σχολική ετοιμότητα από τη Λογοθεραπευτική σκοπιά

Με τον όρο σχολική ετοιμότητα εννοούμαι ότι ένα παιδί έχει φτάσει σε ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης και έχει κατακτήσει βασικές δεξιότητες και γνώσεις, που του επιτρέπουν να ανταποκριθεί επιτυχώς στης απαιτήσεις του δημοτικού σχολείου. Με λίγα λόγια να είναι έτοιμο για τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό.

Για να μπορεί να διασφαλισθεί μια επιτυχημένη πορεία, το παιδί, σε ηλικία μεταξύ 5,5 και 6,5 χρονών, θα πρέπει να έχει κατακτήσει συγκεκριμένες σωματικές,ψυχοκοινωνικές, συναισθηματικές, γνωστικές και γλωσσικές δεξιότητες. Συνεπώς, αυτό αποτελεί προϋπόθεση, καθώς το παιδί αλλάζει εντελώς περιβάλλον, οι απαιτήσεις αυξάνονται και θα πρέπει να είναι έτοιμο να κατακτήσει την ανάγνωση, τη γραφή και όλες τις υπόλοιπες γνώσεις που θα του προσφέρει το νέο σχολικό πλαίσιο.

Ας δούμε σε αυτό το σημείο πιο αναλυτικά ποιες είναι οι γλωσσικές και κοινωνικές δεξιότητες που πρέπει να κατακτηθούν μέχρι αυτή την ηλικία και αποτελούν υλικό μελέτης του κλάδου της Λογοθεραπείας, στο πλαίσιο αυτό της σχολικής ετοιμότητας:

Γλωσσικές δεξιότητες

• Η άρθρωσή του είναι σωστή, έχει κατακτήσει όλα τα φωνήματα-ήχους (το τελευταίο που κατακτά το παιδί είναι το /ρ/) και ο αυθόρμητος προφορικός του λόγος είναι κατανοητός από όλους τους ακροατές.
• Έχει κατακτήσει την φωνολογική ενημερότητα, δηλαδή την αναγνώριση και διάκριση όλων των φθόγγων μεμονωμένα αλλά και μέσα στις λέξεις.
• Χρησιμοποιεί προτάσεις που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότερες πληροφορίες.
• Αφηγείται ή αναδιηγείται ιστορίες και εμπειρίες από την καθημερινότητά του με λεπτομέρειες και με τη σωστή σειρά.
• Χρησιμοποιεί σωστά τον περιγραφικό λόγο.
• Χρησιμοποιεί σωστά τους χρόνους των ρημάτων, τις αντωνυμίες και τον πληθυντικό.
• Θυμάται απ’ έξω και απαγγείλει ποιηματάκια και τραγουδάκια.
• Δημιουργεί από μόνο του δικές του ιστορίες και τραγούδια.
• Ανταποκρίνεται σε καταφατικές και αρνητικές ερωτηματικές προτάσεις.
• Κάνει αλλά και απαντάει σε ερωτήσεις με το ποιός, πού, πότε, τί, γιατί.
• Εκφράζει τις ιδέες και απόψεις του.
• Κατανοεί και εκτελεί σύνθετες οδηγίες.

 

Κοινωνικές δεξιότητες

• Συμμετέχει σε συζητήσεις αλλά κάνει και το ίδιο έναρξη συζήτησης.
• Ζητάει βοήθεια όταν χρειάζεται.
• Συστήνεται στους γύρω του.
• Εκφράζει τις ανάγκες και επιθυμίες του.
• Διατηρεί τη βλεμματική επαφή.
• Αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων και εκφράζει τα δικά του.
• Χαιρετάει κατά την είσοδο και έξοδο από έναν χώρο.
• Χρησιμοποιεί εκφράσεις του προσώπου του όταν χρειάζεται.
• Προσανατολίζεται χωροχρονικά.
• Ακολουθεί κανόνες.

 

Υπάρχουν βέβαια περιπτώσειςπαιδιών που ενώ βρίσκονται τυπικά στην ηλικία που δικαιούνται να φοιτήσουν στην Α΄ Δημοτικού, δεν είναι κοινωνικά, συναισθηματικά και γλωσσικά ώριμα να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες απαιτήσεις της. Έτσι, τόσο οι γονείς όσο και οι δάσκαλοι είναι σε δίλλημα για το αν θα πρέπει το παιδί να κάνει αυτή τη μετάβαση. Από την άλλη, είναι δεδομένο πως κάθε παιδί έχει διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης και μπορεί σε ένα διάστημα έξι μηνών να παρουσιάσει μεγάλη διαφορά και εξέλιξη. Για να λυθεί λοιπόν αυτό το δίλλημα, η εμπεριστατωμένη γνώμη ενός ειδικού (αναπτυξιολόγου, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, ψυχολόγου) μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη και θα βοηθήσει ώστε η τελική απόφαση που θα παρθεί, σχετικά με τη σχολική μετάβαση ή μη του παιδιού, να είναι σωστή.

Παρόλα αυτά, οι γονείς πρέπει να είναι υποψιασμένοι από πιο νωρίς και να παρατηρούν τυχόν δυσκολίες που παρουσιάζει το παιδί τους σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς. Έτσι, τυχόν αποκλίσεις στο λόγο, τη συμπεριφορά, την κατανόηση, την συναισθηματική και κινητική ανάπτυξη θα πρέπει να αξιολογούνται έγκαιρα (ακόμα και πριν την προσχολική ηλικία) πριν αυτές εδραιωθούν και επηρεάσουν τη μετέπειτα σχολική πορεία του παιδιού.

Τραχανέλης Γιώργος – Λογοθεραπευτής

Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Λογοθεραπείας “ΛΟΓΟΘΕΡΑ…ΠΑΙΖΩ“

Τσιμισκή 2Α, Ξάνθη

τηλ. 2541301586

κιν. 6975854474