Τα τελευταία χρόνια είχα τη χαρά να επικοινωνήσω με το σύλλογο Αλεξανδρουπολιτών Αττικής, να λαμβάνω το τριμηνιαίο περιοδικό τους “Ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης” και να γνωρίσω κατ’ αυτόν τον τρόπο τη φιλόλογο κυρία Αλεξάνδρα Μποτονάκη που επιμελείται το περιοδικό και είναι μια δραστήρια πνευματική άνθρωπος.
Τα τελευταία χρόνια είχα τη χαρά να επικοινωνήσω με το σύλλογο Αλεξανδρουπολιτών Αττικής, να λαμβάνω το τριμηνιαίο περιοδικό τους “Ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης” και να γνωρίσω κατ’ αυτόν τον τρόπο τη φιλόλογο κυρία Αλεξάνδρα Μποτονάκη που επιμελείται το περιοδικό και είναι μια δραστήρια πνευματική άνθρωπος. Μέσα από τα δημοσιεύματα του περιοδικού γνωρίζω πολλές πλευρές της απώτατης και νεότερης ιστορίας της ευρύτερης περιοχής μας.
Στα τέλη του προηγούμενου χρόνου είχα την ευτυχία να γίνω αποδέκτης ενός πολυσέλιδου τόμου, που σχετίζεται με τις εργασίες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό, πάλι με την επιμέλεια της ακάματης συναδέλφου Αλεξ. Μποτονάκη, όμως οι 344 σελίδες του τόμου, παρόλο που αναφέρονται πρωτογενώς στην Αλεξανδρούπολη συγκροτούν έναν τόμο που σχετίζεται με την ιστορία και τον πολιτισμό της Θράκης ευρύτερα.
Θα επιχειρήσω να σας ξεναγήσω στα περιεχόμενα του πολυτελούς τόμου, που βγήκε με τη χορηγία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ροδόπης – Έβρου (πρόεδρος ο καθηγητής Γ.Ι.Μηνόπουλος, που κόσμησε και το ΔΠΘ και το θεσμό της Ν.Α) και με δαπάνη των μελών του Πολιτιστικού και Ψυχαγωγικού συλλόγου Αλεξανδρουπολιτών Αττικής.
*Το βιβλίο ξεκινά με Εισαγωγικό Σημείωμα της επιμελήτριας Αλεξάνδρας Ιωάννου Μποτονάκη, που ανάμεσα τα άλλα σημειώνει : “Είναι ένα συλλογικό έργο, στο οποίο δούλεψαν με υπευθυνότητα και αξιοπιστία για τις πηγές τους επιστήμονες, ερευνητές και άνθρωποι με ανησυχίες και ερωτηματικά για την πορεία αυτής της περιοχής, που λέγεται ‘ιδιαίτερη πατρίδα τους'”.
Η πρώτη ενότητα του βιβλίου (σελ. 15 – 66) περιλαμβάνει πονήματα του αείμνηστου Άγγελου Ποιμενίδη, που τόσα πρόσφερε για τη Θράκη. Ξεχωρίζουμε τις εργασίες του για τη Βυζαντινή Θράκη και τη συμμετοχή στην Επανάσταση του 1821.
Ο υπόλοιπος τόμος αποτελεί τη δεύτερη ενότητα (σελ. 67 – 334) και υποδιαιρείται ανάλογα με το περιεχόμενο σε πέντε κεφάλαια. Θα τα περιδιαβούμε.
Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στο Βυζάντιο και την Οθωμανοκρατία στην περιοχή, ξεχωρίζω τις εργασίες για τις ιστορικές μάχες που έλαβαν χώρα στη Θράκη κατά τις ανωτέρω περιόδους και τη μελέτη για τη γέννηση του νέου ελληνισμού.
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Το 1821 στην Αίνο και στη Σαμοθράκη, η οικογένεια Βισβίζη και οι κατάλογοι θρακών αγωνιστών του 1821, είναι τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του κεφαλαίου.
Τα τρίτο, τέταρτο και πέμπτο κεφάλαια σχετίζονται με τη ην προϊστορία της Αλεξανδρούπολης, Δεδέαγατς 1870 – 1910, τη δημιουργία της και μετονομασία σε Αλεξανδρούπολη 1910 – 1930 και την παραπέρα πορεία της 1931 – 1950. Πέρα από τις ειδικότερες αναφορές στην Αλεξανδρούπολη, έχουμε πολύ ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις για τις διεργασίες που οδήγησαν στην απελευθέρωση της (νοτιο)Δυτικής Θράκης, για την ιστορία της ενιαίας Θράκης στο διάστημα 1920 – 1922, για την απώλεια της Ανατολικής Θράκης και τη Συνθήκη της Λωζάνης. Πολύ χρήισμα είναι τα στοιχεία για την εκπαίδευση, το δεύτερο πόλεμο, τη βουλγαρική κατοχή και την απελευθέρωση.
Στον Επίλογο του τόμου, η Αλεξάνδρα Μποτονάκη παρουσιάζει την εργασία της “Η εδαφική εξέλιξη της Ελλάδας από το 1832 έως το 1948”, σελ. 337 – 348, που συνοδεύεται από χάρτες και βιβλιογραφία, όπως και οι άλλες εργασίες του τόμου.
*Πριν από μερικές δεκαετίες γκρινιάζαμε γιατί έλειπαν τα επιστημονικά και συνάμα ελκυστικά βιβλία για τη Θράκη. Με χαρά διαπιστώνουμε ότι πολλαπλασιάζονται οι αξιόπιστες και αξιόλογες εκδόσεις. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι σύλλογοι, η τοπική αυτοδιοίκηση και το επιστημονικό δυναμικό, και δη του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Πολλά ακόμη μπορούν και πρέπει να γίνουν. Θεωρώ πρώτιστο καθήκον να εισαγάγουμε την τοπική ιστορία και πολιτισμό σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Τόμοι όπως αυτός που σας περιέγραψα μπορούν να παίξουν άριστα τούτο το ρόλο.
