Δείκτης θνητότητας από COVID-19 στις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου: Ο ρόλος του εμβολιασμού και των δεικτών δημόσιας υγείας
Αφορμή για το παρόν άρθρο έδωσε μία πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη στην Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου Ξάνθης και κατέδειξε το ρόλο, μεταξύ άλλων, της εμβολιαστικής κάλυψης, της δημόσιας χρηματοδότησης για την υγεία, της στελέχωσης των δομών υγείας με νοσηλευτές και ιατρούς και του καπνίσματος στη θνητότητα από COVID-19 στις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου.
Η συγκεκριμένη μελέτη εστιάστηκε στο δείκτη θνητότητας, ένα βασικό επιδημιολογικό μέγεθος που αποδίδει πόσο θανατηφόρα είναι μία νόσος. Στην Ελλάδα, τον Ιανουάριο του 2022, ο δείκτης θνητότητας στην περίπτωση της COVID-19 ήταν περίπου 1,3%, γεγονός που σημαίνει ότι σε κάθε 1.000 διαπιστωμένες μολύνσεις από SARS-CoV-2 αντιστοιχούσαν περίπου 13 θάνατοι.
Στον πιο πάνω δείκτη παρατηρήθηκαν εντυπωσιακές διαφορές μεταξύ των 30 χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου: Από 0,1% (Ισλανδία) έως 4,0% (Βουλγαρία). Είναι αλήθεια ότι ο μειωμένος αριθμός διαγνωστικών ελέγχων (rapid test και PCR) σε ορισμένες χώρες μπορεί να οδηγεί σε υποεκτίμηση των διαπιστούμενων μολύνσεων και κατά συνέπεια σε υπερεκτίμηση του δείκτη θνητότητας. Παρόλα αυτά, το εύρος της διακύμανσης του δείκτη θνητότητας ήταν τόσο μεγάλο, που έδωσε το έναυσμα για την μελέτη στην οποία βασίζεται το παρόν άρθρο.
Για τη διερεύνηση των πιθανών αιτίων που μπορούν να εξηγούν τις πολύ μεγάλες διαφορές του δείκτη θνητότητας, ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από επίσημες πηγές, όπως η Eurostat, o Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), o Οργανισμός Οικονομικής Ανάπτυξης και Συνεργασίας (OECD) κ.ά. Τα στοιχεία αυτά ελήφθησαν ταυτόχρονα τον Ιανουάριο του 2022 και αφορούσαν, για κάθε χώρα, τα εξής: πληθυσμό, έκταση, ποσοστό αστικοποίησης, προσδόκιμο ζωής, ποσοστό πληθυσμού >65 ετών, βρεφική θνησιμότητα, αναλογία ανδρών/γυναικών, ακαθάριστο εθνικό προϊόν, κατά κεφαλήν εισόδημα, δημόσιες και ιδιωτικές κατά κεφαλήν δαπάνες για την υγεία, αναλογία ιατρών, νοσηλευτών, απλών κλινών και κλινών ΜΕΘ ανά 1.000 κατοίκους, καθώς και στοιχεία που αφορούν συννοσηρότητες (αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία και κάπνισμα).
Από την ανάλυση των πιο πάνω στοιχείων καταδείχθηκε ότι, στις υπό μελέτη χώρες, ο δείκτης θνητότητας της COVID-19 αυξήθηκε ανεξάρτητα:
- Κατά 24% εφόσον το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης ήταν μικρότερο από 66%,
- Κατά 11% εφόσον το ποσοστό πληθυσμού >65 ετών ήταν μεγαλύτερο από 20%,
- Κατά 14% εφόσον το ποσοστό αρρένων του πληθυσμού υπερέβαινε το 49,3%,
- Κατά 12% εφόσον οι κατά κεφαλήν δημόσιες δαπάνες για την υγεία ήταν λιγότερες από 2.000 δολλάρια ΗΠΑ/κάτοικο,
- Κατά 14% εφόσον η αναλογία συνόλου νοσηλευτών / συνόλου νοσηλευτικών κλινών ήταν μικρότερη από 2,30,
- Κατά 10% εφόσον η αναλογία συνόλου ιατρών / συνόλου νοσηλευτικών κλινών ήταν μικρότερη από 0,88 και
- Κατά 12% εφόσον το ποσοστό καπνιστών ήταν άνω του του 22%.
Συμπερασματικά, για να μειωθεί η θνητότητα από COVID-19, θα πρέπει να επιμείνουμε στους λεγόμενους τροποποιήσιμους παράγοντες, δηλαδή στην επαρκή εμβολιαστική κάλυψη, την επαρκή δημόσια χρηματοδότηση για την υγεία, την επαρκή στελέχωση των υπαρχόντων δομών υγείας με νοσηλευτές και ιατρούς και την αποτελεσματική καταπολέμηση του καπνίσματος.
Όλες οι πιο πάνω ενέργειες αποτελούν αντικείμενο προγραμματισμού και υλοποίησης προγραμμάτων Δημόσιας Υγείας και ως εκ τούτου χάραξης πολιτικής δευτερογενούς πρόληψης θανάτων από COVID-19.
Βιβλιογραφία:
Papadopoulos VP, Emmanouilidou A, Yerou M, Panagaris S, Souleiman C, Varela D, Avramidou P, Melissopoulou E, Pappas C, Iliadou Z, Piperopoulos I, Somadis V, Partsalidis A, Metaxa E, Feresiadis I, Filippou D. SARS-CoV-2 Vaccination Coverage and Key Public Health Indicators May Explain Disparities in COVID-19 Country-Specific Case Fatality Rate Within European Economic Area. Cureus. 2022 Mar 9;14(3):e22989. doi: 10.7759/cureus.22989. PMID: 35415037; PMCID: PMC8994019.
