Ειδήσεις

Η παρουσίαση στοιχείων για τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην Ξάνθη από την Τομεακή Επιτροπή Ξάνθης του ΚΚΕ στην εκδήλωση στο Δασικό Χωριό (Κυριακή 28 Αυγούστου 2022)

Σ/φισσες και σ/φοι, φίλες και φίλοι

Στη σημερινή μας εκδήλωση κάνουμε μια πρώτη παρουσίαση  στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί για τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην περιοχή της Ξάνθης μέσα από βιβλία αγωνιστών της περιόδου, το βιβλίο το Θωμά Εξάρχου για τον Θεόφιλο Παπαδόπουλο, εφημερίδες της εποχής, εκδόσεις του αστικού στρατού, αρχειακό υλικό του Κόμματος. Η συγκέντρωση, μελέτη κι αξιοποίηση του υλικού θα συνεχιστεί με στόχο τη δημιουργία μιας έκδοσης για τη δράση του Κόμματος στην περιοχή τη δεκαετία του ΄40.

Ένα μήνα περίπου μετά την απελευθέρωση της Ξάνθης από την βουλγαρική φασιστική κατοχή, στις εκλογές για την Αυτοδιοίκηση που γίνονται τον Οκτώβρη του 1944, ο συνδυασμός του ΕΑΜ παίρνει πάνω από 70% και διοικεί την περιοχή μέχρι τις 5 Απρίλη του 1945 όταν με απόφαση του Γενικού Διοικητή Θράκης απολύεται ο ΕΑΜικός δήμαρχος Θεόφιλος Παπαδόπουλος.

Μετά την απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας, ακολουθεί και στην περιοχή της Ξάνθης Λευκή τρομοκρατία από τους αντωντσαούσηδες, το αστικό κράτος που προσπαθεί να συγκροτηθεί και τον εγγλέζικο στρατό που το στηρίζει. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που ακολουθεί από έκθεση αγωνιστή: “Μέχρι τη Βάρκιζα υπηρετούσα στην πολιτοφυλακή. Ύστερα από τη Βάρκιζα παρέδωσα το όπλο μου και πήγα στο σπίτι στο χωριό μου στα Κιμμέρια. Όταν πήγα στο χωριό μου άρχισα τη δουλειά μου και νόμιζα ότι θα δουλέψω ήσυχα δίχως να με πειράξει κανείς.

Ύστερα από λίγες μέρες στις 23 Απρίλη, από τα μεσάνυχτα το χωριό μου περικυκλώθηκε από τμήμα εθνοφυλακής και τμήμα  Άγγλων των Μαύρων. Το πρωί πριν φέξει άρχισε η δουλειά τους, πυροβολισμοί, σπάσιμο σπιτιών, συλλήψεις αθώων πολιτών, ξυλοδαρμοί όλα αυτά ήταν στην ημερήσια διάταξη. Μέχρι το μεσημέρι συνεχίζεται αυτή η δουλειά τους.

Περίπου 60 άτομα δημοκράτες πιάσανε, μέσα σ αυτούς ο πρόεδρος της κοινότητας, ο γραμματεύς, δηλαδή τον Αναστάσιο Διαμαντή, τον Αντώνιο Μπουγιουκλή, τον Αναστάσιο Χοραϊδη, τον Θόδωρο Δραγάνη, τη Σταυρούλα Χατζημανασή, τον δάσκαλο του χωριού και άλλους πολλούς. Αυτοί που πιάστηκαν ξυλοκοπήθηκαν με το μόνο δικαιολογητικό ότι πολέμησαν τους Βούλγαρους, ότι υπηρέτησαν στον ΕΛΑΣ και μετά τους οδήγησαν στις φυλακές της Ξάνθης”

Παρά την τρομοκρατία και την καταστολή και στην περιοχή μας ο λαός παραμένει συσπειρωμένος στο Κόμμα  και το ΕΑΜ. Στα 4χρονα του ΕΑΜ στις 27 Σεπτέμβρη του 1945 πραγματοποιείται συγκέντρωση στο Πανδοχείο Κιμμέρια (στη σημερινή οδό Καραολή) με συμμετοχή περίπου 1000 ατόμων και ομιλητές τους Γιάννη Ζαχαρόπουλο, εκ μέρους του Κόμματος, τον Θεόφιλο Παπαδόπουλο από το ΑΚΕ και τον Μιχάλη Παπαπέτρου.

Στο δίλημμα που έμπαινε μπροστά στο λαό “υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση”, ακολουθήθηκε προς τιμήν του λαϊκού κινήματος, με την καθοδήγηση του Κόμματος ο δεύτερος δρόμος.

Ομάδες καταδιωκόμενων βγήκαν στα βουνά και της περιοχής και σιγά σιγά συγκροτείται και εδώ ο ηρωικός ΔΣΕ.

Οι πρώτες ομάδες καταδιωκόμενων εμφανίζονται στα βουνά της  Ξάνθης το καλοκαίρι με φθινόπωρο του 1946. Αρχικός πυρήνας είναι ομάδα που περνά στο Κοτζά Ορμάν (παραποτάμιο δάσος του Νέστου) από τη Θάσο και ολιγομελής ομάδα από την Ξάνθη. Το τμήμα εγκαθίσταται στη βορειοανατολική ορεινή περιοχή της Ξάνθης με έδρα αρχικά το Πολύαρνο και από τις αρχές του 1947 τον Τσαλαπετεινό. Το τμήμα μαζικοποιείται από τις εξής πηγές:

Αρχικά, με στρατολογία από την περιοχή, όπως έγινε για παράδειγμα μετά την είσοδο του τμήματος στον Ίασμο τον Οκτώβρη του 1946 και την έξοδο στο βουνό 45 περίπου αγωνιστών, ή με την επιχείρηση  του Τάγματος Κριτικάκη – Θρακιώτη  στα Κιμμέρια στις 4 Φλεβάρη του 47 και την έξοδο στο βουνό 33 αγωνιστών και αγωνιστριών .

Κατά δεύτερον με την έξοδο στο βουνό Ξανθιωτών, όσο εντείνεται και η Λευκή τρομοκρατία και οι διώξεις στην πόλη, όπως οι νοσοκόμες Σπίθα και Κανέλλω,  ο Γιάννης Ζαχαρόπουλος κι άλλοι πολλοί.

Χαρακτηριστικά για τις διώξεις στην πόλη: τον Φλεβάρη του 1947 στρατιώτες με όπλα και χειροβομβίδες επιτέθηκαν στα γραφεία του Αγροτικού Κόμματος και συλλάβανε τον γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής του Κόμματος Βελέντζα, τον γραμματέα του ΕΑΜ Ξάνθης Θεόφιλο Παπαδόπουλο, τον διευθυντή και τον συντάχτη της ΕΑΜικής εφημερίδας “Ελεύθερη Ελλάδα” Παντελή Δαμιανό και Μιχάλη Κασμενίδη, την Ελένη Κιολεϊδου από την ΕΠΟΝ πόλης, τον πρόεδρο του σωματείου υποδηματεργατών Μανώλη Γουλιμάρη και τα στελέχη των καπνεργατών Ελένη Αϊβαζίδου, Σταμάτη Βαρίδη, Λάζαρο Συμεωνίδη και Ιωάννη Στρατή. Μέσα στον Μάη του 1947 συλλαμβάνονται 178 άτομα. Τις συλλήψεις ακολουθούν βασανιστήρια για πολλούς στις φυλακές που βρίσκονταν στους παλιούς Οθωμανικού Στρατώνες στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το 1ο Γυμνάσιο. Ακολουθεί εξορία στη Σαμοθράκη. Ο Παναγιώτης Αραμπατζόγλου μετά από φριχτά βασανιστήρια αυτοκτονεί μέσα στις φυλακές για να μην υποδείξει συντρόφους του. Εδώ να αναφέρουμε πως στην Ξάνθη ιδρύθηκε από τον Ιούνη του 1946 έκτακτο στρατοδικείο με αποφάσεις του οποίου εκτελέστηκαν δεκάδες αγωνιστές και αγωνίστριες στη Χρύσα.

Και τρίτο και κυριότερο  από μαχητές και μαχήτριες από τον Έβρο. Ενδεικτικό είναι πως το Τάγμα του Αρχηγείου Ξάνθης που έδωσε τις μάχες  τον Αύγουστο του 47 σ αυτά τα βουνά αποτελούνταν κατά 65% από Εβρίτες μαχητές.

Το αρχηγείο Ξάνθης του ΔΣΕ ιδρύεται στις 30/1/47.

Την άνοιξη του 1947 υπάρχει η πρώτη προσπάθεια για μεταφορά δυνάμεων στη Χαϊντού και την ίδρυση κι εκεί αρχηγείου. Αρχηγείο στήνεται τελικά στη Χαϊντού το καλοκαίρι του 1947 και εδράζεται πέρα από το Αρκουδόρεμα προς την ελληνοβουλγαρική μεθόριο.

Όλο αυτό το διάστημα δίνονται διάφορες μάχες (Κένταυρος, Μελίβοια, Πολύσιτος, Σούνιο, Έσπερος, Καράογλάν, Καλότυχο, Σέλινο, Πολύαρνος, Ηλιόπετρα) ενώ δυνάμεις του ΔΣΕ βρίσκονται και στο Κοτζά Ορμάν. Ενδεικτικά το διάστημα 22 Γενάρη  μέχρι 14 Απρίλη  μόνο το τάγμα Κριτικάκη – Θρακιώτη κάνει 33 επιχειρήσεις.

Η μάχη στις 22 Γενάρη του 47 στα Μελίβοια κατά την οποία 13 στρατιώτες προσχωρούν στο ΔΣΕ μαζί με τον διάλογο του καπετάνιου Μαύρου με τον Κώστα Χαχάμογλου (Θρακιώτη) κομματικό υπεύθυνο για τις στρατιωτικές δυνάμεις που βρίσκονταν στη Σταυρούπολη και τη δυνατότητα μεγάλο τμήμα τους να περάσει με το ΔΣΕ είναι τοπικά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν όσα αναφέρονται στο Δοκίμιο Ιστορίας του Κόμματος, ότι δηλαδή “το 1946 ο αστικός στρατός δεν είχε ακόμα αναδιοργανωθεί και μέσα στις γραμμές του υπήρχαν πολλές οργανωμένες δυνάμεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ”.

Στις 21 Αυγούστου του 1947 οι δυνάμεις του ΔΣΕ που βρίσκονται στη Χαϊντού διενεργούν επιθετική επιχείρηση στα χωριά Νεοχώρι και Δαφνώνας. Εξουδετερώνουν τις φρουρές της χωροφυλακής και λύνουν ζητήματα τροφοδοσίας.  Κατά την επιστροφή από την επιχείρηση κάνουν στάση στο χωριό Λειβαδίτης. Δυνάμεις του αστικού στρατού από το 555ΤΠ από Ξάνθη, το 556 ΤΠ από τον Εχίνο, συμμορίες του Αντών Τσαούς από Δράμα, ομάδα όλμων, πυροβολαρχία και 4 αεροπλάνα επιτίθενται  στις 8 το πρωί στις 23 Αυγούστου από 3 κατευθύνσεις στις δυνάμεις του ΔΣΕ, οι οποίες οχυρώνονται στο Λόφο Χαϊντού και τα γύρω υψώματα και τον Αντά Λόφο. Κατά τη διάρκεια της μάχης κι ενώ  η μάχη διεξάγεται με θετικούς όρους για τις δυνάμεις του ΔΣΕ από βλήμα  σκοτώθηκε η διοίκηση των δυνάμεων του ΔΣΕ (Παναγιώτης Αρελάκης – Νιόνιος, Βαγγέλης Κατμερίδης – Φλέσσας, Νίκος Αλεπούλιας – Σαράφης) που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της μάχης. Όπως αναφέρει ο καπετάν Κεμάλ στις αναμνήσεις του «Τρεις διοικητές ταγμάτων, αυτός (ο Φλέσσας), ο Νιόνιος, ο Σαράφης κουβέντιαζαν στο πεδίο της μάχης για την κατάσταση, όταν έπεσε ανάμεσά τους ένα βλήμα όλμου. Σκοτώθηκαν κι οι τρεις. Μεγάλη απώλεια! Ο Φλέσσας ήταν λεβέντης, ωραίος άνθρωπος. Παλικαράκι ήταν ακόμα όταν, από βοσκός, έφτασε να γίνει διοικητής τάγματος στον Δημοκρατικό Στρατό. Την ώρα που ο εχθρός χτυπούσε κι ήμασταν όλοι ταμπουρωμένοι, εκείνος έδινε όρθιος διαταγές στο  τάγμα. Οι σφαίρες λες και δεν τον άγγιζαν. Αλλά τον πήρε ο όλμος.

Ο Νιόνιος, ο γελαστός πολεμιστής, πάντα με το χαμόγελο στα χείλη. Πόσο χάρηκε τότε που ένας Τούρκος πήγε να καταταγεί εθελοντής στον Δημοκρατικό Στρατό!»

Μέσα στη νύχτα της 24ης Αυγούστου οι μαχητές και οι μαχήτριες απαγκιστρώθηκαν επιστρέφοντας στα έμπεδα πέρα από το Αρκοδόρεμα.

Ο Παναγιώτης Αρελάκης (ψευδώνυμο Νιόνιος) συνδέει τους εργατικούς αγώνες της Ξάνθης του Μεσοπολέμου με τον αγώνα του ΔΣΕ. Γεννήθηκε το 1906 στην Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης. Κατά τον Μεσοπόλεμο είναι συνδικαλιστής αρτεργάτης στην Ξάνθη, πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ξάνθης σύμφωνα με εκπομπή του Ραδιοφωνικού Σταθμού του ΔΣΕ στις 27 Οκτώβρη του 1947 «ήρωες νεκροί του ΔΣΕ»  ή μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Εργατικού Κέντρου Ξάνθης σύμφωνα με τα στοιχεία στο “Έπεσαν για τη ζωή”, υποψήφιος πάρεδρος στον Δήμο Ξάνθης με το ψηφοδέλτιο με επικεφαλής τον Βασίλη Βερβέρη στις δημοτικές εκλογές του 1934, εξόριστος από το 1936 στην Ακροναυπλία κατά τη μεταξική δικτατορία. Το 1943 αποδρά και εντάσσεται στην ΕΑΜική αντίσταση στο Αγρίνιο. Στο 7ο Συνέδριο του Κόμματος τον Οκτώβρη του 1945 είναι αντιπρόσωπος ενώ  στην ονομαστική κατάσταση αντιπροσώπων αναφέρεται ότι είναι 38 ετών από την Κεσσάνη, επισιτιστής στο επάγγελμα, οργανωμένος στο Κόμμα από το 1930 -31 κι έκανε 3 μήνες φυλακή και 7 χρόνια εξορία. Στο “Έπεσαν για τη ζωή” αναφέρεται ότι μετά τη Βάρκιζα ήταν εξόριστος στην Ικαρία από όπου δραπέτευσε. Στα πρακτικά της 3ης Συνδιάσκεψης του 1950 στην ομιλία του ο Τάκης Γρίμπας, εκπρόσωπος της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης στην ΑΜΘ αναφέρει ότι τον Σεπτέμβρη του 1946 ο Αρελάκης ήταν γραμματέας της Κομματικής Επιτροπής Ξάνθης. Τον Σεπτέμβρη ανεβαίνει στο βουνό κι αρχές του 1947 αναλαμβάνει καπετάνιος του αρχηγείου Ξάνθης του ΔΣΕ. Στις 23 Αυγούστου πέφτει στην πρώτη γραμμή της μάχης στη Χαϊντού. Στην 3η ολομέλεια της ΚΕ του Κόμματος τον Σεπτέμβρη του 1947 αναφέρεται μαζί με τους Γιάννη Ζέβγο, Νίκο Ζαγουρτζή, Αριστοτέλη Μπούρα και Παντελή Γουσίδη στα στελέχη του Κόμματος που έπεσαν στον αγώνα. Με το διάταγμα της 16ης Απρίλη του 1948 ο Υπουργός Στρατιωτικών της  Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης  τον ονομάζει αξιωματικό του Δημοκρατικού Στρατού με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη (Πεζικού), τιμημένο νεκρό.

ΔΟΞΑ και ΤΙΜΗ στον Παναγιώτη Αρελάκη (Νιόνιο), καπετάνιο του αρχηγείου Ξάνθης του ΔΣΕ, αντισυνταγματάρχη (Πεζικού) του ΔΣΕ , τιμημένο νεκρό.  ΔΟΞΑ και ΤΙΜΗ στους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ που έδρασαν στην περιοχή μας.

Συντρόφισσες/σύντροφοι, φίλοι και φίλες

Μετά την απώλεια της ηγεσίας του ΔΣΕ στην περιοχή στις αρχές Σεπτέμβρη οι δυνάμεις του ΔΣΕ κάνανε επιθέσεις σε 3 σημεία σε Ξάνθη και Κιμμέρια, δίνοντας απάντηση στις θριαμβολογίες για εξόντωση των δυνάμεών του στην περιοχή. Επίσης τέλη Σεπτέμβρη καταλαμβάνουν το φυλάκιο της Κούλας, δίνουν μάχη στο Κοτζά Ορμάν και ανατινάζουν τη γέφυρα στον Πολύσιτο.

Αρχές Δεκέμβρη ο αστικός στρατός κάνει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή του αρχηγείου Χαϊντού, ενώ στα τέλη Δεκέμβρη το αρχηγείο Ξάνθης του ΔΣΕ κάνει επιθετική ενέργεια στον Κένταυρο.

Τον Γενάρη του 1948 γίνεται επιθετική ενέργεια στα Κιμμέρια και δίνονται μάχες στο Καρά Ολάν. Τον Φλεβάρη επιθετική ενέργεια στα Μελίβοια, όπως και στα μέσα Μάρτη. Μεταξύ 16 και 17 Μάρτη γίνεται επίθεση στην Ξάνθη με πυροβολικό και διείσδυση στις δυτικές συνοικίες της Ξάνθης, όπου γίνεται και στρατολογία. Το βράδυ της 14ης Απρίλη βάλλονται από το πυροβολικό του ΔΣΕ οι στρατώνες και γίνεται επίθεση στην πόλη από νοτιοανατολικά και δυτικά. Στις 18 Απρίλη γίνεται επιθετική ενέργεια στο Σούνιο και στις 28 Απριλίου βάλλεται με πυροβολικό η Γλαύκη. Στις 30 Μαϊου γίνεται επιθετική ενέργεια του αρχηγείου Χαϊντού στο Λυκοδρόμιο που εδρεύει λόχος του 556 Τάγματος Πεζικού. Το βράδυ της 22ας Σεπτεμβρίου γίνεται επιθετική ενέργεια σε Νεοχώρι και Ιωνικό, αντίστοιχα στις 15 Οκτώβρη σε Δαφνώνα, Ιωνικό και Νεοχώρι και στις 21 Οκτωβρίου στη Σταυρούπολη. Επίσης επιθετικές ενέργειες έγιναν μέσα στο Νοέμβρη σε Νεοχώρι, Δαφνώνα και Μελίβοια.

Να αναφέρουμε εδώ πως από τα βουνά της Ξάνθης μέσα στο 1948 πέρασαν οι 2 μεγάλες πορείες το χειμώνα/άνοιξη και το καλοκαίρι που ξεκινήσανε από τον Έβρο για να ενισχύσουν τις δυνάμεις του ΔΣΕ σε Γράμμο – Βίτσι.

Τον Γενάρη του 1949 γίνεται μάχη στο Κοτζά Ορμάν, στις αρχές Φλεβάρη επιθετική ενέργεια στα Άβδηρα, 1 Απρίλη στο Δαφνώνα. Μέσα στον Ιούνη μάχες δίνονται στις εκβολές του Νέστου, στο Καραογλάν και στη Θαλασσιά. Ο αγώνας του ΔΣΕ στην Ξάνθη συνεχίζεται και μετά την συντεταγμένη υποχώρηση από τον Γράμμο στις 29 Αυγούστου μέχρι τον Δεκέμβρη του 1949. Ανταρτοομάδες παραμένουν στην περιοχή μέχρι το 1951.

Ο τρίχρονος ταξικός αγώνας του ΔΣΕ υπήρξε ηρωικός και μεγαλειώδης. Χιλιάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες, ακόμα περισσότεροι εξωκομματικοί, έδωσαν και την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών τους για να πάρει σάρκα και οστά η εποποιία του ΔΣΕ, πολεμώντας σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, περπατώντας μερόνυχτα, συχνά δίχως τροφή, πολλοί και ανυπόδητοι, στους πάγους και τις θύελλες.

Διδάσκει και διαπαιδαγωγεί η πάλη τους, μαζί με την πάλη των φυλακισμένων για τη δράση τους στις γραμμές του ΔΣΕ, καθώς και όλων εκείνων που τίμησαν τα όπλα του με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στις εξορίες ή στην πολιτική προσφυγιά.

Ο αγώνας του ΔΣΕ πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες άνισης ταξικής αναμέτρησης, γεγονός που καθιστά ακόμα μεγαλύτερη την ηθική, πολιτική αξία του ΔΣΕ και την παρακαταθήκη που κληρονόμησε στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος, στο ΚΚΕ.

Κι όπως λέει ο Φώτης Αγγουλές στο ποίημα του:

Στους συντρόφους που δεν γυρίσανε πίσω

 

Ας μην ήρθατε πίσω

κι ας μην φτάσατε πουθενά.

Ο δρόμος μας αρχινά

από ΄κει που ο δικός σας τελειώνει.

Μέσα στο κάτασπρο χιόνι

μια ματωμένη γραμμή το δρόμο μας δείχνει,

ας ρίχνει σκοτάδι τριγύρω η νύχτα, ας ρίχνει…

Ακολουθούμε πιστά τα ματωμένα σας ίχνη.

 

Τομεακή Επιτροπή Ξάνθης του KKE

 

Σχετικά Άρθρα

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top button