ΞΙΦΟΣ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
Γράφει ο Παναγιώτης Χόχολης

1. Γενικά

Όταν από τα αντρειωμένα χέρια του λαού, συγκεκριμένα του Ελληνικού λαού, κρατιέται γερά και με σιγουριά το αστραφτερό και κοφτερό ξίφος της «Δύναμης και της Ισχύος», τότε η ειρήνη, η ευημερία και η ευτυχία κυριαρχούν στην Πατρίδα μας, οι γόρδιοι δεσμοί σπαθίζονται και κόπτονται, οι δε ψοφοδεείς,υλακτόντες, ως πεινασμένοι λύκοι, εχθροί, ληθαργούν και λουφάζουν. Το σπαθί του Ελληνικού λαού και Στρατού το καθιστά αστραφτερό και κοφτερό, μια ευέλικτη, με στέρεα ερείσματα εθνική διπλωματία, στο πρόσωπο της οποίας δεν θα τολμούν να κλείνουν ξεδιάντροπα και προκλητικά τις όποιες πόρτες, πίσω από τις οποίες θα καραδοκεί και κρύβεται η απάτη, η εξάρτηση, η άρνηση, η υποβάθμιση και η υποτίμηση.

Αυτή η ξεκάθαρη, ισότιμη και αποδεκτή διπλωματία από άλλες χώρες δημιουργεί Συμμαχίες, αμοιβαίες φιλίες με τις χώρες αυτές, κοινά γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά και γεωοικονομικά συμφέροντα και αποτάσσει κάθε κηδεμονία, δουλεία, και σκλαβιά, τις οποίες ζήσαμε στο σκοτεινό ιστορικό παρελθόν.

Το ξίφος με την κοφτερότητά του, χαράσσει την σταθερή πορεία της διπλωματίας, από την άλλη δε, η διπλωματία ακονίζει και διατηρεί τη δύναμη της κόψης του ξίφους, έναντι κάθε θρασύδειλου επιδρομέα.

 

2. Ιστορική επιβεβαίωση
3. Από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας, κατά τους εμφυλίους, δυστυχώς, πολέμους μεταξύ πόλεων αλλά και ειδικά κατά τους Περσομηδικούς πολέμους, το ξίφος και η διπλωματία συνυπήρξαν.

Κατά τη Βυζαντινή όμως περίοδο, ειδικά στην εποχή της ισχύος και της Αυτοκρατορικής αίγλης και μεγαλείου της, η διπλωματία είχε το προβάδισμα του ξίφους και πολλές εχθρικές απειλές αντιμετωπίστηκαν  στο πεδίο της διπλωματίας και όχι σε αυτό της μάχης. Το Βυζάντιο επιβίωνε και πολεμώντας τους εισβολείς και κυρίως  στρέφοντας τον έναν εναντίον του άλλου.

2. Βαλκανικοί Πόλεμοι

Προ της Επανάστασης του 1821, ο Ρήγας Φεραίος, είχε οραματισθεί την ένωση όλων των Βαλκανικών λαών, για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, (Θούριος του Ρήγα). Γίναμε ελεύθερο κράτος μετά το 1821, ένα κράτος όμως χωρίς να έχει ζωσμένο το ξίφος του και με διπλωματία «κραυγών και αλαλαγμών του λαού του» και έτσι οδηγήθηκε, το κράτος αυτό ηττημένο και ταπεινωμένο στο «Μαύρο 97».

Το 1891, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Χαρίλαος Τρικούπης, επισκέφθηκε στη Σόφια τον Βούλγαρο Πρωθυπουργό ΣτέφανΣταμπολόφ, (πρώτη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού, από συστάσεως του Βουλγαρικού κράτους, την 5^η Οκτωβρίου 1908) για να του ζητήσει τη σύναψη Συμμαχίας, όλων των χριστιανικών κρατών του Αίμου κατά της Τουρκίας.  Ο Σταμπολόφ όμως μη έχοντας ακόμη απογαλακτιστεί από το πικρό γάλα της τουρκικής τυραννίας και δουλείας, καθώς και απαλλαγεί από το βαρύ ζυγό της οθωμανικής δεσποτείας, κατά τη διάρκεια της συνομιλίας του με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, σε διπλανό δωμάτιο, με την πόρτα μισοανοικτή, είχε τοποθετήσει, κρυφά, Τούρκο ακροατή, την δε επομένη έσπευσε στην Κωνσταντινούπολη για να ενημερώσει σχετικά τον Σουλτάνο.

Μετά την επανάσταση, του 1909 (Γουδί) και τη Δεύτερη Αναθεωρητική Βουλή, ο Βενιζέλος, ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας, με την αστείρευτη διπλωματική του δεινότητα, προβλέπει ότι μόνο ο συνασπισμός των βαλκανικών κρατών θα επέλυε το Ανατολικό ζήτημα και ότι η Ελλάδα μόνη της δεν ήταν δυνατό να μονομαχήσει με την Τουρκία. Ενώ η διπλωματία της Ελλάδας, είναι αξιοπρόσεκτος, ρεαλιστική και αποδεκτή από τους Βαλκανικούς λαούς, η ισχύς, το ξίφος της Ελλάδας αξιολογείται ότι είναι ¨στομωμένο¨, χωρίς κοφτερή οξύτητα και για τον λόγο αυτό, υπάρχουν έντονες αμφισβητήσεις για τη δυνατή σύναψη Συμμαχίας με την Ελλάδα. Ο Βενιζέλος επιτυγχάνει το ξίφος της Ελλάδας να γίνει κοφτερό, με αναδιοργάνωση και εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων και εκπροσωπούμενος από τον, τότε Λοχαγό Μηχανικού Ιωάν. Μεταξά, ο οποίος μετέβη στη Σόφια τη νύχτα της 31^ης Αυγούστου 1912 και παρουσία του Πρεσβευτή Πανά, υπογράφει τη «στρατιωτική σύμβαση» όπως αυτή σχεδιάστηκε από τον Βενιζέλο, με τις όποιες, δικαιολογημένες ασάφειες και αδυναμίες της, ως εκ των βουλγαρικών βλέψεων στη Μακεδονία και του παρατασσόμενουκατά πολύ υπέρτερου βουλγαρικού στρατού. Στις 4 / 17 Οκτωβρίου1912 κηρύσσεται ο πόλεμος κατά της Τουρκίας, με τη συντριβή του στρατού της σε όλα τα μέτωπα. Μετά τη λήξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, η Βουλγαρία διεκδικεί την ηγεμονία, μεταξύ των Συμμάχων της και αυθαίρετα ζητά να της παραχωρηθούν όλα τα απελευθερωθέντα εδάφη, όπως καθόριζε η Συνθήκη Αγίου Στεφάνου (1878). Η Ελλάδα αρνείται να απεμπολήσει τα δικαιώματά της σε Μακεδονία και Θράκη, συνάπτει Συμμαχία στις 19 Μαΐου 1913 με τη Σερβία και την 19^ηΙουνίου 1913 αντεπιτίθεται στη Βουλγαρία. Για την ανάπτυξη του υπ’ όψη θέματος αναφέρεται ότι ο Ελληνικός Στρατός προελαύνει στη Δυτική Θράκη την 11^η έως 13^η Ιουλίου 1913 και φθάνει στη γέφυρα Κορνοφωλιάς Έβρου, όπου συναντιέται με τον, από Ανατολική Θράκη προελαύνοντα Τουρκικό στρατό.

Με τη Συνθήκη Βουκουρεστίου, 10 Αυγούστου 1913, η Δυτική Θράκη παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία και στη συνέχεια με ειδική συμφωνία Βουλγαρίας και Τουρκίας, τα οριστικά σύνορά τους, μεταφέρθηκαν από Κορνοφωλιά, στο ποτάμι Μάνδρας (ποτιστικό Ρέμα) – Πρωτοκκλήσιο- Μικρό Δέρειο.

3. Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (έναρξη Ιούλιος 1914)

Με τις πρώτες νίκες των Γερμανών, κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Δυτικό (Γαλλία) και Ανατολικό Μέτωπο (Ρωσία), καθώς και της προσχώρησης της Τουρκίας στη Συμμαχία των Κεντρικών Αυτοκρατοριών (Νοέμβριος 1914), η Ρωσία βρίσκεται εγκλωβισμένη ανάμεσα στη Βαλτική Θάλασσα και τα Στενά των Δαρδανελλίων. Η Αγγλία και η Γαλλία επιλέγουν για να βοηθήσουν τη Ρωσία με το να εκπορθήσουν  τα Στενά των Δαρδανελλίων και να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη.

Τον σκοτεινό διπλωματικό πόλεμο, πλήρη ραδιουργιών και δολοπλοκιών, ο οποίος διεξαγόταν στην Κωνσταντινούπολη, στα πρεσβευτικά σαλόνια των πρεσβειών, των αντιμαχόμενων παρατάξεωνκαι των Νεότουρκων, περιγράφει με πλήρη σαφήνεια και ρεαλιστικότατα ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου «H. Morgenthau», στο σύγγραμμά του «ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ» σελ. 189 «Η Βουλγαρία βγαίνει στο σφυρί». Συγκεκριμένα αναφέρει ότι Γερμανός αξιωματούχος του αποκάλυψε: «Δεν μπορούμε να κρατήσουμε τα Δαρδανέλλια χωρίς τη στρατιωτική υποστήριξη της Βουλγαρίας». Στη συνέχεια δε, σχολιάζει ο εν λόγω Πρέσβης ¨Κύριος στρατηγικός στόχος των Γερμανών ήταν ο έλεγχος λειτουργίας υπέρ αυτών και των Τούρκων, της σιδηροδρομικής γραμμής Βαγδάτης – Κωνσταντινούπολης – Βερολίνου (Όριαν Εξπρές)¨. Αυτό θα επιτυγχανόταν με τη συμμαχία Τουρκίας – Βουλγαρίας – Γερμανίας, οπότε η Κωνσταντινούπολη θα γινόταν προάστιο του Βερολίνου και τα εφόδια θα έρρεαν άφθονα στην Τουρκία και ειδικά τα κανόνια  «Κρουπ».

Εάν η Βουλγαρία δε, δεν εντασσόταν με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες και Τουρκία αλλά με την ΑΝΤΑΝΤ, ο τότε ισχυρός στρατός της Βουλγαρίας 500.000 καλά εκπαιδευμένων στρατιωτών, θα εστρέφετο κατά της Κωνσταντινούπολης, η Τουρκία θα κατέρρεε, η Ρωσία, θα ήταν δυνατό, μέσω Δαρδανελλίων – Εύξεινου Πόντου, να ενισχυθεί και ο πόλεμος θα συντομευόταν κατά δύο χρόνια και το τσαρικό καθεστώς, πιθανώς να μην καταλυόταν από τους Μπολσεβίκους των Σοβιέτ.

Η Βουλγαρία διαπραγματευόταν και με τις δύο πλευρές και θα τασσόταν με την πλευρά εκείνη η οποία θα της προσέφερε περισσότερα ανταλλάγματα. Τη συμμαχία της Βουλγαρίας την επιζητούσε περισσότερο η Τουρκία, η οποία θα βρισκόταν στο στάδιο της κατάρρευσης, εάν η Βουλγαρία με την Ελλάδα συμμαχούσαν, οπότε η Τουρκία «θα πιανόταν στα σκέλη μιας λαβίδας» (σελ. 204).  Προ του κινδύνου αυτού, έναντι των υποσχεθέντων ανταλλαγμάτων  η Τουρκία παραχώρησε στη Βουλγαρία, ως προκαταβολή το πιο πάνω αναφερθέν τμήμα της Δυτικής Θράκης, μεγάλης στρατηγικής αξίας, από Μάνδρα (Ποτιστικό Ρέμα) – Μικρό Δέρειο μέχρι Κάραγατςκαι δυτικά προάστια Ανδριανουπόλεως.

Μετά την αποτυχία εκπορθήσεως των Δαρδανελλίων από τους Αγγλογάλλους, ανοίγεται νέο μέτωπο πολέμου στα Μακεδονικά υψίπεδα. Με ιταμή απαίτηση των Γερμανοβουλγάρων παραδίδεται (1916), αμαχητί το οχυρό Ρούπελ, από την κυβέρνηση Σκολούδη, Βασιλιά Κωνσταντίνο και Ιωάννη Μεταξά. Οι Βούλγαροι κατακλύζουν και σκλαβώνουν την Ανατολική Μακεδονία και το Δ’ Σώμα Στρατού (έδρα Καβάλα), αιχμαλωτίζεται, κατά ατιμωτικό τρόπο, και μεταφέρεται στο Γκέρλιτς της Γερμανίας.

Αυτό το οποίο έγινε το 1916, επαναλαμβάνεται και το 1941 και πίσω από τους Γερμανούς, ως αιμοβόρες ύαινες, ακολουθούν οι Βούλγαροι, οι οποίοι και πάλι σκλαβώνουν και αιματοκυλούν την Ανατολική Μακεδονία και Δυτική Θράκη (Δράμα, Δοξάτο, Καρυόφυτο κλπ).

3. Διαπιστώσεις – συμπεράσματα
4. Αναθεωρητισμός Βουλγαρίας

Η Βουλγαρία από της συστάσεώς της ως ανεξάρτητου κράτους (5 Οκτωβρίου 1908), αποτέλεσε και αποτελεί ένα διαχρονικό παράγοντα ο οποίος επηρεάζει καταλυτικά την αμυντική οργάνωση της Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης. Τον αναθεωρητισμό της Βουλγαρίας ο οποίος ξεκίνησε από τις εδαφικές παραχωρήσεις της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (1878), η Ελλάδα τον αντιμετώπισε κατά περίπτωση, με ανάλογους διπλωματικούς και στρατιωτικούς σχεδιασμούς, όπως του Βενιζέλου 1912-1913 (Βαλκανικοί Πόλεμοι), 1914-1918 (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος) καθώς και του Ιωάννη Μεταξά έπος 1940-41.Το αμυντικό πρόβλημα αυτό, της Ελλάδας, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τέθηκε, μαζί με τα άλλα εθνικά θέματα (Κύπρος, Β. Ήπειρος και Δωδεκάνησα) από τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας Παν. Τσαλδάρη, την άνοιξη του 1946 στη συνδιάσκεψη ειρήνης Παρισίων. Συγκεκριμένα η Ελλάδα ζητούσε τον διπλασιασμό του εύρους της εδαφικής ζώνης της προς βορρά, από τη Βουλγαρία, μέχρι κοιλάδα ΑΡΔΑ ποτ. από αυτή που υφίστατο τότε και υφίσταται και σήμερα, δηλαδή από Αιγαίο μέχρι ελληνοβουλγαρικά σύνορα. (Απόκτηση,αναγκαιούντος¨Αμυντικού Βάθους¨). Τα αιτήματα της Ελλάδας με παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης και Αγγλίας απορρίφθηκαν εκτός αυτού της Δωδεκανήσου.

2. Επικεντρώνουμε τις κρίσεις και εκτιμήσεις μας, στις διπλωματικές επαφές και σχέσεις μας με όλους τους Βαλκάνιους γείτονες μας και ιδιαίτερα με τη Βουλγαρία (πλέον των 110 ετών), λόγω της συνοριακής γειτνίασής της με τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας και ειδικά της Δυτικής Θράκης και της άμεσης, θα λέγαμε καταλυτικής, επίδρασής της, στους αμυντικούς σχεδιασμούς της Ελλάδας λόγω και των προαναφερθέντων υπερφίαλων αναθεωρητικών θέσεων της Βουλγαρίας κατά το παρελθόν. Ένας ακόμη λόγος είναι ο Στρατηγικός Σχεδιασμός της Ελλάδας, την παρούσα περίοδο, παρά την διπλωματική αδράνεια ετών και την επαναλειτουργία των διπλωματικών διαύλων στα Βαλκάνια και ειδικά με Βουλγαρία σε όλους τους τομείς, μη αποκλειόμενων και εκείνων, της συνάψεως ειδικών Συμμαχιών, μέσα στην όντως υπάρχουσα Συμμαχία του ΝΑΤΟ, το οποίο δεν εξασφαλίζει τις ιδιαιτερότητες της αμυντικής σχεδίασης των μελών του και συγκεκριμένα της Ελλάδας, για την ώρα, από τους Οθωμανικούς Αυτοκρατορικούς μεγαλοϊδεατισμούς της Τουρκίας. Επιβεβαίωση των πιο πάνω είναι η πρόσφατη επίσκεψη στη Σόφια (14 Δεκεμβρίου 2021) του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, στον νεοεκλεγέντα Πρωθυπουργό της Βουλγαρίας ΚίριλΠέτκοφ (η πρώτη επίσκεψη επισήμου ξένης χώρας). Τονίζεται ότι η επίσκεψη Μητσοτάκη στη Σόφια είναι η Τρίτη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού από συστάσεως του Βουλγαρικού Κράτους (5 Οκτωβρίου 1908), η πρώτη ήταν του Χαρίλαου Τρικούπη το 1891 και η δεύτερη και ουσιαστική του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1975.
3. Η επίσκεψη Κωνσταντίνου Καραμανλή στη Σόφια, τον Ιούλιο του 1975 και η εγκάρδια αμοιβαία συνεννόηση, κατά τη συνάντησή του, με τον ρεαλιστή περί τα βαλκανικά δρώμενα, κομμουνιστή ηγέτη ΤόντορΖίβκοφ, αποσκοπούσε στην εξασφάλιση – προστασία των βορείων συνόρων της Ελλάδας, στη Δυτική Θράκη, σε έναν ενδεχόμενο πόλεμο, με την Τουρκία, λόγω και της υφιστάμενης έντασης ως εκ της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, το 1974. Η επίσκεψη Καραμανλή στη Σόφια αποτέλεσε την αρχή μιας αποδοτικής και αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας, κατά διαστήματα, των δύο χωρών, Ελλάδας – Βουλγαρίας. Ειδικά δε κατά, την ελληνοτουρκική κρίση τον Μάρτιο 1987, με την σχεδιαζόμενη έξοδο του Σισμίκ στο Αιγαίο για έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Ο τότε Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, έδωσε εντολή να «πληγεί το Σισμίκ», όταν θα παραβίαζε την ελληνική υφαλοκρηπίδα, ενώ άμεσα έστειλε τον τότε Υπουργό Εξωτερικών, Κάρολο Παπούλια, για να συναντήσει τον Ζίβκοφ (εφαρμογή Σχεδίου Ζίβκοφ). Ο διπλωματικός αυτός ελιγμός αιφνιδίασε ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Τουρκία, το Σισμίκ δεν απέπλευσε και μια πιθανή ελληνοτουρκική σύγκρουση αποφεύχθηκε. Την Τουρκία από την εποχή των Νεότουρκων (1914) την απασχολούσε και την απασχολεί η «Λαβίδα Ελλάδας – Βουλγαρίας» κατά τον Morgenthau, στο υπογάστριο της Τουρκίας δηλαδή την Ανατολική Θράκη – Κωνσταντινούπολη – Στενά. Έναντι της απειλής αυτής η Τουρκία επικαλείται το «Μουσουλμανικό Τόξο» αρχόμενο από Βουλγαρία – Ελλάδα – Σκόπια – Μαυροβούνιο – Κόσσοβο – Σερβία – Βοσνία-Ερζεγοβίνη και καταλήγει στην Αλβανία, ενώ υποβολιμιαίωςπαραβλέπει το «Ορθόδοξο – Χριστιανικό Τόξο» πολυπληθέστερο και πολύ ισχυρότερο του αντίστοιχου «Μουσουλμανικού». Το «Ορθόδοξο – Χριστιανικό Τόξο» λόγω αλληθωρισμού προς Τουρκία κάποιων Βαλκανικών κρατών, τελεί «εν υπνώσει» και δεν αντιλαμβάνεται ότι, μετά από τα θωπεύματα και εναγκαλισμούς, του «αιμοβόρου λύκου» επακολουθεί ο κατασπαραγμός, του θύματος. Η ιστορία διδάσκει. Τα Βαλκάνια ενωμένα απώθησαν τους δυνάστες Τούρκους το 1912-1913, μήπως επιβάλλεται και σήμερα να πράξουν το ίδιο; απωθώντας τους Τούρκους εκτός Βαλκανίων;
4. Προσωπική εκτίμηση, η οποιαδήποτε σχεδίαση, επιχειρησιακή, της Ελλάδας στη Δυτική Θράκη είτε είναι αμυντική, είτε ιδιαίτερα επιθετική, γιατί όχι; εξαρτάται και πρέπει να συνεξετάζεται με τη στάση της Βουλγαρίας (ουδέτερη, ευμενώς ουδέτερη, συμμαχική, εχθρική, καιροσκοπική). Επειδή η Βουλγαρία είναι ευάλωτη στα φιλοδωρήματα (ως εκ της Ιστορίας), εάν η Τουρκία της υπόσχεται έξοδο στο Αιγαίο, μέσω της Δυτικής Θράκης, εμείς της υποσχόμαστε, ευρύτερη έξοδο, μέσω της Ανατολικής Θράκης και παράλληλα συμμετοχή της στην Πανορθόδοξη διεθνοποίηση Κωνσταντινούπολης, Αγίας Σοφίας, Στενών (όπως το είχε προτείνει ο Βενιζέλος στους Συμμάχους στο 1915),όχημα στις Ρωσικές απαιτήσεις).

Θα αναρωτηθεί κάποιος, γίνονται αυτά μέσα σε μια Συμμαχία του ΝΑΤΟ; Απαντούμε: Έχουν γίνει τόσα πολλά (αποχώρηση από Αφγανιστάν, Ναγκόρνο Καραμπάχ, Ιράκ, Συρία, Λιβύη, παλαιότερα διάλυση Γιουγκοσλαβίας, δημιουργία Κοσσόβου, προσάρτηση από Ρωσία της Κριμαίας, εισβολή στην Κύπρο 1974, πρόσφατη Ουκρανική κρίση κλπ), γιατί να μη γίνει και το πιο πάνω σχολιαζόμενο; «Ο θάνατός σου η ζωή μου» λέει η ψυχρή λογική, την οποία ας την ακολουθήσουμε για την επιβίωση του Ελληνισμού. «Ο κόμπος έχει φθάσει στο χτένι», δεν πρέπει να ανεχτούμε άλλες υποχωρήσεις, εξευτελισμούς, εξαναγκασμούς.

5. Έμμετρος Επίλογος

• Μάνα μας Ελλάδα, πληγωμένη, ματωμένη, από τις μάχες τις πολλές, πανώρια σε θωριά, κόρη της γης, συνέχισε, όργωνε, σπέρνε, θέριζε το στάχυ της δόξας και τιμής, είναι της μοίρας προσταγή.
• Με ευέλικτη διπλωματία και ξίφος κοφτερό, δαμάζεις τους εχθρούς σου και πάντα πας ΕΜΠΡΟΣ.
• Τα κράτη τα Βαλκανικά, η ιστορία επιτάσσει, να αφυπνιστούν, να συμμαχήσουν, να ενωθούν, να ενωθούν, αν θέλουν μακρυά από Τούρκικη τυραννία και δεσποτεία, ελεύθερα να ζούν.
• Η ελπιδοφόρα (sic) Συμμαχία μας ΝΑΤΟ, αναπάντεχα βιγλίζει τις Ρωσικές στέπες του Βορρά, και αδιάφορα σφυρίζει ότι τα κράτη τα Βαλκανικά, γίνουν πάλι λεία και Τουρκική βορά.
• Τουρκία και Ρωσία, παρά την έχθρα την παλιά, θερμά σφιχτοαγκαλιάζονται, ενώ το ΝΑΤΟ, ο άγρυπνος φρουρός, μακαρίως ενυπνιάζεται για το ποιός φίλος, ποιός εχθρός;

 

Αντιστράτηγος ε.α.

Παναγιώτης Χόχολης

Επίτιμος Διοικητής

Ανωτάτης Σχολής Πολέμου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

• Τα Μυστικά του Βοσπόρου, H. Morgenthau, Πρεσβευτή Κωνσταντινούπολης ΗΠΑ
• ΒΗΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 2 Ιανουαρίου 2022
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΝΕΑ