“ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ”
Γράφει ο Παναγιώτης Χόχολης, Αντιστράτηγος Ε.Α. , Επίτιμος Διοικητής Ανώτατης Σχολής Πολέμου
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ (Συντάχθηκε 25 Αυγούστου 2021)
- Ιστορική – Οικολογική Θέση της Ελλάδας
Η Ελλάδα, όπως η μακρόχρονη και πολυκύμαντη ιστορική διαδρομή της, το επιβεβαιώνει, βρίσκεται σε μια καίρια γεωπολιτική και γεωστρατηγική θέση. Είναι ένα βασικό, καθοριστικό σταυροδρόμι, όπου συναντιώνται, οι τρείς Ήπειροι της Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, καθώς και οι περιβρέχουσες αυτές θάλασσες, όπως κυρίως η Μεσόγειος με τον Εύξεινο Πόντο, Προποντίδα, Ερυθρά θάλασσα, μέχρι και τον Ατλαντικό ωκεανό.
Ως εκ της θέσεως αυτής, η Ελλάδα βίωσε καθοριστικά, συγκλονιστικά, ανά τους αιώνες, γεγονότα, τα οποία συνεχίζουν να αναλύουν μελετούν, οι ιστοριοδίφες, μελετητές, γεγονός όμως το οποίο δεν είναι της παρούσης. Σήμερα κατά τρομακτικό, καταιγιστικό τρόπο, στην περιοχή μας, αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη, πλανάται, το φάσμα της κλιματικής αλλαγής, ως εκ του φαινομένου του θερμοκηπίου και της άναρχης αύξησης της θερμοκρασίας. Από αρκετού χρόνου πριν, αρμόδιοι επιστήμονες, μελετητές, είχαν επισημάνει και προειδοποιήσει για την επερχόμενη καταστροφική λαίλαπα, ακραίων καιρικών φαινομένων, ενώ οι αρμόδιοι παγκόσμιοι ηγέτες, μέσα σε ένα ανταγωνιστικό κλίμα ισχύος, κάθε μορφής και κυρίως της βιομηχανικής ανάπτυξης, εκώφευαν εγκληματικά. Δυστυχώς, μετά έναν απρόβλεπτο αιφνιδιασμό των επιστημόνων μελετητών και του συνόλου του πληθυσμού του πλανήτη, οι οποίες χρονικές προβλέψεις, βίαια ανατράπηκαν και τα μελλούμενα, να συμβούν, ακραία καιρικά φαινόμενα, τα ζούμε ήδη, την παρούσα περίοδο, να απελαύνουν, έντονα και καταστροφικά, με αυξανόμενη ένταση. Οι επιστημονικές μελέτες και αναλύσεις, έχουν προβλέψει, ότι τα όποια μέτρα και αν ληφθούν, για τον περιορισμό των ρύπων, κυρίως CO2, μεθανίου και άλλων βλαβερών εκπομπών, έστω και με γοργό ρυθμό, θα περάσουν πολλά χρόνια, ίσως αιώνας, για να γίνουν εμφανή τα θετικά στοιχεία της αποθέρμανσης του πλανήτη. Κατόπιν αυτού, είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίσουμε να επιβιώνουμε, μέσα σε αυτό το παγκόσμιο κλίμα των ακραίων καταστρεπτικών καιρικών φαινομένων. Ειδικά για την ευρύτερη περιοχή μας, η οποία περιλαμβάνει, όλες τις από την Μεσόγειο θάλασσα, βρεχόμενες χώρες, υφίστανται τις αρνητικές κλιματικές επιπτώσεις της Ερήμου της Σαχάρας, οι οποίες προδικάζουν, σε περιπτώσεις έξαρσης βίαιων κλιματικών φαινομένων, συνθήκες ερημοποίησης, περιοχών, των χωρών αυτών. Η κλιματική αλλαγή επιφέρει λιώσιμο των πάγων αρκτικής, ανταρκτικής, Γροιλανδίας, άνοδο της στάθμης της θάλασσας, άνοδο θερμοκρασίας, περισσότερους και μεγαλύτερης διάρκειας καύσωνες, μείωση βροχοπτώσεων, ξηρασία, ραγδαίες καταιγίδες, με πλημμυρικά φαινόμενα, χαλαζοπτώσεις, κεραυνοπτώσεις, κ.λπ. Μέχρι πρότινος, η εκ της βιομηχανίας και των παραγώγων αυτής ρύπανσης, είχε κατά το μάλλον και ήττον τοπικό χαρακτήρα και κυρίως στα βιομηχανικά κέντρα. Τώρα όμως λόγω της αύξησης του πληθυσμού και της ανάπτυξης μεγάλων αστικών κέντρων και παράλληλα επέκτασης των βιομηχανικών δραστηριοτήτων, το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν κάνει διακρίσεις, ως εκ τούτου δε η Σιβηρία καίγεται και η Βραζιλία παγώνει. Η σταδιακή εξαφάνιση ειδών ζωής, ως εκ της ρύπανσης του πλανήτη θα οδηγήσει τον άνθρωπο, αγωνιωδώς, να επιδιώκει, να επιβιώσει, σε ένα άξενο για αυτόν περιβάλλον (πλανήτη). Από αρχαιοτάτων χρόνων, τόσο ο Πλάτων, όσο και ο Ιπποκράτης, ομιλούν περί οικολογικής ισορροπίας για την διατήρηση της Υγείας του ανθρώπου. Κάποιοι επιστήμονες και ειδικοι κλιματολόγοι, όπως προαναφέρθηκε, πριν από 50 και πλεον χρόνια, είχαν αρχίσει, έντονα να ανησυχούν και να επιδιώκουν να αφυπνίσουν συνειδήσεις, για την επερχόμενη κλιματική λαίλαπα. Κάποιοι άλλοι επιχειρούσαν να εφησυχάσουν, ότι τα όσα συμβαίνουν ανάγονται σε μια περιοδικότητα φαινομένων, του κλίματος του πλανήτη. Οι δεύτεροι με τα όσα ακραία φαινόμενα, ζήσαμε, συνεχίζουμε να ζούμε και θα ζούμε, διαψεύστηκαν. Μελέτες χρονοδιαγράμματα έχουν εκπονηθεί και συνεχίζουν να εκπονούνται. Αναμένουμε να ιδούμε πότε θα υλοποιηθούν για την επιβίωση των επερχόμενων διαδόχων γενεών, αφού εμείς, είμαστε, χρονικά, υποχρεωμένοι να ζούμε, δυστυχώς, μέσα στην δύνη, των εν εξάρσει, υφιστάμενων ακραίων κλιματικών, αλλαγών, καταστροφών.
- Αντιμετώπιση της “Φωτιάς” ως ενός επελαύνοντος Εχθρού
Οι πρόσφατες σαρωτικές, εφιαλτικές καταστροφικές πυρκαγιές στις περιοχές Βαρυπόμπης, Πάρνηθας, Βόρειας Μάνης, Αιτωλοακαρνανίας, Γρεβενών, Κοζάνης, Βερμίου, Κονίτσας, Ρόδου, Βιλίων, Κερατέας και άλλων περιοχών της Ελλάδας της οποίας, ο χαρακτηριστικά γαλάζιος Ουρανός της, όπως τον αποκάλεσε, ο διάδοχος της Αγγλίας, ενώ δάκρυζε, πρίγκιπας Κάρολος, έγινε “σκοτεινός και κόκκινος”. Την καταστροφή αυτή, με ποταμούς δακρύων θρήνησε όλος ο Ελληνικός λαός και απαιτεί να γίνουν, όσα προ της εκδήλωσης, της πύρινης λαίλαπας, έπρεπε να έχουν γίνει και δεν έγιναν. Ίσως αν είχαν κάποια γίνει, η συμφορά να μην ήταν τόσο μεγάλης εκτάσεως. Μέσα στον απέραντο ωκεανό, προτάσεων αποφάσεων των αρμόδιων και μη, για τον περιορισμό στο μέλλον ή την τιθάσευση, των εκ της κλιματικής αλλαγής, επερχόμενων καταστροφών και ειδικά των πυρκαγιών, προσθέτουμε, ως δακρυρροούσες σταγόνες, τις σχετικές προτάσεις μας.
α. Επιτελική Σχεδίαση
Η επιτελική σχεδίαση, για την αντιμετώπιση των εκ της κλιματικής αλλαγής, επελαυνουσών πυρκαγιών, λόγω του μεγάλου αριθμού προβλημάτων που δημιουργούνται (ασφάλεια ζωής, διάσωση περιουσιών, δασικού πλούτου) και του τόσου μεγάλου αριθμού εμπλεκόμενων φορέων , σχεδόν όλου του φάσματος της κρατικής Διοίκησης περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, χαρακτηρίζεται, ουτοπιστική ασυντόνιστη, και αντιδεοντολογική, γεγονός το οποίο δυστυχώς γίνεται εμφανές, όχι κατά την μελέτη σύνταξη των σχεδίων κατά των πυρκαγιών, όπου μπορεί να λέγεται και γράφεται οτιδήποτε, από τον οποιονδήποτε εμπλεκόμενο χειριστή-φορέα, αλλά προ και κατά την εκδήλωση των πυρκαγιών με την μορφή πύρινης, σαρωτικής λαίλαπας, όπως τη ζήσαμε πρόσφατα. Εκτιμούμε ότι, η “φωτιά”, επιβάλλεται, κατά την άποψη μας, κατά την σύνταξη σχετικών επιτελικών πυροσβεστικών σχεδίων, να αντιμετωπίζεται, ως ένας επελαύνων ύπουλος καταστρεπτικός εχθρός, ο οποίος θα “κτυπήσει” αιφνιδιαστικά εκεί, που δεν τον περιμένουμε. Τα μέτρα, τα οποία λαμβάνουμε κατά την εμφάνιση, αιφνιδιαστικά της πυρκαγιάς, δεν τα έχουμε σχεδιάσει και τα αναζητούμε, εκείνη την στιγμή, κατά την οποία, αυτή βρίσκεται προ των πυλών ή έχει εισέλθει, εντός αυτών και κατακαίει τα πάντα, αφού η επιβαλλόμενη, τονίζεται και πάλι, προγενέστερη και προληπτική, σε βάθος χρόνου, όσο αυτό είναι, δυνατό, δέσμη μέτρων, δεν ελήφθη Έγκαιρα. Στην άμυνα περιοχής, προ της εμφανίσεως του εχθρού, πυρετωδώς, σε βάθος μακρού χρόνου, όσο οι συνθήκες το επιτρέπουν, λαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα, τα οποία μια αμυντική οργάνωση περιοχής επιβάλλει. Ενδεικτικά (χαρακώματα, αποψιλώσεις για πεδία βολής, εμπόδια, τμήματα, επιτήρησης, κάλυψης-ασφάλειας και ουκ εστί τέλος). Το ίδιο πρέπει να γίνεται και με τον “εχθρό-φωτιά”, πριν αυτός εμφανιστεί. Δεν θα ήταν υπερβολή αλλά επιτακτική ανάγκη, εν μέσω χειμώνος, και με τα χιόνια ακόμα, χωρίς διακοπή, σύμφωνα, με καταρτισθέν ήδη πρόγραμμα, να ενεργούμε, για την δημιουργία εμποδίων αναχωμάτων καταστολής των πυρκαγιών (Ζώνες πυροπροστασίας, αποψιλώσεις, βάνες πισίνες, δεξαμενές νερού, άγρυπνη συνεχής επιτήρηση επί 24ώρου βάσεως, ειδικά το θέρος κλπ) και να μη περιμένουμε, όταν εμφανιστούν οι φωτιές το καλοκαίρι, να δούμε τι θα κάνουμε. Με δύο λόγια, η οργάνωση πυρόσβεσης να γίνεται όχι μόνο εποχιακά αλλά ετήσια χωρίς διακοπή. Εδώ θα θέλαμε να προτείνουμε, κάποιοι Αξιωματικοί του Πυροσβεστικού Σώματος, όπως συμβαίνει με της Αστυνομίας, όπως το έχω ζήσει, ως Διοικητής της Ανώτατης Σχολής Πολέμου, την περίοδο, όπου διδάσκονται τα “επιτελικά” να φοιτούν στην Ανώτατη Σχολή Πολέμου, νυν Διακλαδική, με κάποια διαφοροποίηση της διδακτέας ύλης, επί του αντικειμένου των πυρκαγιών.
β. Οργάνωση – Δομή Μονάδων Πυρόσβεσης
Μετά από βασανιστική μελέτη και των τραυματικών εμπειριών των πρόσφατων, αλλά και του παρελθόντος (Μάτι) πυρκαγιών, επιβάλλεται, η χερσαία έκταση της Ελλάδας να επιμεριστεί σε πυροσβεστικές περιφέρειες, λαμβανομένων υπ’ όψη των διασωμένων ορεινών Όγκων, της υφιστάμενης από απόψεως χλωρίδας, βλάστησης, των εντός δασικών εκτάσεων οικισμών, άναρχων και μη, των υφιστάμενων ορεινών δρομολογίων και των κάθε είδους προσβάσεων, καθώς και πάρα πολλών άλλων παραγόντων, όπως των τοπικών μικροκλιμάτων, θερμοκρασιών κλπ. Οι πυροσβεστικές περιφέρειες, θα πρέπει να ενταχθούν, σε μια αυστηρή ιεραρχική και Διοικητική εξάρτηση και να λειτουργούν, ως Στρατιωτικοί Σχηματισμοί, αλλά και Μονάδες, όπου αυτό επιβάλλεται, τηρουμένων των αρχών της συλλογής πληροφοριών, σχετικά με τις πυρκαγιές, τη συνεχή ενιαία εκπαίδευση-απασχόληση του πυροσβεστικού προσωπικού και μέσων, την τήρηση συνεχούς κατά περιοχή Τμημάτων πυρασφάλειας, περιφερειακών εφεδρειών, αλλά και στρατηγικών και δυνατότητα παροχής συνδρομής σε γειτονικές και μη πυροσβεστικές περιφέρειες κλπ.
γ. Εναέρια Πυροσβεστικά Μέσα
Όπως υποδείχτηκε, στην κατάσβεση των πυρκαγιών, κύριο και αποφασιστικό ρόλο έχουν τα εναέρια μέσα και ειδικά στην Ελλάδα, λόγω αδυναμίας προσεγγίσεως των επίγειων Δυνάμεων, στους ορεινούς δασωμένους όγκους της. Επιβάλλεται η οπωσδήποτε προμήθεια είτε δια αγοράς, είτε δια ενοικιάσεως των αναγκαιούντων πυροσβεστικών μέσων, με την επιβαλλόμενη εν ανάγκη, φορολογική ρήτρα για τον κάθε Έλληνα και Ελληνίδα αξίας δύο-τριών καφέδων ετησίως, για να μη γίνει η Ελλάδα, μια “Ολόμαυρη Ράχη”, κατά τον Σολωμό και κρανίου τόπος κατά τις γραφές. Σχετικά με τους επιπλέον πιλότους, οι οποίοι θα απαιτηθούν, αυτοί θα προέρχονται, από την Πολεμική Αεροπορία, όταν οι επιχειρησιακές ανάγκες της, το επιτρέπουν, αλλά και από την πολιτική αεροπορία, δια επιστρατεύσεως.
δ. Άλλα στοιχεία που αφορούν στην Πρόληψη Πυρκαγιών
Καθορισμός εβδομάδων Αναδάσωσης, κατά την περίοδο της άνοιξης, καθώς και πυρόσβεσης, πλέον του συνόλου του έτους, στις αρχές του καλοκαιριού, με τη συμμετοχή, καθοριζόμενων ηλικιών Ελληνίδων και Ελλήνων, μιας ημέρας, ανά εβδομάδα, (Άνοιξης, Καλοκαιριού), είτε με προσωπική παρουσία συμβολή, είτε με την πληρωμή ημερησίας αποζημίωσης, εργάτη.
-Κατοχύρωση, ως δημόσίας έκτασης και της τελευταίας σπιθαμής καμμένης γης δημόσιου, από καραδοκούντες οικοπεδοφάγους.
-Δίωξη για κακουργηματικές πράξεις των εμπρηστών και ανάλογη δήμευση της περιουσίας τους.
-Επίτευξη νομοτελειακής ισορροπίας και αρμονίας, για τους νόμους διάφορων φορέων, π.χ. Τα Δασαρχεία απαγορεύουν και με την επιβολή προστίμων ακόμη, την κοπή κλαδιών, δένδρων κλπ, μέσα σε ιδιόκτητους χώρους (αυλές, κήπους, οικόπεδα κλπ) και παρεμποδίζουν έμμεσα την αποψίλωση, την οποία, επιβάλλει, ως προληπτικό μέτρο, το πυροσβεστικό Σώμα.
-Όταν Δασαρχεία και Πυροσβεστικό Σώμα, εναρμονιστούν πρακτικά και νομοθετικά, για την επιβαλλόμενη αποψίλωση ιδιωτικών και δημόσιων εκτάσεων και χώρων, τα υλικά αποψιλώσεως να μεταφέρονται, από τους αρμόδιους ιδιοκτήτες, σε προκαθορισμένους εγγύς χώρους, όπου θα καίγονται από το πυροσβεστικό Σώμα, ελεγχόμενα, Απαγορευτεί η καύση τους, σε οποιοδήποτε, άλλο χώρο. Επανεξεταστούν οι περιπτώσεις, όπου ιδιοκτήτες εκτάσεως λόγω της μη καλλιέργειας τους και της βλάστησης εντός αυτών, αυτοφυών δένδρων, έχουν περιέλθει στην αρμοδιότητα των Δασαρχείων και παραμένουν χωρίς την επιβαλλόμενη αποψίλωση τους, εύλεκτοι χώροι. Αυτό ισχύει σε πάρα πολλές περιοχές και κυρίως της Μάνης, όπου η καλλιέργεια της φτωχής και άγονης γης της, από την προ και μετά την επανάσταση του 1821, εποχή έθρεψε τους κατοίκους της, καθώς και τους διωκόμενους από τους Τούρκους από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Με την αστυφιλία, όμως και την αναζήτηση, άλλων τρόπων βιοπορισμού αργότερα οι εκτάσεις αυτές, έμειναν καλλιέργητες και έχουν καλυφθεί από αυτοφυή δένδρα, έλατα, βελανιδιές κλπ. και έχουν περιέλθει στην δικαιοδοσία των Δασαρχείων. Πολλοί ιδιοκτήτες, ενώ διεκδικούν τις εκτάσεις αυτές, δεν είναι δυνατό να τις αξιοποιήσουν. Μήπως πρέπει να προβλεφθεί, όχι μόνο να προστατέψουμε τα δάση, αλλά να αξιοποιούμε αυτά, ως πηγή πλούτου, με ελεγχόμενη, δραστική, υλοτόμηση τους; για να μη γίνονται βορά των πυρκαγιών;
ε. Αυτά τα ολίγα, από τα τόσα πολλά τα οποία επιβάλλεται να γίνουν, θέτουμε υπ’ όψη των αρμοδίων.
Παναγιώτης Χόχολης
Αντιστράτηγος Ε.Α.
Επίτιμος Διοικητής Ανώτατης
Σχολής Πολέμου
