Κοντεύει χρόνος με τις κάθε τύπου αναταράξεις της ζωής μας λόγω της πανδημίας.
Στο διάστημα αυτό, μέσα από τις στήλες του ΑΓΩΝΑ φροντίσαμε μέσα από το ΕΥΘΥΜΟΓΡΑΦΗΜΑ να σας παρέχουμε ευχάριστες νότες μέσα από την πλοκή του λόγου, τα γεγονότα με την εύθυμη παρουσίαση, με μυθοπλασία, τον παπαγάλο Gabriel, το Φλαμινγκο σόι του, άλλα κατά καιρούς θέματα από την καλή και την ανάποδη.
Ανάμεσα στα ευθυμογραφήματα ήταν και πολλά χρονογραφήματα.
Γι αυτά θα σας πω κάποια κατατοπιστικά λόγια σε 2 επιμέρους θεματικές ενότητες.
ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Ξεκινώ από τη γνωριμία με το Δημήτρη Ψαθά εντελώς τυχαία, κάποιο καλοκαιρινό απομεσήμερο σε παραλιακό καφέ του Αλίμου.
Μια παρέα γύρω στα 7 – 8 άτομα απολάμβαναν τις στιγμές.
Έτυχε να βρίσκομαι παραδίπλα.
Ζήτησα αν γίνεται να είμαι αυτήκοος μάρτυρας. Μου το επέτρεψαν μετά χαράς.
Εκείνη την εποχή μεσουρανούσαν ο Δημήτρης Ψαθάς στα ΝΕΑ, ο Φρέντυ Γερμανός στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.
Άκουσα τότε μια τόσο λακωνική ανάλυση για τις εφημερίδες, που δεν θα ξεχάσω ποτέ.
΄΄ Τρία είναι τα απαραίτητα στοιχεία κάποιας εφημερίδας τόνιζε ο εκ των κορυφαίων του είδους στην πατρίδα μας.
Το ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ, το ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ,και η ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ. Αυτά αποτελούν τον σκελετό.
Από εκεί και μετά συμπληρώνουμε ανάλογα με τα διαφέροντα, τους σκοπούς, τους συνεργάτες της εφημερίδας ΄΄.
Στην πόλη μας συνεργάστηκα κατά καιρούς με όλους τους εκδότες, τις εφημερίδες που εκδίδονται.
Στο ΕΜΠΡΟΣ της Ελένης Διαφωνίδου με το ψευδώνυμο ΓΡΥΠΑΣ.
Στον ΜΑΧΗΤΗ του Πάνου Παπαδόπουλου στο οπισθόφυλλο με τίτλο SHAMPOO.
Στη ΘΡΑΚΗ του Δημοσθένη Καμαρίδη επί σειρά ετών.
Στον ΑΓΩΝΑ του ιδρυτή Νίκου Γεωργιάδη με τον υπέρτιτλο ΑΚΡΟΒΟΛΙΣΜΟΙ.
Στον ΑΚΡΙΤΑ του Βαγγέλη Βασιλειάδη με τον υπέρτιτλο ΜΟΝΟΚΟΝΔΥΛΙΑ.
Στη ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ πρωτοξεκίνησα με την παρότρυνση του ιδρυτή Κώστα Βλαχόπουλο, προτού αποφοιτήσω από το Γυμνάσιο Αρρένων ΞΑΝΘΗΣ.
Στην ΞΑΝΘΗ ΣΠΟΡ και την ΞΑΝΘΗ ΝΙΟΥΖ στο ξεκίνημά τους.
Χαίρομαι που φιλοξενούν στις σελίδες τους το ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ.
Αρέσκομαι να το γράφω και σε έμμετρο 15σύλλαβο. Για να θυμάμαι το Γεώργιο Σουρή.
Το χρονογράφημα είναι είδος έντεχνου πεζού λόγου με λογοτεχνική συχνά χροιά.
Δημοσιεύεται σε εφημερίδες και σε περιοδικά.
Κυρίως σε εφημερίδες, αν και στην Ελλάδα τουλάχιστον ξεκίνησε από τα περιοδικά.
Πρόθεσή του είναι να σχολιάσει την επικαιρότητα της κοινωνικής, της πολιτιστικής, της πολιτικής κτλ. ζωής.
Κινείται δηλαδή σε κάθε κατεύθυνση και αγκαλιάζει κάθε μορφή ζωής που παρουσιάζει ευρύτερο ενδιαφέρον.
Κατά πάγια συνήθεια, είναι σύντομο κείμενο ευχάριστο και καλύπτει συγκεκριμένη στήλη στην εφημερίδα ή στο περιοδικό.
Γράφεται σε τόνο εύθυμο, χαριτωμένο, χιουμοριστικό, κάποτε επικριτικό, δηκτικό άλλοτε, συχνά ειρωνικό, παραινετικό, έμμεσα ή άμεσα διδακτικό και παιδαγωγικό.
Αυτά σημαίνουν ότι συστεγάζει αρμονικά τη χάρη και τη σκωπτικότητα, την ευφυολογία και τον κριτικό στοχασμό, την αφηγηματική ροή και τη διδακτική πρακτική, την ειρωνική διάθεση και τη σοβαρή πρόθεση.
Με την ποικιλία των θεμάτων του και των τρόπων με τους οποίους γράφεται εξασφαλίζει όλες τις προϋποθέσεις μιας φιλικής ευχάριστης και τακτικής επικοινωνίας χρονογράφου και κοινού.
Οι αναγνώστες το περιμένουν. Έτσι τουλάχιστον συνέβαινε και συμβαίνει, όταν εκλεκτοί χρονογράφοι θεραπεύουν αυτό το είδος του λόγου. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι συχνά χρονογράφος και αναγνώστες αναπτύσσουν μιαν ιδιότυπη σχέση που φτάνει έως και στην αλληλογραφία, όπως είναι γνωστό ότι κάποτε οι χρονογράφοι ζητούν από τους αναγνώστες τους ακόμη και θέματα για πραγμάτευση: «θεματοπραγματευτές» ονόμαζε ο γνωστός χρονογράφος Σπύρος Μελάς απλούς ανθρώπους του περιβάλλοντός του, οι οποίοι τού υποδείκνυαν θέματα για χρονογραφική πραγμάτευση.
Όπως σημειώσαμε, τα θέματα τα αντλεί ο χρονογράφος από την επικαιρότητα, την οποία και σχολιάζει.
Το ευχάριστο και το δυσάρεστο, το σοβαρό και το αστείο, το ευτυχές και το ατυχές περιστατικό, το ατομικό και το κοινωνικό πρόβλημα, το πνευματικό και το υλικό, το παλαιό και το νέο, το συντηρητικό και το προοδευτικό, η μορφή και η ουσία, το στατικό και το δυναμικό και όλα τα συναφή συγκροτούν πλούσιο και ανοιχτό πεδίο της θεματικής του χρονογραφήματος.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Σκοπός του χρονογράφου είναι να ωφελήσει την κοινωνική ομάδα στην οποία απευθύνεται.
Να υποδείξει, να συμβουλέψει, να διδάξει, να διαπαιδαγωγήσει ενδεχομένως, να συμβάλει στη διάπλαση της κοινωνίας – και όλα αυτά, και άλλα ακόμη και άλλα (το χρονογράφημα υπερβαίνει κάθε φραγμό) επιδιώκει να τα πραγματοποιήσει με τρόπο ευχάριστο αλλά και καυστικό.
Είναι ο χρονογράφος ο καθημερινός οδηγός και δάσκαλος πολλών ανθρώπων και, όπως κάθε δάσκαλος έτσι κι αυτός, βαθύτερο κίνητρο έχει το «φιλάνθρωπον»* του Αριστοτέλη, παρατηρεί ο Ευάγγελος Παπανούτσος.
Το ύφος του παρουσιάζεται κι αυτό με τόσες παραλλαγές όσα και τα χρονογραφήματά του. Συνήθως είναι κοφτό, λιτό, ζωντανό.
Όπως έχουμε ήδη επισημάνει, το χρονογράφημα είναι είδος έντεχνου λόγου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και λογοτεχνικό είδος. Κάποτε εισχωρεί στο χώρο της λογοτεχνίας, κάποτε όχι, παραμένοντας στην περιοχή της δημοσιογραφίας. Η σύνθεσή του, άλλωστε, έχει τα γνωρίσματα του ατημέλητου λόγου που κατασκευάζεται και στήνεται γρήγορα, για να υπηρετήσει εφήμερες ανάγκες του πιο γρήγορου / πρόχειρου / ρευστού εντύπου που είναι η εφημερίδα.
Πάντως δεν είναι λίγοι οι χρονογράφοι που χτίζουν τα χρονογραφήματά τους με λογοτεχνική χάρη.
Ιστορική καταγωγή του χρονογραφήματος.Με τη σημερινή του μορφή το χρονογράφημα παρουσιάστηκε πρώτη φορά στη Γαλλία πριν αρχίσει η Γαλλική Επανάσταση. Είναι μάλιστα συνδεδεμένο με τη δημοσιογραφική πολεμική η οποία στρεφόταν κατά της βασιλικής αυλής.
Στην Ελλάδα το χρονογράφημα το εισήγαγε ο Κωνσταντίνος Πωπ, ο οποίος κατά τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα κατέγραφε και σχολίαζε στο περιοδικό «Ευτέρπη» τα αξιοσημείωτα γεγονότα κάθε μήνα.
Εκτός από τον Πωπ, μνημονεύουμε τον Ειρηναίο Ασώπιο, τον Εμμανουήλ Ροΐδη, τον Ιωάννη Κονδυλάκη.
Ο Κονδυλάκης θεωρείται από πολλούς πατέρας και δημιουργός του σημερινού χρονογραφήματος – Διαβάτης ήταν το φιλολογικό του ψευδώνυμο, με το οποίο υπέγραφε τα χρονογραφήματά του. Από εκεί κι εκεί μνημονεύουμε κάποιους από εκείνους που ασχολήθηκαν κυρίως με το χρονογράφημα.
Τέτοιοι ήταν: ο Παύλος Νιρβάνας, ο Σπύρος Μελάς (υπέγραφε τα χρονογραφήματά του με το φιλολογικό ψευδώνυμο Φορτούνιο), ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Δημήτρης Ψαθάς, ο Παύλος Παλαιολόγος, ο Φρέντυ Γερμανός, ο Νίκος Δήμου, για να περιοριστούμε σ’ αυτούς οι οποίοι ακόμη και επαγγελματικά συνδέθηκαν με το χρονογράφημα κατά το παρελθόν.
Αυτό σημαίνει ότι είναι πολλοί εκείνοι που έγραψαν και γράφουν χρονογράφημα.
Ατελεύτητοι οι σκαπανείς, σμιλευτές του λόγου.
* ΄΄ φιλάνθρωπον ΄΄ : αίσθημα για τον συνάνθρωπο
Πηγές
Φωτόδεντρο
Νίκος Δήμου
ΑΓΩΝΑΣ
Στέλιος Αρσενίου
