Η μεγάλη Επιστροφή!!!!
Επιτέλους οι κατακλεμμένες και συλημένες βάναυσα από τους Τούρκους εισβολείς και αρχαιοκάπηλους τοιχογραφίες του 13ου αιώνα από το εκκλησάκι του Αγίου Ευφημιανού (Θεμωνιανού) της κατεχόμενης ιδιαίτερης πατρίδας του Γρηγόρη Αυξεντίου επιστρέφουν στην πατρώα γη. Οι τοιχογραφίες αυτές είναι ταξινομημένες από το τμήμα Αρχαιοτήτων ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στον πίνακα Β, πριν από το 1974.
Οι τοιχογραφίες αυτές είχαν αποτοιχιστεί και βγήκαν παράνομα στο εξωτερικό από τον περιβόητο Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αdin Dikmen.
Επιτέλους οι κατακλεμμένες και συλημένες βάναυσα από τους Τούρκους εισβολείς και αρχαιοκάπηλους τοιχογραφίες του 13ου αιώνα από το εκκλησάκι του Αγίου Ευφημιανού (Θεμωνιανού) της κατεχόμενης ιδιαίτερης πατρίδας του Γρηγόρη Αυξεντίου επιστρέφουν στην πατρώα γη. Οι τοιχογραφίες αυτές είναι ταξινομημένες από το τμήμα Αρχαιοτήτων ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στον πίνακα Β, πριν από το 1974.
Οι τοιχογραφίες αυτές είχαν αποτοιχιστεί και βγήκαν παράνομα στο εξωτερικό από τον περιβόητο Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αdin Dikmen. Μάλιστα για να μεταφερθούν και να πουληθούν πιο εύκολα, στην μαύρη αγορά στο εξωτερικό, είχαν κοπεί οι δύο τοιχογραφίες σε 38 κομμάτια και μεταφέρθηκαν στο Λονδίνο. Η de Μenil, , ιδρύτρια του Μουσείου Dominique de Μenil που ιδρύθηκε το 1983, έμαθε από έναν πωλητή έργων τέχνης στο Λονδίνο για τις προς πώληση κατατεμαχισμένες τοιχογραφίες του Αγίου Ευφημιανού, που ήταν οι μεγαλύτερες βυζαντινές τοιχογραφίες που ήταν διαθέσιμες προς πώληση και άρχισε να ψάχνει την προέλευση τους. Έτσι ανακάλυψε ότι οι τοιχογραφίες είναι ιδιοκτησία της Εκκλησίας της Κύπρου, οι οποίες είχαν κλαπεί από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αdin Dikmen, από την κατεχόμενη Λύση. Ήλθε λοιπόν το ίδρυμα Μenil, σε συνεννόηση με την Εκκλησία της Κύπρου και αγόρασε τα κομμάτια των δύο αγιογραφιών εκ μέρους της Εκκλησίας της Κύπρου και με την άδεια της με τον μόνο όρο για μακροχρόνιο δανεισμό των τοιχογραφιών, οι οποίες συντηρήθηκαν στο Λονδίνο από τον Βρετανό συντηρητή Laurence Μorocco, για μεγάλο χρονικό διάστημα για έκθεση τους στο Μουσείο Dominique de Μenil στο Χιούστον, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σ’ αυτό το σημείο να πούμε ότι δεν μπορεί να πουληθεί η να διακινηθεί έργο της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου στις Ηνωμένες Πολιτείες, εάν δεν υπάρχει η νόμιμη άδεια και συναίνεση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ας δούμε όμως τις δύο τοιχογραφίες η μία τοιχογραφία είναι ο Παντοκράτορας, εξαίρετο έργο τέχνης του 13ου αιώνα, η οποία ήταν στον θόλο της εκκλησίας και έτσι ήταν στρόγγυλη- θολωτή ουσιαστικά. Φωτογραφία αυτής της εικόνας είχαμε χρησιμοποιήσει σαν Σύλλογος σε κάρτα για το Πάσχα που είχαμε τυπώσει. Παρουσιάζει λοιπόν τον Χριστό με το ένα χέρι να κρατά το Ευαγγέλιο και με το άλλο να ευλογεί. Φανταστική αγιογραφία που σου δημιουργεί ρίγος μόνο να την βλέπεις. Δυστυχώς όπως αφαιρέθηκε βάναυσα και βάρβαρα από μιαρά χέρια και τα κομμάτια που την τεμάχισαν είχαν πλέον επίπεδη μορφή, έτσι έπρεπε ο συντηρητής να βρει ακριβώς το καλούπι για να δώσει την θολωτή μορφή, όπως αναλυτικά αναφέρει ο Βrad Εpley, αρχισυντηρητής του Μουσείου Dominique de Μenil όπως διαβάζει κανείς στο δημοσίευμα της εφημερίδος Φιλελεύθερος της Κύπρου στις 6 Μαρτίου 2012. Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε το γεγονός ότι το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, εκτελεί ένα μεγάλο και σημαντικό έργο, στο οποίο έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα και στις ραδιοφωνικές μας εκπομπές στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Ξάνθης. Το τμήμα Αρχαιοτήτων έχει λοιπόν και πλούσιο φωτογραφικό υλικό όλων των έργων που χαρακτηρίζει, εκτός από τις εργασίες συντήρησης που διενεργεί και έτσι αυτό το φωτογραφικό υλικό των τοιχογραφιών βοήθησε πολύ στην επανένωση των κατατεμαχισμένων τοιχογραφιών.
Η δεύτερη τοιχογραφία είναι της Παναγίας με τους Αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ δεξιά και αριστερά που ήταν στην αψίδα. Είναι συγκινητικό το γεγονός ότι το ίδρυμα Μenil για να εκθέτει τις αγιογραφίες τόσα χρόνια, δύο δεκαετίες, είχε κτίσει ειδικό χώρο – παρεκκλήσι και τώρα που έληξε ο χρόνος δανεισμού τους , πριν σηκωθούν οι τοιχογραφίες από τον χώρο αυτό για να επιστραφούν στην Κύπρο ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος πήγε στο παρεκκλήσι και έκανε θεία λειτουργία, την Κυριακή 4 Μαρτίου 2012. Οι τοιχογραφίες μόλις επαναπατριστούν θα τοποθετηθούν σε παρεκκλήσι στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ!.
Συγκινεί ακόμη περισσότερο το γεγονός ότι το ίδρυμα Menil φρόντιζε όλα αυτά τα χρόνια, ώστε το περιβάλλον εκεί στο εκκλησάκι να είναι τέτοιο που να προστατεύονται οι τοιχογραφίες, από την υγρασία, το φως κ.α. Μάλιστα δυο φορές τον χρόνο έβγαζαν λεπτομερείς φωτογραφίες γύρω- γύρω από κάθε επιφάνεια και με γραπτή αναφορά την έστελλαν στην Κύπρο στο Τμήμα Αρχαιοτήτων.
Η Κυριακή 4 Μαρτίου 2012 , ήταν η τελευταία μέρα που οι κάτοικοι ή οι επισκέπτες του Χιούστον μπορούσαν να δουν από κοντά και να θαυμάσουν τις δύο εξαίρετες και τοιχογραφίες της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Οι οποίες ήδη πήραν τον δρόμο επιστροφής στην πατρώα γη.
Είναι σημαντική η επιστροφή αυτής της μοναδικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς αυτές ειδικά τις μέρες που βάλλεται η Ελλάδα μας από παντού και που η θρασύτητα της τουρκικής πλευράς φθάνει στο έσχατο σημείο, με τον Υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας, Εγκεμέν Μπαγίς να δηλώνει θρασύτατα για προσάρτηση του κατεχομένου τμήματος της Κύπρου από την Τουρκία σε περίπτωση μη λύσης του Κυπριακού. Δεν μας πείθεται κύριε Μπαγίς, βέβαια το θράσος σας είναι γνωστό σε μας τους Έλληνες, δώστε όμως στίγμα για να το καταλάβουν και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας. Έχει μεγάλη σημασία, ο Υπουργός μιας χώρας που υποτίθεται ότι προσπαθεί να βάλει την χώρα του στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να δηλώνει ότι θα προσαρτήσει κατεχόμενο τμήμα χώρας ανεξάρτητης , μέλους ήδη της Ένωσης. Δυστυχώς για σας κύριε Υπουργέ γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν θέλετε μόνο το βόρειο τμήμα του νησιού μας, αλλά ολόκληρο το νησί κι αυτό προσπαθήσατε να κάνετε με τους εταίρους σας με το σχέδιο Αννάν.
Οι φωτογραφίες του κειμένου και οι πληροφορίες μας για τις αγιογραφίες είναι από την ενημέρωση μας από την Εκκλησία της Κύπρου.
Ελένη Χατζηγεωργίου
Πρόεδρος Συλλόγου Κυπρίων Ν. Ξάνθης
