Οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου με σημαντικές ελληνικές παραχωρήσεις
Γράφει ο Λαυρέντζος Αναστάσιος
Πριν λίγες ημέρες υπογράφηκε Συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Η Συμφωνία αυτή προέκυψε στο πλαίσιο των προσπαθειών της ελληνικής κυβέρνησης να ακυρώσει το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο. Από την άποψη αυτή συνιστά μια σημαντική κίνηση, η οποία εν πολλοίς επιτυγχάνει τον στόχο της. Ποιό όμως είναι το κόστος; Ας δούμε τα βασικά χαρακτηριστικά της Συμφωνίας.
Κατ’ αρχάς πρέπει να επισημάνουμε ότι πρόκειται για μια συμφωνία μερικής οριοθέτησης, έως τον 28ο μεσημβρινό. Δηλαδή η οριοθέτηση δεν περιλαμβάνει το Καστελόριζο, αλλά ούτε καν ολόκληρη τη Ρόδο. Για την ακρίβεια ο 28ος μεσημβρινός τέμνει τη Ρόδο στη μέση. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα φαίνεται να έχει σεβαστεί τον ζωτικό χώρο της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής, ο οποίος συμπίπτει με την περιοχή που εκτείνεται ανατολικά του 28ου μεσημβρινού.
Δεύτερον, και σημαντικότερο: Η Συμφωνία αναγνωρίζει με ελληνική υπογραφή ότι η Κρήτη έχει μειωμένη επήρεια ΑΟΖ. Αρχικά η Αίγυπτος ζητούσε να μην τηρηθεί η αρχή της μέσης γραμμής στον διαμοιρασμό της ενδιάμεσης θαλάσσιας περιοχής. Δηλαδή ζητούσε να μην ισχύσει 50-50, αλλά η διανομή να γίνει υπέρ της στο 60-40. Τελικά, όπως φαίνεται, μετά από ελληνική αντιπρόταση (!) συμφωνήθηκε να ισχύσει το 56-44. Δηλαδή για άλλη μια φορά η Ελλάδα δέχτηκε εκπτώσεις στα κυριαρχικά της δικαιώματα προκειμένου να υπογράψει μια διεθνή συμφωνία.
Οι εκπτώσεις είχαν ήδη ξεκινήσει από την ελληνοϊταλική συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ. Αυτή τη φορά όμως η παραχώρηση μειωμένης επήρειας ΑΟΖ δεν αφορά τους Οθωνιούς ή τις Στροφάδες. Αφορά ολόκληρη την Κρήτη, δηλαδή ένα από τα μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου. Και φυσικά, αν η Ελλάδα αναγνωρίζει με την υπογραφή της ότι η Κρήτη έχει μειωμένη επήρεια ΑΟΖ, τότε υπονομεύει πλήρως την επιχειρηματολογία της για τα νησιά του Αιγαίου και πρωτίστως για το Καστελόριζο, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το μέλλον.
Χάνεται η συνέχεια ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ
Για να το θέσουμε απλά: Αν η Ελλάδα έχει δεχτεί μειωμένη επήρεια ΑΟΖ για το νησί που κανονικά δεν έπρεπε καν να γίνει συζήτηση – για την Κρήτη – τότε τί επήρεια θα διεκδικήσει για τη Ρόδο και τα άλλα νησιά του Αιγαίου και μάλιστα απέναντι στην Τουρκία; Όσον αφορά το σύμπλεγμα Καστελλορίζου είναι ήδη προφανές ότι πιθανότατα δεν θα υπάρξει πλήρης επήρεια ΑΟΖ. Και βεβαίως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να διεκδικηθεί ούτε σε κάποιο διεθνές δικαστήριο, αφού η ίδια η Ελλάδα έχει δημιουργήσει ένα αρνητικό προηγούμενο: έχει εγκαταλείψει την αρχή της μέσης γραμμής και έχει αναγνωρίσει μειωμένη επήρεια ΑΟΖ στο μεγαλύτερο νησί της, το οποίο μάλιστα δεν βρίσκεται καν δίπλα στην Τουρκία.
Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι η Συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου μπορεί να έγινε με σκοπό την υπονόμευση του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου. Και αυτό, έως έναν βαθμό το επιτυγχάνει. Είναι όμως εν τέλει αρνητική για τα ελληνικά συμφέροντα, και μάλιστα όχι τόσο για αυτά που παραχώρησε, αλλά κυρίως για εκείνα που βάσει αυτής της συμφωνίας θα παραχωρηθούν στο μέλλον. Και ένα από αυτά είναι η συνέχεια των ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου που θα πρέπει να θεωρείται οριστικά χαμένη υπόθεση.
Για την ακρίβεια ήταν πάντα μια χαμένη υπόθεση, αφού το ελληνικό κράτος απέφυγε συστηματικά να αναπτύξει οικονομική ζωή στην Στρογγύλη που είναι το νησί-κλειδί για την επίτευξη της συνέχειας ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου. Δηλαδή απέφυγε συστηματικά να θεμελιώσει πλήρη δικαιώματα θαλασσίων ζωνών με βάση το Άρθρο 121 της Συνθήκης UNCLOS, το οποίο δίνει κανονικά δικαιώματα ΑΟΖ σε νήσους που είναι κατοικημένες και έχουν οικονομική ζωή.
Το τουρκολυβικό μνημόνιο βλάπτει σοβαρά τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα
Υπάρχει όμως κάτι ακόμη που παραχωρήθηκε σιωπηρά. Η μετακίνηση της οριογραμμής της ΑΟΖ προς τα βόρεια, δηλαδή προς την ελληνική μεριά, έγινε πάνω σε ένα πιθανολογούμενο κοίτασμα φυσικών πόρων (χάρτες Η. Κονοφάγου). Επομένως εδώ έχουμε να κάνουμε με μια παραχώρηση επί ορυκτού πλούτου η οποία φυσικά δεν αφορά μόνο τη συγκεκριμένη περιοχή. Διότι είναι προφανές ότι αν σήμερα παραχωρήσαμε ΑΟΖ στην Αίγυπτο, τότε το ίδιο πιθανότατα θα ζητηθεί αύριο και από τη Λιβύη σε μια ενδεχόμενη μελλοντική διαπραγμάτευση. Στην απευκταία περίπτωση που και η Λιβύη θα αποσπάσει κάτι (ίσως και υπό την πίεση του ξένου παράγοντα), μπορεί κανείς εύκολα να μαντέψει σε ποιον θα παραχωρήσει δικαιώματα άντλησης στα κοιτάσματα που θα της αναλογούν.
Μήπως λοιπόν η συνεκμετάλλευση έχει αποφασιστεί με την ευλογία του ξένου παράγοντα και απλώς σε αυτή τη φάση βλέπουμε τα κομμάτια του παζλ να συναρμολογούνται; Θα φανεί αυτό στο μέλλον. Για την ώρα πάντως είναι σαφές ότι από την στιγμή που κηρύχθηκε το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, έχει ξεκινήσει για την Ελλάδα μια αλυσίδα αρνητικών εξελίξεων. Στην προσπάθειά της η Ελλάδα να εξουδετερώσει το μνημόνιο αυτό, έχει αρχίσει να παραχωρεί τμήματα της κυριαρχίας της ως αντάλλαγμα για να αποσπάσει τις υπογραφές τρίτων. Και οι τρίτοι βέβαια το ξέρουν καλά αυτό και ζητούν να υφαρπάξουν ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, απαιτώντας την υπογραφή λεόντειων συμβάσεων!
Αυτό είναι το κόστος που πληρώνει η χώρα επειδή επί δεκαετίες δεν έγιναν αυτά που έπρεπε, την ώρα που έπρεπε. Και οι ευθύνες βέβαια βαραίνουν το σύνολο του ελληνικού πολιτικού κόσμου και όχι μόνο την παρούσα κυβέρνηση που καλείται ενδεχομένως να αντιμετωπίσει μια επείγουσα κατάσταση.
Όμως η Ελλάδα πλανάται αν νομίζει ότι έστω και με τέτοιο κόστος θα περιχαρακώσει την κολοβωμένη κυριαρχία της. Διότι αργά ή γρήγορα θα υποχρεωθεί να την επικυρώσει απέναντι στην Τουρκία. Ας είμαστε λοιπόν έτοιμοι για τη συνέχεια της κρίσης.
