ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΞΑΝΘΗΣ

Του Θανάση Μουσόπουλου

Έχω τη χαρά και τιμή κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος 2019 – 2020, από τον Οκτώβριο του 2019 και δύο φορές το μήνα, Τρίτη ώρα 6-7 μμ, να παρουσιάζω Θέματα Ιστορίας και Πολιτισμού της Θράκης σε συνεργασία με το Λύκειον Ελληνίδων Ξάνθης, που στους χώρους του φιλοξενεί, φροντίζει και στεγάζει τα μαθήματα αυτά. Η συμμετοχή σπουδαστών – σπουδαστριών είναι δωρεάν και ελεύθερη.

Στα ως τώρα μαθήματα, εξετάσαμε τα όρια της Θράκης, την προϊστορική πορεία της Μεγάλης Γης, τον Μυθολογικό πλούτο της Θράκης, την παρουσία της Θράκης στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία – ποίηση και πεζά. Στη συνέχεια περιδιαβήκαμε την κλασική, ελληνιστικά και ρωμαϊκή περίοδο της Θράκης.

Εκτός από τα ιστορικά στοιχεία, μας δίδεται η ευκαιρία να μελετήσουμε κεφάλαια του πολιτισμού. Σε κάθε μάθημα δίδεται και ανάλογο έντυπο υλικό για περαιτέρω επεξεργασία των θεμάτων.

Στα επόμενα μαθήματα (Ιανουαρίου – Μαΐου 2020) θα μελετήσουμε τη λεγόμενη βυζαντινή περίοδο, την Οθωμανοκρατία και την ιστορία του 20ου αιώνα, που συνδέεται με τα ελευθέρια της Ξάνθης και της δυτικής Θράκης. Θα μας δοθεί ταυτόχρονα η ευκαιρία να μιλήσουμε για την ιστορία της Ανατολικής Θράκης και της Βόρειας Θράκης/Ανατολικής Ρωμυλίας.

Κάποια μαθήματα συμπίπτουν με σημαντικά ιστορικά και πολιτιστικά συμβάντα.

 

ΜΑΘΗΜΑ  ΤΗΣ  28ης  ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2020

«ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

ΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ»

 

Για τα μαθήματα της Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού χρησιμοποιούμε κεφάλαια του βιβλίου μου «Βυζαντινή Οικουμένη» 2012 (σελ. 210).

Παραθέτω κάποια αποσπάσματα, που θα αναλυθούν στο μάθημα της 28ης Ιανουαρίου.

Ο όρος Βυζάντιο, βυζαντινός και βυζαντινή αυτοκρατορία πρωτοχρησιμοποιήθηκε από ευρωπαίους  ιστορικούς στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Στη συνέχεια γενικεύθηκαν τούτοι οι όροι. Ποτέ όμως οι κάτοικοι της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας δεν ονόμασαν έτσι το κράτος τους ούτε έλεγαν ότι είναι βυζαντινοί, έλεγαν ότι είναι Ρωμαίοι. Από κει προέκυψαν οι όροι Ρωμιός και Ρωμιοσύνη.

Όσον αφορά την αρχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, υπάρχουν πολλές διχογνωμίες. Δεχόμαστε συμβατικά τη διαίρεση : Πρωτοβυζαντινή 324 – 565  – Μεσοβυζαντινή 565 – 1081 – Υστεροβυζαντινή 1081 – 1453

Στην Πρωτοβυζαντινή περίοδο, το κράτος εξελληνίζεται, γενικά τα έργα της βυζαντινής γραμματείας είναι γραμμένα στα ελληνικά, με έντονη επίδραση των αρχαιοελληνικών προτύπων.

Ιδιαίτερα, οφείλουμε να αναφερθούμε στη χριστιανική – φιλοσοφική γραμματεία  της περιόδου. Αρχικά έχουμε τη λεγόμεη Προβυζαντινή Χριστιανική Διανόηση (2ος-3ος αι.): προσπάθεια των Χριστιανών να διατυπώσουν τη χριστιανική θεολογία (Ιουστίνος, Κλήμης, Ωριγένης, Αυγουστίνος). Στη συνέχεια διαμορφώνεται η   Βυζαντινή Φιλοσοφία : Η εποχή του ενθουσιασμού και της ακμής της ελληνοχριστιανικής θεολογικής διανόησης (4ος-5ος αι.). Συγχωνεύεται ελληνισμός και χριστιανισμός σε ένα νέο σύνολο. Τέσσερα ρεύματα : α) σχολή της Αλεξάνδρειας που προτιμούσε τον Πλάτωνα, β) σχολή Αντιοχείας που ήταν αριστοτελική γ) επίδραση νεοπλατωνικής φιλοσοφίας. Οι μεγάλοι πατέρες της εκκλησίας Μ. Βασίλειος, Γρηγόριος Ναζιανζηνός, Γρηγόριος Νύσσης  και Ιωάννης Χρυσόστομος είχαν ελληνική φιλοσοφική παιδεία και έδωσαν νέο χριστιανικό περιεχόμενο στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία (νέο κρασί σε παλιά ασκιά) και δ) οι γνωστικοί και ο γνωστικισμός επιδίωκαν να στηρίξουν το χριστιανισμό όχι στην πίστη αλλά στη γνώση, δημιουργώντας αντίστοιχη αίρεση.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ