«Πολίτης Μάνος»
Άρθρο του Βαγγέλη Λάσκαρη

Σάββατο 4 Μάιου, μια μέρα ξεχωριστή για την Ξάνθη. Στο σπίτι που γεννήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις έγινε μια εκδήλωση με τον τίτλο «Πολίτης Μάνος». Ως εδώ καλά. Τίποτα καινούργιο. Δεν ήταν όμως άλλη μια εκδήλωση για τον Χατζιδάκι ανάμεσα στις τόσες που γίνονται κατά καιρούς στην πόλη της Ξάνθης. Ο κόσμος που κατέκλυσε το «Αρχοντικό Χατζιδάκι – Πολυχώρος Τέχνης & Σκέψης» κατάλαβε πως κάτι διαφορετικό συνέβη το βράδυ εκείνο.
Το 1980 η πολιτική συγκυρία της εποχής οδήγησε τον Μάνο Χατζιδάκι στην Κρήτη, να οργανώσει εκεί τις Γιορτές των Ανωγείων και το Μουσικό Αύγουστο του Ηρακλείου, μακριά από την γενέτειρα του. Τίποτα όμως δεν είναι τυχαίο. Ίσως έπρεπε να γίνει έτσι. Για να λείψει ο Μάνος Χατζιδάκις, να τον αναζητήσουμε. Ειδικά σήμερα. Σε αυτή την ιστορική συγκυρία που η ακροδεξιά κερδίζει έδαφος σε όλη την Ευρώπη και ο φασισμός μας απειλεί ξανά.
Θα αναρωτιέστε όμως τι διαφορετικό είχε αυτή η εκδήλωση. Τόσες και τόσες εκδηλώσεις για τον Χατζιδάκι. Πολύ απλά σε αυτή την εκδήλωση ο Μάνος Χατζιδάκις απέκτησε περιεχόμενο. Η εκδήλωση έριξε φως στο πολιτικό λόγο του Μάνου. Άνθρωποι που υπήρξαν στενοί συνεργάτες και φίλοι, που έχουν μελετήσει σε βάθος το πολυδιάστατο έργο του έριξαν τον προβολέα πάνω στις παρεμβάσεις του, σε δράσεις και συγκρούσεις του.
Ο Μάνος Χατζιδάκις έρχεται να μας θυμίσει πως «μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του φασισμού είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση, η παιδεία που πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια». Ο “αστός” Μάνος πολέμησε την ακροδεξιά και κάθε μορφή καταπίεσης, χυδαιότητας, αυταρχισμού. Αυτή την παρακαταθήκη σκέψης παρέδωσε στις επόμενες γενιές -και στη γενέτειρά του φυσικά – Πώς θα σχολίαζε άραγε ο άνθρωπος ο οποίος έδωσε τη δική του μάχη ενάντια στον αυριανισμό το φαινόμενο των fake news;
Η ιστορική συγκυρία μας καλεί να βάλουμε στο επίκεντρο τον Άνθρωπο. Και η φράση αυτή έχει διττή διάσταση. Την αναζήτηση μιας προσωπικότητας που μπορεί να μπει στο επίκεντρο αλλά και την επαναφορά του ίδιου μας του εαυτού στο επίκεντρο. Πρέπει όχι μόνο η πολιτεία να βάλει στο επίκεντρο τον άνθρωπο αλλά και εμείς οι ίδιοι να διεκδικήσουμε αυτή τη θέση, αφού όμως κάνουμε την προσωπική μας ενδοσκόπηση. «Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία…» έλεγε ο Χατζιδάκις «…αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους. Γιατί όλοι κρύβουμε το κτήνος μέσα μας». Με την ευαισθησία που τον διακατείχε είδε την επανεμφάνιση του φασισμού και δεν δέχθηκε να συνηθίσει την παρουσία του. Και ο φασισμός όπως έλεγε μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μέσα στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν.
Ακόμα κι αν δεν υπήρχε ο Μάνος Χατζιδάκις θα έπρεπε να τον εφεύρουμε. Τι δώρο λοιπόν για την Ξάνθη να ξαναβρεί τον Μάνο της και να του δώσει περιεχόμενο. Και κάπως έτσι επαναπροσδιορίζεται και η ίδια. Η Ξάνθη, μια πολυπολιτισμική περιοχή που θα συμβιώνει, θα ζει, θα αναπνέει και θα αναπτύσσεται μέσα από την δυναμική που μπορεί να της δώσει η συνύπαρξη των διαφορετικών μερών της: Πλειονοτικοί και Μειονοτικοί από όλες τις θρησκείες, τα χρώματα, τις καταγωγές, όλοι ίσοι. Δίνοντας χώρο στο διαφορετικό, στο ξένο κόντρα και απέναντι στην μισαλλοδοξία και τον φανατισμό, απέναντι σε όσους και σε ό,τι χωρίζει και περιχαρακώνει, απέναντι στο σεξισμό και τον ρατσισμό. Σήμερα ειδικά που εύκολα βρίσκουμε τι μας χωρίζει, αλλά όχι τι μας ενώνει με τον διπλανό μας, που χτίζουμε φράκτες ξανά, που αντί να ανοίξουμε τα μάτια μας στον νέο κόσμο που ξεδιπλώνεται δίπλα μας, σκύβουμε σε οθόνες, δεν επικοινωνούμε ουσιαστικά παρά μόνο καταναλώνουμε πληροφορίες.
Ας διαλέξουμε λοιπόν ποια θέση θέλουμε να έχουμε στο κόσμο και πως θέλουμε να ζούμε με τον διπλανό μας. «Εκεί βαθιά στη κόλαση, φυλάνε το πιο καυτό μέρος γεμάτο φλόγες, για αυτούς που σε καιρό κρίσης παρέμειναν ουδέτεροι».

Βαγγέλης Λάσκαρης
Σκηνοθέτης – Συνεργάτης του Υφυπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης Στάθη Γιαννακίδη

*Η ημερίδα «Πολίτης Μάνος» διοργανώθηκε το Σάββατο 4 Μαΐου στο «Αρχοντικό Χατζιδάκι – Πολυχώρος Τέχνης και Σκέψης” στη Ξάνθη από τη Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης και το αυτοδιαχειριζόμενο ραδιόφωνο Μεταδεύτερο (metadeftero.gr). Μίλησαν οι: Γ. Αλλαμανής, Β. Λαλιώτης, Δ. Λέκκας, Κ. Αδαμόπουλος , Γ. Χρονάς, Β. Δίπλας, Γ. Μητρόπουλος