“Τα Πομακοχώρια της Βουλγαρικής Ροδόπης”

Μια ενδιαφέρουσα ομιλία πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της
Δευτέρας στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης.

Ομιλητής της εκδήλωσης ο εκπαιδευτικός και υποψήφιος
Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Νικόλαος Κόκκας, ο οποίος ανέπτυξε το
θέμα "Τα Πομακοχώρια της Βουλγαρικής Ροδόπης".

Η ομιλία του κ. Κόκκα στηρίχθηκε στα στοιχεία που συνέλεξε
από επτά διαφορετικές ερευνητικές αποστολές που πραγματοποίησε τα τελευταία
τέσσερα χρόνια στην περιοχή της Ροδόπης.

Η αφορμή αρχικά ήταν η μελέτη της παραδοσιακής
αρχιτεκτονικής και των πέτρινων γεφυριών της Ροδόπης. Μια συγκριτική μελέτη των
γεφυριών που υπάρχουν στην Ελλάδα και των γεφυριών που συναντώνται στη
Βουλγαρία.

Στη συνέχεια η έρευνα εστίασε στο λαϊκό πολιτισμό των
Πομάκων της Ροδόπης, τόσο πάνω στο βόρειο μέρος, όσο και στο νότιο το Ελληνικό.
Σύμφωνα με τον Νικόλαο Κόκκα, πρόκειται για μια συγκριτική απόπειρα για την
καταγραφή των κοινών στοιχείων και των διαφορών ανάμεσα στους λαϊκούς
πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν γενικότερα στα Βαλκάνια, αλλά ειδικότερα στις
περιοχές που γειτνιάζουν με την ελληνική Θράκη. Ενώ σημείωσε πως στα πλαίσια
αυτών των επισκέψεων υπήρξαν πολύ χρήσιμες εμπειρίες, πολύ σημαντικές
συναντήσεις με ανθρωπολόγους, εθνολόγους, λαογράφους από τη Βουλγαρία.

Το πλούσιο υλικό που συγκεντρώθηκε καταγράφηκε σε ένα
εθνογραφικό ντοκιμαντέρ με σκηνοθέτη τον Δημήτρη Κιτσικούδη από το Διδυμότειχο.
Στο ντοκιμαντέρ καταγράφεται η ιστορία των Πομάκων τόσο στο Βουλγαρικό, όσο και
στο Ελληνικό μέρος.

Στη Βουλγαρική Ροδόπη συναντάται ένας πληθυσμός ο οποίος
δεν είναι ενιαίος. Οι Πομάκοι στην περιοχή αυτή ξεπερνούν τους 250.000, ενώ
έχουν σημειωθεί στα βουλγαρικά Πομακοχώρια πολλές ανακατατάξεις πληθυσμών με
διάφορα μεταναστευτικά ρεύματα προς Ελλάδα ,Τουρκία, Ισπανία και άλλου, καθώς
και οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, ενώ έχουν υποστεί πάρα πολλές
διαδικασίες αφομοίωσης από το Βουλγαρικό κράτος, ώστε να τους ταυτίσουν με τη
βουλγαρική εθνότητα.

Ερωτηθείς ο κ. Κόκκας για τα κοινά χαρακτηριστικά και τις
διαφορές που συνάντησε ανάμεσα στους Πομάκους της Βουλγαρίας και στους Πομάκους
της Ελλάδας, σημείωσε πως υπάρχουν πολλές ομοιότητες και αρκετές διαφοροποιήσεις
ανάλογα με την περιοχή.

" Η Ροδόπη γενικά μπορεί να χωριστεί στο κεντρικό της
μέρος, το οποίο είναι βόρεια της Ξάνθης, περιοχή Σλάντογκραντ, Σμόλιαν, στο
ανατολικό μέρος, η περιοχή Μομτσιγκράντ, Κίρτζαλη και στο δυτικό μέρος , προς
την κοιλάδα του Νέστου. Μπορούμε να πούμε ότι οι Πομάκοι της περιοχής Νέστου
έχουν από άποψη παράδοσης, μουσικής κουλτούρας, φορεσιάς, περισσότερα κοινά
χαρακτηριστικά με την περιοχή Δράμας. Οι Πομάκοι του Νομού Ξάνθης έχουν πολλά
κοινά στοιχεία με τους Πομάκους του Σμόλιαν".

Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως στα Πομακοχώρια της
Βουλγαρικής Ροδόπης η πτώση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων τους , οδήγησαν
σε μια σειρά μεταβολών, όπως το άνοιγμα των κοινωνιών τους, η πτώση του
θρησκευτικού συναισθήματος και γενικότερα η αναζήτηση νέων αξιών και νέας
ταυτότητας, σε αντίθεση με τους Πομάκους της Ελλάδας που το επίπεδο της ζωής
τους είναι ανεβασμένο.

Δέσποινα Γκούμα