Για τη διάσωση του Τύπου

Η δημόσια στήριξη στα μέσα ενημέρωσης αποτελεί πάγια πρακτική που εφαρμόζεται σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες.

 

Η Γαλλία εμφανίζει τον υψηλότερο δυναμισμό στις πολιτικές προστατευτισμού των παραδοσιακών έντυπων μέσων ενημέρωσης, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν ληφθεί μια σειρά από σημαντικές πρωτοβουλίες:

 

Η δημόσια στήριξη στα μέσα ενημέρωσης αποτελεί πάγια πρακτική που εφαρμόζεται σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες.

 

Η Γαλλία εμφανίζει τον υψηλότερο δυναμισμό στις πολιτικές προστατευτισμού των παραδοσιακών έντυπων μέσων ενημέρωσης, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν ληφθεί μια σειρά από σημαντικές πρωτοβουλίες:

 

1. Το Στρατηγικό Ταμείο για την Ανάπτυξη του Τύπου, που ιδρύθηκε τον Απρίλιο 2012, στηρίζει ένα ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων όπως την καινοτομία, την αύξηση της παραγωγικότητας μέσω του βιομηχανικού εκσυγχρονισμού, την ψηφιακή ανάπτυξη και την παρουσία του γαλλικού Τύπου σε γαλλόφωνες χώρες.

2. Οικονομική ενίσχυση της διανομής.

3. Οικονομική ενίσχυση για έντυπα με περιορισμένα έσοδα από τη διαφήμιση και εβδομαδιαίες εκδόσεις περιφερειακού και τοπικού χαρακτήρα.

4. Φορολογική ενίσχυση και αναπτυξιακά κίνητρα, τα οποία περιλαμβάνουν:

Μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ (2,10%) στις εισπράξεις πωλήσεων μόνο, όχι στα διαφημιστικά έσοδα. Οι εργασίες σύνθεσης και εκτύπωσης, όπως και οι προμήθειες πληροφόρησης από πρακτορεία Τύπου υπόκεινται σε συντελεστή ύψους 5,5%.

 

Ειδικό καθεστώς για επενδύσεις. Οι επιχειρήσεις μπορούν να έχουν ατέλεια όσον αφορά τη φορολόγηση απόκτησης στοιχείων ενεργητικού που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία τους.

 

Δυνατότητα απαλλαγής από τον φόρο ακίνητης περιουσίας για εκδότες και πρακτορεία Τύπου.

 

Στην Ιταλία το πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων προς τον Τύπο εμφανίζει έντονο ενδιαφέρον μετά και την πρόσφατη μεταρρύθμισή του τον Νοέμβριο του 2016. Το νέο σύστημα προβλέπει ενοποιημένο ταμείο για τους κρατικούς πόρους για τον Τύπο με τον τίτλο «Ταμείο για τον πλουραλισμό και την καινοτομία στην ενημέρωση», στο οποίο συγκεντρώνονται επιμέρους κονδύλια για την ενίσχυση του Τύπου.

 

Οι πόροι του ταμείου αυτού ανήλθαν σε περίπου 155 εκατομμύρια ευρώ για το 2016, ενώ για την τριετία 2014-2016 στο προϊσχύον πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις προς τον Τύπο («Εκτακτο Ταμείο για τις παρεμβάσεις προς στήριξη του Τύπου») προβλέπονταν πόροι ύψους 50 εκατομμυρίων για το 2014 και 40 εκατομμυρίων για το 2015 και για τη διάσωση (εγγύηση και πληρωμή χρεών του μέσου προς τράπεζες) της «L’Unità», το ιταλικό Δημόσιο κατέβαλε συνολικό ποσό 107 εκατομμυρίων ευρώ.

 

Στο Βέλγιο προβλέπονται μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ, ταχυδρομικές ατέλειες και άλλες διευκολύνσεις. Η σχετική αρμοδιότητα ανήκει στις γλωσσικές κοινότητες (Φλάνδρα, γαλλόφωνη συνομοσπονδία περιφέρειας Βαλονίας-Βρυξελλών).

 

Κριτήρια επιλεξιμότητας για παροχή άμεσης ενίσχυσης είναι (εκτός του αυτονόητου της εντοπιότητας και της κυκλοφορίας στη γαλλική γλώσσα), η τήρηση των κανόνων της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, η τήρηση υποχρεώσεων για τη συνεχή επιμόρφωση του προσωπικού και η εφαρμογή των συλλογικών και επιχειρηματικών συμβάσεων του κλάδου.

 

Στη Γερμανία δεν υπάρχει άμεση κρατική ενίσχυση της διακίνησης του Τύπου, υφίστανται ωστόσο έμμεσες υποστηρικτικές διευκολύνσεις, οι οποίες συνίστανται σε μειωμένα ταχυδρομικά τέλη και φορολογικές ελαφρύνσεις όπως το «προνόμιο» του μειωμένου ΦΠΑ (7% έναντι του καθιερωμένου 19%).

 

Στην Αυστρία η κρατική οικονομική ενίσχυση προς τις ημερήσιες και εβδομαδιαίες εφημερίδες έχει τριπλή μορφή. Ενα μέρος διατίθεται για την ενίσχυση της κυκλοφορίας των εφημερίδων, ένα μέρος διατίθεται για την ενίσχυση της πολυφωνίας στον ημερήσιο περιφερειακό Τύπο και ένα μέρος διατίθεται για την ενίσχυση της ποιότητας και των μελλοντικών προοπτικών του Τύπου.

 

Οι τελευταίες ενισχύσεις αφορούν ειδικότερα επιχορηγήσεις για την επιμόρφωση νέων δημοσιογράφων, επιχορηγήσεις για την κάλυψη του κόστους διατήρησης ανταποκριτών στην αλλοδαπή και επιστροφή του 10% της τιμής των εφημερίδων που διανέμονται δωρεάν στα σχολεία. Το 2016 διανεμήθηκαν σε ημερήσιες και εβδομαδιαίες εφημερίδες ενισχύσεις συνολικού ύψους 8.446.853,85 ευρώ.

 

Στη Σουηδία, προβλέπονται τρεις μορφές κρατικών επιδοτήσεων με στόχο την προώθηση του πλουραλισμού και την ευρεία διανομή των εφημερίδων σε όλη τη χώρα. Οι κρατικές επιδοτήσεις χορηγούνται στις πιο αδύναμες εφημερίδες της αγοράς:

 

1. Οι επιχειρησιακές/λειτουργικές επιδοτήσεις χορηγούνται σε έντυπες ή ηλεκτρονικές εφημερίδες.

2. Οι επιδοτήσεις για τη διανομή των εφημερίδων για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των εφημερίδων και την ενίσχυση της διανομής τους.

3. Οι αναπτυξιακές επιδοτήσεις στοχεύουν στην ανάπτυξη της ηλεκτρονικής μορφής, με υψηλής ποιότητας συντακτικό περιεχόμενο.

Στην Ισπανία τα ιδιωτικά ΜΜΕ επιδοτούνται από τις Αυτόνομες Κοινότητες ξεχωριστά (μέσω κρατικής διαφήμισης) προκειμένου να προωθούν την τοπική γλώσσα. Αυτόνομες Κοινότητες όπως της Καταλονίας, της Βαλένθιας, της Γαλικίας και της Ανδαλουσίας έχουν θεσπίσει ειδική νομολογία για την προστασία της τοπικής γλώσσας τους και την επιδότηση ΜΜΕ γι’ αυτόν τον σκοπό.

 

Κοινός παρονομαστής των εφαρμοζόμενων πολιτικών ενίσχυσης και διάσωσης του Τύπου παγκοσμίως είναι η προώθηση της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης και η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της ψηφιακής καινοτομίας. Η ύπαρξη ωστόσο ανταγωνισμού και ειδικότερα η ύπαρξη συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού, που συνεπάγεται την τήρηση βασικών κανόνων δημοσιογραφικής δεοντολογίας, αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την επιτυχία της οποιασδήποτε πολιτικής διάσωσης και ενίσχυσης του Τύπου.

 

Στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου οι δυσλειτουργίες του μιντιακού συστήματος είναι πάγιες και τεκμηριωμένες, οι πρωτοβουλίες από μέρους της πολιτείας θα πρέπει να είναι πολυδιάστατες και να αποτελούν προϊόν διαλόγου και ευρύτατης πολιτικής συναίνεσης.

 

*γενικός γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας